Əcnəbi gənclər Azərbaycan dilini sevə-sevə öyrənirlər - Reportaj

Şakla bak, keyir, aylaşın, əy qiz, aziz qunak, mohdaram, azizdarım. Bu sözlərin əslində, dilimizdə nə yazılışı, nə səslənməsi belədir. Şəkilə bax, xeyir, əyləşin, ay qız, əziz qonaq, möhtərəm, əzizlərim – deyə yazılır, səslənmə qaydası da hər birimizə məlumdur. Bizə məlum olsa da, onlar Azərbaycan dilini hələ indi öyrənirlər, zarafatla desək, qolunu-qıçını sındıra-sındıra, amma böyük zövqlə deyib, gülə-gülə...

Gülə-gülə yoldaşlarının səhvini düzəldirlər.

Elə ilk təəssüratdan da hiss olunur ki, dili daha tez mənimsəyənlər də var, bir az zəif olanlar da. Amma ümumilikdə, artıq ilkin danışıq üçün lazım olan səviyyəyə çatıblar.

İlkin söhbətdən sonra dərsə keçirlər. Feilləri şəxsləndirirlər, bu əslində kənardan bir az qəliz görünsə də, şəxsləndirmə cəhətdən elə bir problem yaşadıqlarını görmədim. Lövhəyə çıxan nə isə tərəddüdlü olanda, yerdəkilər ona kömək edirdilər. Sonra saylara keçdilər. Sadəcə saymağı yox, artıq riyaziyyatda istifadə, danışa bilinəcək səviyyədə öyrənirlər. Toplama, çıxma zamanı rəqəmlərdən istifadədə də zəif görünmürlər.

Sonra ev tapşırıqlarına keçirlər, əsas tapşırıq ingilis dilində yazılan bəzi sözlərin Azərbaycan dilində tərcüməsi və düzgün səsləndirilməsi idi. Bax burda dərsə əlavə bir əhval gəlir. Oxuyan adam səhv dediyi üçün bir az pis olur, digərləri də gülə-gülə yoldaşlarının səhvini düzəldir. Aura o qədər gözəldir ki, adam dərsdən çıxmaq istəmir, hətta deyərdim ki, bu dərsdə iştirak edən qocalmaz.

Dərsin bitməyini gözləyirik, çünki həm də onlarla söhbət edib təəssüratlarını öyrənəcəyik. Dərs sona çatır, onlar ev tapşırıqlarını götürüb, müəllimlərinə müəyyən suallar verirlər. İlk həmsöhbətimiz qrupda ən aktiv tələbələrdən olan Səriş Patresdir. Pakistan vətəndaşı olan Sərişin 17 yaşı var, o bacısı ilə birlikdə Azərbaycan dilini öyrənir. Bacısı danışmağı sevməsə də, özü fikirlərini bizimlə bölüşdü. Deyir ki, Azərbaycan dilini öyrənmək heç də asan deyil: "Bəzən asan gəlir, bəzən çətin. Nəticədə xarici dildir, çətinlik olması da normaldır. Bunları da dərsdə öyrənirik”.

Sərişin ən çox işlətdiyi və belə desək, xoşuna gələn söz "Hardasan”dır. Müsahibə və dərs prosesində bu sözü tez-tez təkrarladı. Ən qəribə gələn söz isə "təyyarə”dir. Bunun izahını tam verə bilməsə də, bildirdi ki, bu sözü eşidəndə ona çox maraqlı gəlib.

Əmir Şəfiq də pakistanlıdır, 22 yaşı var. İki aya yaxındır ölkəmizə gəlib. "Azərbaycan dilini öyrənə bilirsiz” sualımıza "Maşallah” cavabı verdi: "Az-az öyrənirəm, çətin nəsə görmürəm. Çətin olan bircə evimin uzaqda olmasıdır (Gülü). Günəşlidə qalıram, ordan şəhərin mərkəzinə yol uzaqdır, əsas çətinliyim odur, çünki yolda çox vaxt keçir. Dili öyrənmək problem deyil”.

Əmirin Azərbaycan dilində deyəsən, ən çox "yaxşı, qardaş”ı sevib, o bu sözü "yakşi, qardaş” kimi səsləndirir: "Bu sözlərin səslənməsi xoşuma gəlir. Azərbaycanlılar özü də yaxşıdır. İlkin olaraq bizə elə sözlər öyrədilib ki, burda özümüzü idarə edə bilək. Mağazalarda alış-veriş edəcəyimiz səviyyədə fikrimizi ifadə edirik”.

Tejpal Sinq hindistanlıdır. O, Azərbaycana idman karyerasını davam etdirmək üçün gəlib, buna görə də dilimizi öyrənməyə başlayıb. Lakin sonra məşğul olduğu idman növünün bizdə olmadığını görüb: "Kriket idmanı burda məşhur deyil. Amma hələ ki burdayam, işləmirəm, dili öyrənirəm. Burda azərbaycanlı dostlarım da var, bir az ingilis, bir az Azərbaycan dilində danışıb, bir-birimizi başa düşürük. Yeməklərinizi də elə, bir az sizdən, bir az bizdən uyğunlaşdırıb yeyirəm”.

Tələbələrlə söhbətimizi bitiririk, dərsləri də qurtardığı üçün kollektiv şəkillərini çəkdikdən sonra gedirlər. Sonra müəllimləri Könül Abdullayeva ilə söhbətləşdik. Könül xanım deyir ki, əcnəbi tələbələr dilimizi çox həvəslə öyrənirlər: "Onlarla işləməkdən zövq alıram. Dərs çox pozitiv keçir. Dərsdə xoş aura olmasa, mən dərs keçə bilmirəm, onlarda da bu var. Həm də çox mədənidirlər. Qəribdirlər, adama ana gözü ilə baxırlar, nə tapşırsam, "baş üstə” deyirlər. Bir tapşırıq verirəm, bir neçəsini hazırlayıb gətirirlər. Həvəsli olmaqları adama stimul verir”.

K.Abdullayevanın sözlərinə görə, əcnəbi tələbələr "ı”, "ğ”, "x”, kimi Azərbaycan dilindəki spesifik səsləri öyrənməkdə çətinlik çəkirlər: "Bəzən "ı” səsinin düzgün səsləndirmələri üçün 5 dəqiqə vaxt sərf edirəm. "Ü”nü deyə bilmirlər. Belə çətinlikləri olur. Doğma dilləri olmadığı üçün bir az çətinlikləri olacaq. Amma mən onların məcbur yox, sevə-sevə dilimizi öyrənmələrini istəyirəm. Məqsədim bu dili onlara sevdirməkdir. Özləri də həvəslidir, hələ dərsi buraxan olmayıb. Şri-Lankadan olan tələbə hamamda yıxılmışdı, axsaya-axsaya dərsə gəlmişdi”.

K.Abdullayeva qeyd etdi ki, ilk dərslərdə əcnəbi gənclərə onlara burda lazım olacaq danışıq sözlərini öyrədir, sonra ümumi dili öyrənməyə keçirlər: "Görünüşlərindən çoxunun əcnəbi olduğu bilinir, yolda adi adamlar soruşa, polis saxlaya bilər. Buna görə özlərini təqdim etməyi öyrədirəm. Yolu aza, yaxud çətin duruma düşə bilərlər. Buna görə müraciət formasını, kömək istəmək üçün lazım olan bilikləri izah edirəm. Bu qrup yenidir, amma kiçik dialoqlar qururlar, özlərini tanıda bilirlər. Bir də alış-veriş üçün ərzaqların filan adlarını, qiymətini soruşmağı da əvvəldən öyrənirlər. Sonra artıq ümumi dilini öyrənməyə başlayırıq”.