Əmlak bazarında bahalaşma yoxdur
Bakıda ilkin daşınmaz əmlak bazarında qiymətlər
avqust ayı ilə müqayisədə dollar ekvivalentində 4,43 faiz artıb. Bu barədə "MBA
Group” şirkətinin baş direktoru Nüsrət İbrahimov deyib. Ekspert bildirib ki,
manatla ifadədə isə artım 2,76 faiz təşkil edib. O əlavə edib ki, təkrar daşınmaz əmlak
bazarında da qiymətlərdə artım müşahidə olunub: "Ötən ay avqust ayı ilə müqayisədə
dollar ekvivalentində artım 3,77 faiz, manatla ifadədə isə 2,11 faiz olub”.
Ekspert qeyd edib ki, buna baxmayaraq, daşınmaz əmlakın
digər seqmentlərində qiymətlərin ucuzlaşması hələ də davam edir: "Kommersiya
obyektləri bazarında avqust ayı ilə müqayisədə sentyabrda qiymətlər dollar
ekvivalentində 4,96 faiz, manatla ifadədə
isə 6,48 faiz azalıb. Torpaq bazarında da müvafiq olaraq 0,83 faiz və
2,42 faiz azalma var. Mənzillərin kirayəsi bazarında azalma sentyabr ayında
avqust ayı ilə müqayisədə 8 faiz, manatla ifadədə isə 9,4 faiz təşkil edib.
Kommersiya obyektlərinin kirayə bazarında isə müvafiq göstəricilər 4,28 faiz və
2,73 faiz azalma təşkil edib”
Lakin bu açıqlama heç də birmənalı qarşılanmayıb. Xüsusilə
də yeni tikililərin və təkrar bazarda satılan daşınmaz əmlakın bahalaşması
iddiası etirazlara səbəb olub. Bəs görəsən qiymətlərdəki artım payı həqiqəti nə
dərəcədə əks etdirir? Daşınmaz əmlak bazarında hazırkı vəziyyət qənaətbəxşdirmi?
İqtisadçı ekspert
Qadir İbrahimli qəzetimizə
açıqlamasında bildirdi ki, qeyd olunan göstəricilərin heç birinin rəsmi təsdiqi
yoxdur: "Azərbaycanın daşınmaz əmlak bazarında qiymət artımı üzrə hazırda heç
bir real, ciddi və rəsmi əsas yoxdur. Bildiyiniz kimi, devalvasiyadan sonra əhalinin gəlirləri
nominal qaydada azalıb. İşsizlik, əmək haqlarının azalmasından başqa, devalvasiya
nəticəsində əhalinin gəlirləri də iki dəfə dəyər itirib. Bütün bunlar isə real
alıcılıq qabiliyyətinə xeyli mənfi təsir edib. Bu kimi hallar onu göstərir ki,
indiki dövrdə daşınmaz əmlak bazarında qiymət artımından söz gedə bilməz. Yenə
də qeyd edim ki, bunun üçün heç bir rəsmi, hüquqi, iqtisadi əsas yoxdur”.
İqtisadçının fikrincə, bu rəqəmlərin açıqlanması
bazara alıcı cəlb etmək məqsədi daşıyır: "Yayılan məlumatda bahalaşmanın dollar
ekvivalentində olduğu da qeyd olunur. Bu isə ümumiyyətlə qeyri-mümkündür. Əksinə,
bu gün daşınmaz əmlak bazarı "donmuş” vəziyyətdədir. Hətta təbliğat üçün sosial
şəbəkələrdə də hər gün müxtəlif şirkətlər
alıcılara sərfəli və daha təkmilləşdirilmiş şərtlər təklif edir. Hansı ki, bu
reklamlar 3-4 il bundan öncəyə qədər gözə dəymirdi. Daşınmaz əmlak bazarının əsas
oyunçularının dediklərinə və müşahidələrimizə
əsasən, hazırda bazardakı vəziyyətin heç də qənaətbəxş olmadığını deyə bilərik.
Hətta hesab edirəm ki, bazarın canlanmasının yaxın illər ərzində bərpa olunması
da real görünmür. Fikrimcə, mətbuatda gedən bu məlumatlar daşınmaz əmlak
bazarının oyunçuları tərəfindən qəsdən ortaya atılan bir oyundur və ictimai rəyi
çaşdırmaq və alıcı cəlb etmək məqsədi güdür”.
Q.İbrahimli daşınmaz əmlak bazarında ucuzlaşma ilə
bağlı açıqlanan rəqəmlərin isə real ola biləcəyini vurğuladı: " Bu gün Azərbaycanın
daşınmaz əmlak bazarında qeyd etdiyim durğunluq qiymətlərin aşağı düşməsini,
xüsusilə də dollar ekvivalentində aşağı düşməsini şərtləndirir. Eyni zamanda,
manatla olan alqı-satqıda da azalma real görünür. Ümumiyyətlə, Azərbaycan
hazırda yeni bir dövrə qədəm qoyur. Bu dövrün özünəməxsus xüsusiyyətlərindən
biri də odur ki, yaxın bir neçə il ərzində daşınmaz əmlak bazarında yeni qiymətlər
formalaşacaq. Yeni reallıqlar çərçivəsində qiymətlər indiki kimi yüksək
olmayacaq. Belə ki, bazarda tam yeni qiymətlər və yanaşma tərzi formalaşacaq”.
"Qaya Real Estate
Daşınmaz Əmalak” şirkətinin satış direktoru Akif Əliyev də deyir ki, daşınmaz əmlak bazarının alıcı kütləsində
ciddi artım müşahidə olunmur: "Əslində, alıcılıq qabiliyyəti bir o qədər də
yüksək deyil. Yəni hazırkı dövrdə alıcı kütləsində artım yoxdur. Birinci və
ikinci dərəcəli klassifikasiya olunan əmlak sahibləri getdikcə müəyyən qədər
bazara adaptasiya olunmağa başlayıblar. Manatın ucuzlaşması ilə əlaqədar qiymətlərdə
müəyyən qədər eniş müşahidə olunurdu. Lakin baş verən bütün bu prosesləri əmlak
bazarında yaranan yeni vəziyyətə adaptasiya kimi də qiymətləndirmək olar”.
A.Əliyev kommersiya obyektlərinin ucuzlaşması və
torpaq bazarındakı azalma barədə də danışdı: "Hazırda sözügedən azalma ölkəyə
xaricdən gətirilən tikinti materiallarının qiymətinin artması ilə izah oluna
bilər. Kommersiya bazarında illik gəlir faizinin dəyərlə müqayisədə aşağı düşməsi
mülk sahiblərini məcbur edir ki, öz əmlaklarını satışa çıxarsınlar. Əgər əvvəllər
onlar satışdan illik 4-5 faiz civarında gəlir əldə edirdilərsə, həmin gəlirlər
indi 2-2,5 faizə enib. Ona görə də verilən icarə məbləğləri və əmlakın qiymətində
çox böyük fərq yaranır. Lakin istənilən halda, investisiyanı saxlamaq üçün
kommersiya əmlakı ən etibarlı hesab olunur. Lakin hazırda mülkiyyətçilər
kommersiya obyektlərini sataraq əldə olunan gəliri nağd vəsaitə çevirib daha gəlirli yerlərə
investisiya etmək istəyirlər. Buna görə də satışa xeyli kommersiya obyektləri
çıxarılır. Nəticədə qiymətlərdə müəyyən azalma müşahidə olunur. Qeyd edim ki, təkrar
daşınmaz əmlak bazarında da hazırda adaptasiya prosesi gedir. Mətbuatda göstərilən
artımlar bir o qədər də reallığı əks etdirmir. Fikrimcə, manat stabil qaldıqca,
bu proses davam edəcək. Manatın dollara nisbətən ucuzlaşması, yaxud bahalaşması
bazarda dəyişikliyə səbəb olan əsas faktlardandır. Burada əsas ziyan isə mülk
sahiblərinə dəyir. Manat dollara nisbətən dəyər itirdikcə əmlakın qiyməti də
uyğun olaraq aşağı düşür”.
Sonda ekspert ilin son rübü üçün ehtimal olunan
proqnozlardan da söz açdı: "Fikrimcə, potensial alıcılar ilin son rübü üçün də gözləmə
mövqelərini saxlayacaqlar. Çox güman ki, müəyyən aktivlik gələn ilin ilk
birinci rübünün ortalarına və sonuna təsadüf edər. Bu, maliyyə bazarı ilə əlaqəli
olan bir şeydir. Zəruriyyətdən doğan əmlak alqı-satqısı isə təbii ki, olacaq.
Lakin bu da özlüyündə çox böyük faiz təşkil etməyəcək. Amma ümumilikdə ucuz əmlak
təklifləri çox olacaq. Tələb və alıcı kütləsi isə o qədər də artmayacaq”.
Şəbnəm Mehdizadə