Ermənistan müharibə istəyirsə, onu mütləq alacaq!
Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin müasir mərhələsi 1988-ci ildə Ermənistan
SSR-in Azərbaycan SSR-ə qarşı ərazi iddiaları əsasında başlayıb. 1991-1994-cü
illərdə Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ ərazisi uğrunda Ermənistanla Azərbaycan
arasında şiddətli müharibə baş verib. Nəticədə Azərbaycan ərazilərinin 20 faizi
- Dağlıq Qarabağ və ətraf 7 inzibati rayon - Laçın, Kəlbəcər, Ağdam, Füzuli,
Cəbrayıl, Qubadlı, Zəngilan Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal
olunub, 1 milyondan artıq insan qaçqın və məcburi köçkün vəziyyətinə düşüb.
Hərbi əməliyyatlar 1994-cü ilin may ayında Bişkekdə Azərbaycan və Ermənistan
arasında imzalanmış atəşkəs sazişi ilə başa çatıb. Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin
həlli ilə ATƏT-in Minsk qrupu məşğul olur. Qrup ATƏM - 1994-cü ilin dekabrında
keçirilmiş Budapeşt sammitindən sonra ATƏT - Nazirlər Şurasının 1992-ci ilin 24
martında Helsinkidə keçirilmiş görüşündə yaradılıb. Qrupun üzvləri Azərbaycan,
Ermənistan, Rusiya, Amerika Birləşmiş Ştatları, Fransa, İtaliya, Almaniya,
Türkiyə, Belarus, Finlandiya və İsveçdir. 1996-cı ilin dekabrından onun Rusiya,
ABŞ və Fransadan ibarət həmsədrlik institutu fəaliyyət göstərir.
İşğalçılığın ifşası və ya
etirafı
Həmin vaxtdan indiyə qədər ötən vaxt ərzində işğalçı Ermənistanın
qeyri-konstruktivliyi səbəbindən Dağlıq Qarabağ münaqişəsi həllini tapmayıb. Ermənistan
qoşunlarının Dağlıq Qarabağdan qeyd-şərtsiz çıxarılması ilə bağlı BMT
Təhlükəsizlik Şurasının 1993-cü ildə qısa fasilələrlə qəbul edilmiş 822, 853,
874 və 884 saylı qətnamələri rəsmi İrəvan tərəfindən yerinə yetirilməyib.
Bununla yanaşı, BMT Baş Assambleyası, AŞPA, ATƏT, İƏT və digər təşkilat və
qurumların Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləməsinə, münaqişənin yalnız bu
çərçivədə həllinə dair qətnamələri işğalçı Ermənistan tərəfindən qulaqardına
vurulub. Beləliklə də, rəsmi İrəvanın bu münaqişənin həllində maraqlı olmadığı
dəfələrlə nümayiş etdirilib. Bu azmış kimi, Ermənistanın yeni hökumətində
Dövlət Təhlükəsizlik Xidmətinin rəhbəri və Müdafiə Naziri vəzifəsini icra
edənlər "Azərbaycana bir qarış da torpaq qaytarmamaq”, "yeni ərazilər üçün yeni
müharibə” kimi məsuliyyətsiz və təxribatçı açıqlamalarla çıxış ediblər.
Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan isə 2019-cu il avqustun 5-də Xankəndinə
səfər edərək, "Qarabağ - Ermənistandır və vəssalam” açıqlaması verib. Erməni
baş nazirin Ermənistanla Dağlıq Qarabağın birləşdirilməsini nəzərdə tutan
"miatsum” ifadəsini səsləndirməsi bu ölkənin əsl məqsədinin işğalçılıqdan başqa
bir şey olmadığını ortaya qoyub.
Rəsmi İrəvanın bəhanələri
Halbuki, indiyə qədər Ermənistan tərəfi hərbi işğal və anneksiya siyasətinin
beynəlxalq siyasi-hüququ və mənəvi məsuliyyətini dərk edərək, işğalçılıq
siyasətini gizlədir və onu Dağlıq Qarabağın erməni əhalisinin öz müqəddəratını
təyin etmək formasında pərdələməyə çalışır, müxtəlif bəhanələrə əl atırdı.
Lakin N.Paşinyan və onun rəhbərlik etdiyi hökumətin digər yüksək vəzifəli
şəxslərinin qeyd edilən açıqlamaları epizodik hallar olmayaraq, rəsmi İrəvanın
dövlət səviyyəsində işğalçılıq siyasəti yürütməsinin və buna görə, Ermənistanın
beynəlxalq hüquqi məsuliyyət daşımasının sübutudur. N.Paşinyan davamlı olaraq
populist çıxışlar edir, tarixi saxtalaşdırır, müharibənin işğala, etnik
təmizləməyə gətirib çıxaran nəticələrini təqdir edir və onları qoruyub
saxlamağa çalışır.
Danışıqlar prosesinin
gələcəyi
Ən önəmlisi isə budur ki, Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərinin
ilhaqına çağırış ilə Ermənistan beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərini, BMT
Nizamnaməsini, Helsinki Yekun Aktını ayaq altına atır, təhqir edir və
beynəlxalq ictimaiyyətə, xüsusilə münaqişənin danışıqlar yolu ilə həllinə məsul
olan ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrlərinə total hörmətsizlik nümayiş etdirir.
Bu bəyanat Ermənistan-Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli üzrə
ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrlərinin vasitəçilik etdiyi danışıqlar prosesinə
ciddi zərbədir. Bundan sonra danışıqlar prosesinin gələcəyi barədə suala
ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri cavab verməlidir.
Sülhə məcburetmə
vasitələrinə əl atmaq
Mövzu ilə bağlı fikirlərini "Kaspi” qəzetinə bölüşən millət vəkili,
politoloq Hikmət Babaoğlunun qənaətincə, Ermənistandakı daxili siyasi
prosesləri və 16 aylıq xarici siyasəti təhlil edərək bu qənaətə gəlmək olar ki,
bu dövlət özünü tamamilə təcrid vəziyyətinə salıb, beynəlxalq hüququ
görməzlikdən gəlib, işğalçı ölkə olmasını rəsmən etiraf edib. Politoloq deyib
ki, Ermənistan indiyə qədər ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri vasitəsilə
aparılan danışıqları əslində imitasiya məqsədi ilə həyata keçirib:
"Ermənistanın baş naziri Xankəndinə qeyri-qanuni səfəri zamanı Dağlıq Qarabağı
Ermənistanın tərkib hissəsi kimi tanıdığını bildirərək, əslində, işğalçılıq
siyasətinin, baş naziri olduğu ölkənin rəsmi siyasəti olduğunu etiraf edib.
Bütün bunlar azmış kimi, Ermənistanın Dövlət Təhlükəsizlik Xidmətinin rəhbəri
və Müdafiə Naziri də məsuliyyətsiz və təxribatçı açıqlamalarla çıxış edib. Bu,
müharibəyə təhrikdir və belə məsuliyyətsiz bəyanat verənlər bilsinlər ki, əgər
onlar müharibə istəyirlərsə, onu mütləq alacaqlar! Hələliksə, bütün dünya ictimaiyyəti,
xüsusilə də ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri Ermənistan hakimiyyətinin
radikal bəyanatlarını görməli, onu qiymətləndirməli və adekvat cavab
verməlidir”.
Azərbaycan bunu etməyə
qadirdir
Millət vəkili deyib ki, dünyada işğalçı ölkəni işğalçılıq
siyasətindən çəkindirmək üçün müxtəlif cəza tədbirləri var. Onun fikrincə, bu
tədbirlər iqtisadi sanksiyalardan başlamış siyasi təcridə qədər ən müxtəlif
vasitələrlə həyata keçirilir: "Təəssüf ki, Ermənistan işğalçı dövlət olduğu və
bunu etiraf etdiyi halda, ATƏT-in Minsk qrupu Ermənistan rəsmilərinin Azərbaycanın
suverenliyi və ərazi bütövlüyünü kobud surətdə pozan məsuliyyətsiz
bəyanatlarını və addımlarını pisləmir, onu bu yoldan çəkindirmək, münaqişənin
sülh yolu, BMT Nizamnaməsi, Helsinki Yekun Aktı və BMT Təhlükəsizlik Şurasının
qəbul etdiyi qətnamələr əsasında həllinə məcbur etmir. Ona görə də, hazırkı
vəziyyətdə danışıqların sülh yolu ilə aparılması imkanları get-gedə məhdudlaşır
və Azərbaycanın öz ərazi bütövlüyünü bərpa etməsi üçün sülhə məcburetmə
vasitələrinə əl atmaqdan başqa çarəsi qalmır. Belə olan halda, ya BMT
Təhlükəsizlik Şurasının mandatı ilə sülhə nail olmaq missiyasını üzərinə
götürmüş ATƏT-in Minsk qrupu real addımlar ataraq işğal faktına son qoymalı və
regionda sülh yaratmalı, ya da Azərbaycan beynəlxalq hüquqla ona tanınmış
müstəsna səlahiyyətləri ilə öz ərazi bütövlüyünü bərpa etməlidir. Regiona və ən
əsası isə Ermənistanda hamı bilir ki, Azərbaycan bunu etməyə qadirdir və bir
gün mütləq edəcək”.
Rufik İSMAYILOV