Bakı 14°C
Erməni bədxahlığına tutarlı cavab
Son illər Azərbaycanın xalq, klassik və müasir musiqi incilərini öz adlarına çıxaran mənfur erməni fitnəkarları bu dəfə utanmadan böyük Azərbaycan şairi, Azərbaycanın dövlət himninin müəllifi Əhməd Cavadın yazdığı və dahi bəstəkarımız Üzeyir Hacıbəyovun bəstələdiyi “Çırpınırdı Qara Dəniz” şerinin Sayad Novanın olduğu iddiası ilə çıxış ediblər. Azərbaycan və türk mənbələrində dəfələrlə haqqında elmi məqalə və rəylər yazılmış bu ədəbiyyat nümunəsi demək olar ki, bütün türk dünyasının ən sevimli mahnısına, türk milli ruhunun yüksəliş himninə çevrilmişdir. Təbii ki, başdan ayağa türkün milli ruhunda yazılmış belə bir dəyərli əsərin ermənilər tərəfindən Sayad Novanın adına yazılması gülünc döğuran tarixi saxtakarlıq və riyakarlıqdan başqa heç nə deyil.
Trend-in məlumatına görə, bu baxımdan Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının akademik Z.M.Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutunun “Türk filologiyası” şöbəsinin müdiri, fəlsəfə doktoru Xalidə Qafqazlının tarixi mənbələrə əsaslanaraq yazdığı elmi məqalə erməni hiyləgərliyinin ifşa olunmasına dəyərli töhfədir.
İki dahinin müəllifliyi ilə ərsəyə gələn “Çırpınırdı Qara dəniz” əsərinin yaranma səbəbi və tarixi haqqında
Azərbaycanın dahi şairi, Dövlət Himnimizin mətninin müəllifi olan Əhməd Cavad Bəy gənclik illərindən doğma vətəni kimi Türkiyənin də ictimai, mədəni həyatı ilə yaxından maraqlanan simalardan olmuşdur.
1912-ci ildə hələ təhsilini bitirməmiş, 20 yaşında bir gənc olan Əhməd Cavad, Türk ordusunda döyüşmək üçün İstanbulda yaranmış «Qafqaz Könülülləri birliyi»nə yazılır və Türk ordusuna qatılır. (Bax 1., 175)
Onun özü də 1912-ci ildə Türkiyədə olduğunu, oraya Balkan Savaşında Türk ordusuna könüllü olaraq qatıldığını söyləmişdi. (Bax. 2, 76)
Əhməd Cavad I Dünya müharibəsi illərində Azərbaycanda hələ 1905-ci ildə yaradılmış «Bakı Müsəlman Cəmiyyət-i Xeyriyyə»sinin I Dünya savaşı dövründə fəaliyyətə başlamış müharibədən zərər çəkənlərə yardım şöbəsinin ən fəal üzvlərindən olub. Yardım şöbəsi fəaliyyətə başladığı 1915-ci ildən etibarən Əhməd Cavad Türkiyənin işğal altında olan bölgələrində ən əvvəl Qars və Ərdəxanda olmuşdur. O, cəmiyyətin xüsusi təmsilçisinin köməkçisi və katibi olaraq müharibədən zərər çəkmişlərə maddi yardım paylayır, yaralı və əsir türk əsgərlərini ziyarət edir, ehtiyacı olanlara lazımi köməklik göstərirdi.
Bu çox qısa olan yazıdan da göründüyü kimi şair Əhməd Cavad, Türkiyə ilə, ən çox da I Dünya müharibəsi illərindəki Türkiyə ilə çox maraqlanıb, onun həyatında baş verən hadisələrlə çox yaxından təmasda olub və yeri gəldikcə həmin hadisələrin iştirakçısı kimi də fəaliyyət göstərib
Ümumiyyətlə, Əhməd Cavadın həyat yolu haqda oxuduqca öyrənirik ki, o vətəni Azərbaycan qədər sevdiyi Türkiyənin I Dünya müharibəsi illərində keçirdiyi sarsıntıların şahidi olmuş, onun qazandığı hər qələbənin sevincini də fəxarət hissi ilə yaşamışdı. Görüb, eşitdiyi hadisələrdən, xalqın kədərindən təsirlənən şair həmin illərdə bir çox şeirlər yazmışdır ki, onlar da qəzet və jurnallarda çap olunurdu. Onun 1916-cı ildə «Xeyriyyə cəmiyyəti» tərəfindən «Qoşma» adlı kitabı nəşr olunur. Kitabdakı şeirlərin əksəriyyəti I Dünya müharibəsi illərində yazılmış əsərlərdir.
Azərbaycanın bu görkəmli şairi Əhməd Cavad haqqında Şeyx Zamanlı xatirələrində yazır ki, o, Qafqazda olan Türk əsir əsgərlərini tez-tez ziyarət edir, onlara kitablar, qəzetlər aparırdıq. Gənclər, tələbələr, müəllimlər də əsirlərə yardım edirdilər. Əsirlərin ən çox sevdiyi şair Əhməd Cavad idi. (Bu haqda bax.: 3,32)
Azərbaycanın unudulmaz şairi Əhməd Cavad Bəyin geniş yayılmış, sevilmiş dəyərli əsərlərindən biri də «Çırpınırdı Qara dəniz» şeiridir. Bu şeirin yazılma səbəbinin, I Dünya müharibəsi zamanı baş vermiş maraqlı və inkaredilməz dəqiq bir tarixi var. Bu tarixi faktlardan biri və əsası da Türkiyənin çox tanınmış, görkəmli alimi, professor Saim Şakaoğlunun hələ 1990-cı ildə nəşr etdirdiyi «Atatürk və kültür» adlı kitabında Mustafa Kamal Atatürkün maraq dairəsini əhatə edən, dəyər verdiyi, mədəniyyət və sənət jurnallarında yer alan məqalələr, beynəlxalq konqreslərdə edilən məruzələrin mətnləri toplanıb çap olunmuşdu. «Atatürk və milli kültürümüz» adlı məqaləsində prof. Saim Sakaoğlu Atatürkün mədəniyyətə, tarixə, dilə, ədəbiyyata, musiqiyə, folklora verdiyi dəyərdən bəhs edir. Müəllif yazır: «Atatürk, tam mənasiylə bir kültür adamıdır… O, tarixini bilən, ona sayğılı, onun qəhrəmanlarını vəsf edən bir Türkdür, Türk dahisidir.
Atatürk mədəniyyətimizi qorumuş, inkişaf etdirmişdir. O, milli mədəniyyətimizin öndə gələn sahiblərindəndir». (4,16)
Məqalənin maraqlı və əhəmiyyətli cəhətlərindən biri, Azərbaycanın böyük şairi Əhməd Cavadın «Çırpınırdı Qara dəniz» şeirilə əlaqədar olan hissəsidir. Burada həmin şeir haqqında olan məlumat, bu əsərin nə münasibətlə, nə səbəblə, nə vaxt yazılması ilə əlaqədar bir tarixi sənəddir. Belə ki, Atatürkün şeirə, musiqiyə, xalq mahnılarına çox maraq və diqqət göstərdiyindən, mədəniyyətə, ədəbiyyata çox dəyər verdiyindən bəhs edən prof.Saim Sakaoğlu yazır: «Atatürkün sevdiyi türkülərin arasında Rumelidə oxunanların xüsusi bir yeri olduğunu söyləmişdik. Ancaq o, başqa bölgələrimizin havalarını, milli duyğuları dilə gətirən bəstələrini də sevərdi. Birinci Dünya müharibəsi illərində Admiral Rauf Orbay komandasındakı «Həmidiyyə» kreyserinin, osmanlı donanmasını məhv etmək üçün Odessada gözləyən Rusiya kreyserlərindən «Kazbek»i məhv edib batırması, Kagülü1 darmadağın etməsi münasibətilə müəllim Əhməd Cavad Bəyin sözlərini yazdığı, Üzeyir Hacıbəylinin bəstələdiyi bu əsəri Atatürk 1926-cı ildəki Qars səfəri zamanı böyük bir zövqlə dinləmiş, əsərin musiqisindən və sözlərindən çox təsirlənmiş, ifaçıları təbrik etmişdi». (4,10):
«Çırpınırdı Qara dəniz,
Baxıb türkün bayrağına!
Ah edərdim, heç ölməzdim,
Düşə bilsəm ayağına!
Sırmalar saç gəl yoluna,
İncilər tök sağ soluna,
Vəfalı Türk gəldi deyə,
Yol ver Türkün bayrağına!
«Həmidiyyə», o Türk qanı,
Heç vaxt bitməz onun şanı,
«Kazbek» oldu ilk qurbanı,
Eyil Türkün bayrağına!» (4, 11)
Türkiyəli professor Saim Sakaoğlu sözün əsl mənasında Azərbaycanın görkəmli şairi Əhməd Cavadın «Çırpınırdı Qara dəniz» əsərindən elə dəqiq, elə tarixi faktlar, sübutlarla bəhs edir ki, abır həyadan uzaq, yolunu azmış erməni bədxahlarının saxtakar, qərəzli iddialarından heç danışmağa da dəyməz.
Trend-in məlumatına görə, bu baxımdan Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının akademik Z.M.Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutunun “Türk filologiyası” şöbəsinin müdiri, fəlsəfə doktoru Xalidə Qafqazlının tarixi mənbələrə əsaslanaraq yazdığı elmi məqalə erməni hiyləgərliyinin ifşa olunmasına dəyərli töhfədir.
İki dahinin müəllifliyi ilə ərsəyə gələn “Çırpınırdı Qara dəniz” əsərinin yaranma səbəbi və tarixi haqqında
Azərbaycanın dahi şairi, Dövlət Himnimizin mətninin müəllifi olan Əhməd Cavad Bəy gənclik illərindən doğma vətəni kimi Türkiyənin də ictimai, mədəni həyatı ilə yaxından maraqlanan simalardan olmuşdur.
1912-ci ildə hələ təhsilini bitirməmiş, 20 yaşında bir gənc olan Əhməd Cavad, Türk ordusunda döyüşmək üçün İstanbulda yaranmış «Qafqaz Könülülləri birliyi»nə yazılır və Türk ordusuna qatılır. (Bax 1., 175)
Onun özü də 1912-ci ildə Türkiyədə olduğunu, oraya Balkan Savaşında Türk ordusuna könüllü olaraq qatıldığını söyləmişdi. (Bax. 2, 76)
Əhməd Cavad I Dünya müharibəsi illərində Azərbaycanda hələ 1905-ci ildə yaradılmış «Bakı Müsəlman Cəmiyyət-i Xeyriyyə»sinin I Dünya savaşı dövründə fəaliyyətə başlamış müharibədən zərər çəkənlərə yardım şöbəsinin ən fəal üzvlərindən olub. Yardım şöbəsi fəaliyyətə başladığı 1915-ci ildən etibarən Əhməd Cavad Türkiyənin işğal altında olan bölgələrində ən əvvəl Qars və Ərdəxanda olmuşdur. O, cəmiyyətin xüsusi təmsilçisinin köməkçisi və katibi olaraq müharibədən zərər çəkmişlərə maddi yardım paylayır, yaralı və əsir türk əsgərlərini ziyarət edir, ehtiyacı olanlara lazımi köməklik göstərirdi.
Bu çox qısa olan yazıdan da göründüyü kimi şair Əhməd Cavad, Türkiyə ilə, ən çox da I Dünya müharibəsi illərindəki Türkiyə ilə çox maraqlanıb, onun həyatında baş verən hadisələrlə çox yaxından təmasda olub və yeri gəldikcə həmin hadisələrin iştirakçısı kimi də fəaliyyət göstərib
Ümumiyyətlə, Əhməd Cavadın həyat yolu haqda oxuduqca öyrənirik ki, o vətəni Azərbaycan qədər sevdiyi Türkiyənin I Dünya müharibəsi illərində keçirdiyi sarsıntıların şahidi olmuş, onun qazandığı hər qələbənin sevincini də fəxarət hissi ilə yaşamışdı. Görüb, eşitdiyi hadisələrdən, xalqın kədərindən təsirlənən şair həmin illərdə bir çox şeirlər yazmışdır ki, onlar da qəzet və jurnallarda çap olunurdu. Onun 1916-cı ildə «Xeyriyyə cəmiyyəti» tərəfindən «Qoşma» adlı kitabı nəşr olunur. Kitabdakı şeirlərin əksəriyyəti I Dünya müharibəsi illərində yazılmış əsərlərdir.
Azərbaycanın bu görkəmli şairi Əhməd Cavad haqqında Şeyx Zamanlı xatirələrində yazır ki, o, Qafqazda olan Türk əsir əsgərlərini tez-tez ziyarət edir, onlara kitablar, qəzetlər aparırdıq. Gənclər, tələbələr, müəllimlər də əsirlərə yardım edirdilər. Əsirlərin ən çox sevdiyi şair Əhməd Cavad idi. (Bu haqda bax.: 3,32)
Azərbaycanın unudulmaz şairi Əhməd Cavad Bəyin geniş yayılmış, sevilmiş dəyərli əsərlərindən biri də «Çırpınırdı Qara dəniz» şeiridir. Bu şeirin yazılma səbəbinin, I Dünya müharibəsi zamanı baş vermiş maraqlı və inkaredilməz dəqiq bir tarixi var. Bu tarixi faktlardan biri və əsası da Türkiyənin çox tanınmış, görkəmli alimi, professor Saim Şakaoğlunun hələ 1990-cı ildə nəşr etdirdiyi «Atatürk və kültür» adlı kitabında Mustafa Kamal Atatürkün maraq dairəsini əhatə edən, dəyər verdiyi, mədəniyyət və sənət jurnallarında yer alan məqalələr, beynəlxalq konqreslərdə edilən məruzələrin mətnləri toplanıb çap olunmuşdu. «Atatürk və milli kültürümüz» adlı məqaləsində prof. Saim Sakaoğlu Atatürkün mədəniyyətə, tarixə, dilə, ədəbiyyata, musiqiyə, folklora verdiyi dəyərdən bəhs edir. Müəllif yazır: «Atatürk, tam mənasiylə bir kültür adamıdır… O, tarixini bilən, ona sayğılı, onun qəhrəmanlarını vəsf edən bir Türkdür, Türk dahisidir.
Atatürk mədəniyyətimizi qorumuş, inkişaf etdirmişdir. O, milli mədəniyyətimizin öndə gələn sahiblərindəndir». (4,16)
Məqalənin maraqlı və əhəmiyyətli cəhətlərindən biri, Azərbaycanın böyük şairi Əhməd Cavadın «Çırpınırdı Qara dəniz» şeirilə əlaqədar olan hissəsidir. Burada həmin şeir haqqında olan məlumat, bu əsərin nə münasibətlə, nə səbəblə, nə vaxt yazılması ilə əlaqədar bir tarixi sənəddir. Belə ki, Atatürkün şeirə, musiqiyə, xalq mahnılarına çox maraq və diqqət göstərdiyindən, mədəniyyətə, ədəbiyyata çox dəyər verdiyindən bəhs edən prof.Saim Sakaoğlu yazır: «Atatürkün sevdiyi türkülərin arasında Rumelidə oxunanların xüsusi bir yeri olduğunu söyləmişdik. Ancaq o, başqa bölgələrimizin havalarını, milli duyğuları dilə gətirən bəstələrini də sevərdi. Birinci Dünya müharibəsi illərində Admiral Rauf Orbay komandasındakı «Həmidiyyə» kreyserinin, osmanlı donanmasını məhv etmək üçün Odessada gözləyən Rusiya kreyserlərindən «Kazbek»i məhv edib batırması, Kagülü1 darmadağın etməsi münasibətilə müəllim Əhməd Cavad Bəyin sözlərini yazdığı, Üzeyir Hacıbəylinin bəstələdiyi bu əsəri Atatürk 1926-cı ildəki Qars səfəri zamanı böyük bir zövqlə dinləmiş, əsərin musiqisindən və sözlərindən çox təsirlənmiş, ifaçıları təbrik etmişdi». (4,10):
«Çırpınırdı Qara dəniz,
Baxıb türkün bayrağına!
Ah edərdim, heç ölməzdim,
Düşə bilsəm ayağına!
Sırmalar saç gəl yoluna,
İncilər tök sağ soluna,
Vəfalı Türk gəldi deyə,
Yol ver Türkün bayrağına!
«Həmidiyyə», o Türk qanı,
Heç vaxt bitməz onun şanı,
«Kazbek» oldu ilk qurbanı,
Eyil Türkün bayrağına!» (4, 11)
Türkiyəli professor Saim Sakaoğlu sözün əsl mənasında Azərbaycanın görkəmli şairi Əhməd Cavadın «Çırpınırdı Qara dəniz» əsərindən elə dəqiq, elə tarixi faktlar, sübutlarla bəhs edir ki, abır həyadan uzaq, yolunu azmış erməni bədxahlarının saxtakar, qərəzli iddialarından heç danışmağa da dəyməz.
