Ermənilərin Fransadakı məğlubiyyətinin əks-sədası
Ermənistan beynəlxalq hüququn tələbini, ölkələrin ərazi bütövlüyü
prinsipini pozaraq Azərbaycanın Dağlıq Qarabağ bölgəsini və ətraf rayonları
işğal edib. Bu ərazilərin qeyd-şərtsiz azad olunmasına dair BMT Təhlükəsizlik
Şurasının qəbul etdiyi 4 qətnamə indiyə qədər Ermənistan tərəfindən icra
olunmayıb. 1994-cü ildə tərəflər arasında atəşkəs haqqında saziş əldə olunandan
indiyə qədər ötən müddət ərzində də işğalçı Ermənistan sülh danışıqlarından
yayınıb, müxtəlif təxribatlara əl ataraq cəbhə bölgəsində vəziyyəti daha da
gərginləşdirib. Bununla yanaşı, Ermənistan hakimiyyəti dünyadakı erməni
lobbisinin və onların təsiri altında olan qüvvələrin dəstəyi ilə Dağlıq
Qarabağda yaratdığı qondarma qurumun tanıdılması istiqamətində təbliğatını da
davam etdirib. Azərbaycanın işğal olunmuş ərazisində yaradılan oyuncaq
respublikanı beynəlxalq hüququn bir subyektinə çevirmək üçün rəsmi İrəvan ən
müxtəlif vasitələrə əl atıb. Lakin rəsmi Bakının uğurlu diplomatiyası sayəsində
bütün dünya dövlətləri işğal altındakı Dağlıq Qarabağı və ətraf rayonları
Azərbaycanın ərazisi kimi tanıyıb, münaqişənin yalnız ərazi bütövlüyü
çərçivəsində, beynəlxalq hüququn prinsipləri əsasında həllini tapmasını
dəstəkləyiblər.
Fransa inzibati məhkəməsinin bu ölkənin Arnuvill şəhəri (Val Duaz
departamenti, Parisin ətrafı) ilə Azərbaycanın işğal altında olan Xocavənd
rayonu arasında imzalanmış "Dostluq haqqında xartiya”nı iyunun 4-də ləğv etməsi
də bu qəbildən olan hadisədir. Bu işlə bağlı məhkəmə dinləmələri 2019-cu il
fevralın 28-də başlanıb və mayın 29-da başa çatıb. Məhkəmə 2018-ci il oktyabrın
22-də imzalanmış sənədin qeyri-qanuni, heç bir hüquqi qüvvəsi olmayan və
Fransanın beynəlxalq öhdəliklərinə zidd olması barədə qərar çıxarıb. Onu da
əlavə etmək yerinə düşər ki, bu, 2013-cü ildən sonrakı dövrdə Fransa
məhkəməsinin Azərbaycanın xeyrinə çıxardığı ilk qərardır. Həmin vaxt Azərbaycan
tərəfi separatçı rejimin Dağlıq Qarabağı və ətraf yeddi rayonun işğalını
legitimləşdirmək cəhdlərinə dair məsələnin həlli ilə bağlı Fransa məhkəməsinə
müraciət etmişdi. İyun ayının 11-də Fransanın Qrenobl İnzibati Məhkəməsinin
(Tribunal administratif de Grenoble) qərarı ilə Drom, Valans, Bur le Valans və
Bur de Peaq departamentlərinin Dağlıq Qarabağdakı 4 bələdiyyə ilə imzalanmış
"Dostluq Xartiya"ları da qanunsuz sayılaraq ləğv olunub. Qrenobl
Məhkəməsinin qərarına görə, sözügedən departamentlərin 26 ildən bəri işğal
altında olan Azərbaycan əraziləri ilə belə sənədlər imzalamaq hüquqları yoxdur.
Qərarda bildirilib ki, həmin sənədlər Fransanın xarici siyasət kursu və
prinsipləri ilə kəskin ziddiyyət təşkil edir, rəsmi Parisin yürütdüyü siyasətin
əsas, təməl prinsiplərini nəzərə almır.
Xatırladaq ki, Azərbaycan separatçı rejimin işğalı legitimləşdirmək,
Fransa şəhərləri ilə qarşılıqlı əlaqələr qurmaq cəhdlərini dəfələrlə rəsmi
Paris qarşısında qaldırıb. Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva da Fransaya
sonuncu səfəri zamanı keçirdiyi rəsmi görüşlərdə məsələni müzakirə edib və belə
halların yolverilməzliyini diqqətə çatdırıb. Bundan başqa, bu ilin fevralında
erməni diasporunun nümayəndələri ilə görüş zamanı Prezident Emanuel Makron bu
tipli xartiyaların imzalanması və işğalçı rejimlə Fransa şəhərləri arasında əlaqələrin
qurulmasını ölkəsinin dövlət maraqlarına, beynəlxalq öhdəliklərə və hüquqa zidd
olduğunu bildirib. Göründüyü kimi, Fransa məhkəmələri ədalətin öz yerini
tapması üçün mühüm qərarlar qəbul edib.
Hər iki hadisə, yəni Fransa məhkəmələrində Qarabağdakı separatçı
rejimlə bu ölkənin şəhərləri arasında imzalanmış dostluq xartiyalarının ləğv
edilməsi, Ermənistanda və erməni lobbisində ciddi narahatlıq yaradıb. Ermənilər
qeyd edirlər ki, bu, ilk növbədə Azərbaycanın beynəlxalq hüququn normalarına
uyğun olaraq məsələni hüquqi müstəviyə çıxarması və bu istiqamətdə fəal iş
aparmasının nəticəsidir. Digər tərəfdən ermənilər onu da etiraf etməyə məcburdurlar
ki, Fransada erməni lobbisi nə qədər güclü olsa belə, ATƏT-in Minsk Qrupunun
həmsədri kimi Fransa neytrallıq saxlamağa məcburdur. Həmçinin sadalanan
məsələlər elə kobud beynəlxalq qanunvericilik pozuntusudur ki, heç bir, hətta
müstəqil olmayan məhkəmə belə ona bəraət qazandıra bilməz. Bütün bunlar həm də
onu göstərir ki, Azərbaycan həm hüquqi müstəvidə, həm də beynəlxalq siyasi və
iqtisadi təsir imkanları vasitəsilə
istənilən qeyri-qanuni, anti-Azərbaycan xarakterli addımların qarşısını
almaq gücündədir.
Bununla yanaşı, heç kimə sirr deyil ki, Fransa son illər ərzində
Azərbaycanla siyasi və iqtisadi əlaqələrini gücləndirib və bu amil prezident Makron başda olmaqla, Fransa hakimiyyətinin mövqeyinə öz təsirini
göstərməyə bilməz. Erməni əsilli Fransa politoloqu Gaids Minassian da bu
həqiqətləri etiraf etməklə bərabər,
bütün baş verənlərə görə Ermənistan və erməni lobbisinin məsuliyyət
daşıdığını vurğulayıb. Onların fəaliyyətində dəyişiklik olmayacağı təqdirdə, bu
prosesin davamlı xarakter daşıyacağını bəyan edib. Bu yerdə qeyd etmək yerinə
düşər ki, G.Minassian radikal anti-Azərbaycan və anti-türk mövqeyə malik
daşnakdır. O, "Le Monde” qəzetinin
elektron versiyasında rəhbər işçilərdən biridir, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi,
Cənubi Qafqaz üzrə ekspert qismində çıxış edir. Fransada yaşasa da, tez-tez
Ermənistana gedib-gəlir. Eyni zamanda o, 2016-cı ilin aprel döyüşlərdən sonra
Fransa mətbuatında Azərbaycana qarşı çirkin kampaniya təşkil edənlərdən biri
olub. Bu, bir tərəfdən konkret anti-Azərbaycan
mövqeyi olan bir şəxsin nüfuzlu "Le Monde” qəzetində aparıcı mövqelərdən birinə
sahib olduğunu və bu halın nəşrin obyektivliyinə kölgə saldığını da göstərir.
Digər tərəfdən həssas məqamlarda "Le Monde”nin Azərbaycana qarşı qərəzli
mövqeyinin arxasında hansı məqamın durduğunu nümayiş etdirir.
Mövzu ilə bağlı millət vəkili,
politoloq Hikmət Babaoğlu "Kaspi” qəzetinə bildirib ki, Ermənistan mövcud
status-kvonu legitimləşdirmək üçün mütəmadi olaraq planlı şəkildə müxtəlif
təxribatlara əl atır. Onun fikrincə, belə təxribatlardan biri də erməni
lobbisinin güclü olduğu ölkələrdə bu imkanlardan istifadə etməklə işğal
etdikləri Azərbaycan torpaqlarında yerləşən inzibati əraziləri həmin ölkənin
müvafiq əraziləri ilə siyasi-hüquqi identifikasiya etmək cəhdləridir: "Bir
müddət əvvəl Fransanın Arnuvill şəhəri ilə Azərbaycanın işğal altında olan
Xocavənd rayonu arasında "Dostluq haqqında xartiya” imzalanmışdı. Bu fakt,
əlbəttə ki, digər bənzər faktlar kimi Azərbaycan tərəfindən nəzarətə götürüldü
və onun ləğv edilməsi üçün müvafiq qurumlarla səmərəli iş aparıldı. Nəticədə
Azərbaycan problemin hüquqi müstəvidə və obyektiv şəkildə həll edilməsinə nail
oldu. Belə ki, Fransa inzibati məhkəməsi ilk olaraq bu ölkənin Arnuvill şəhəri
ilə Azərbaycanın işğal altında olan Xocavənd rayonu arasında imzalanmış
"xartiya”nı ləğv etdi. Bunun ardınca Qrenobl İnzibati Məhkəməsinin qərarı ilə
Drom, Valans, Bur le Valans və Bur de Peaq departamentlərinin Dağlıq
Qarabağadakı 4 bələdiyyə ilə imzalanmış "Dostluq Xartiya”ları da qanunsuz
sayılaraq ləğv olundu. Fransa kimi, erməni lobbisinin və ermənipərəst
mərkəzlərin güclü olduğu bir ölkədə buna nail olmaq, əlbəttə, uğur hesab edilə
bilər”.
Millət vəkili bildirib ki, Fransa məhkəmələrinin qəbul etdiyi
sözügedən qərarlar yeni hüquqi presedent yaradır. Onun sözlərinə görə,
Məhkəmənin öz qərarını, imzalanmış "sənəd”in qeyri-qanuni, heç bir hüquqi
qüvvəsi olmayan və Fransanın beynəlxalq öhdəliklərinə zidd olması ilə
əsaslandırması, bu hüquqi presedentin digər bənzər hallara da şamil edilməsi
təcrübəsini yaradır: "Bu, təkcə Fransada deyil, Avropa İttifaqının digər
ölkələrində də bənzər hadisələr baş verərsə, presedent kimi qəbul edilə bilər.
O da məlumdur ki, Azərbaycanın Birinci vitse-prezidenti Mehriban xanım Əliyeva
Fransaya sonuncu səfəri zamanı bu tipli məsələləri də Fransa hökumətinin
diqqətinə çatdırmış və belə məsələlərin yolverilməz olduğunu bildirmişdi.
Nəticəni çox da gözləməli olmadıq və Fransa məhkəməsinin ədalətli qərarının şahidi
olduq. Beləliklə, Fransa məhkəmələri bu qərarlarla Dağlıq Qarabağla bağlı
ədalətli presedent yaratdı. Şübhəsiz ki, Azərbaycan bundan sonra da öz
hüquqlarını fəal şəkildə müdafiə edəcək və mütləq öz ərazilərinin işğaldan azad
edilməsinə nail olacaq”.
Politoloq Nəzakət Məmmədova da hesab
edir ki, Fransa məhkəmələrində Qarabağdakı separatçı rejimlə bu ölkənin
şəhərləri arasında imzalanmış dostluq xartiyalarının ləğv edilməsi olduqca
təqdirəlayiq haldır. Onun qənaətincə, bu hadisələr onu göstərir ki, artıq
Fransa məhkəmələri sözügedən sahədə ədalətli mövqe tutmağa başlayıblar.
N.Məmmədova bildirib ki, Fransanın Cənubi Qafqazda mühüm tərəfdaş hesab etdiyi
Azərbaycanla əlaqələrinin yaxşılaşması, ölkəmizin ictimai rəyi arasında
nüfuzunun yüksəlməsi üçün məhkəmələrin belə doğru, ədalətli qərarları mühüm
presedent ola bilər. Politoloqun sözlərinə görə, bu, Fransanın həmsədr kimi
nüfuzunu artıra, ona münasibətdə Azərbaycan xalqı arasındakı itirilmiş etimadı
azca da olsa, bərpa edə bilər. N.Məmmədova onu da əlavə edib ki, Fransa
məhkəmələrində Qarabağdakı separatçı rejimlə bu ölkənin şəhərləri arasında
imzalanmış dostluq xartiyalarının ləğv edilməsi, Ermənistanda və erməni
lobbisində ciddi narahatlıq yaradıb: "Artıq onların özləri də etiraf edir ki,
bu, ilk növbədə Azərbaycanın beynəlxalq hüququn normalarına uyğun olaraq
məsələni hüquqi müstəviyə çıxarması və bu istiqamətdə fəal iş aparmasının
nəticəsidir. Azərbaycan həm hüquqi müstəvidə, həm də beynəlxalq siyasi və
iqtisadi təsir imkanları vasitəsilə istənilən qeyri-qanuni, anti-Azərbaycan
xarakterli addımların qarşısını almaq gücündədir. Son illər Azərbaycanla Fransa
arasında siyasi və iqtisadi əlaqələrini güclənməsi, Fransa hakimiyyətinin
mövqeyinə öz təsirini göstərməyə bilməz”.
Rufik İSMAYILOV