Dünya şöhrətli musiqimiz öz simasını itirir...
Bir neçə ildir ki, ən çox dinlənilən, sosial şəbəkələrdə müzakirə
olunan, "Top-10”larda yer alan mahnıların siyahısına nəzər yetirdikdə,
acınacaqlı mənzərə ilə qarşılaşırıq. Çünki sosial şəbəkələrdə ən çox izlənilmə
rekordu göstərən mahnılar hind ritmləri üzərində və meyxana üslubunda
hazırlanan mahnılardır.
Getdikcə bəstəkar mahnılarını daha az eşidirik. Onların yerini
meyxana tipli mahnılar, hind ritmləri üzərində hazırlanan lablar tutub.
Bəstəkar mahnıları günü-gündən tənəzzülə doğru gedir. Ürək üçün deyil, çörək
üçün hazırlanan musiqilər meydan sulayır. Ekspertlərimiz isə həyəcan təbili
çalır.
"Musiqi
zövqü insanın tərbiyəsindən, təhsilindən, mühitindən asılıdır”
Xalq artisti, tanınmış
bəstəkar Faiq Sücəddinov deyir ki, sosial şəbəkələrdə paylaşılan, "Youtube”da
trend olan mahnılar o qədər də ciddiyə alınmamalıdır: "İnsanlar ruhuna xas mahnı
seçməkdə azaddır. İstənilən insan "Youtube”-a daxil olub, orada zövqünə uyğun mahnını
dinləyə bilər. Musiqi bir az zövq məsələsidir. Bunun qarşısını heç cür kəsmək mümkün
deyil və müstəqil seçimdir. O ki qaldı hind ritmlərinə, biz kiməsə deyə
bilmərik ki, siz bu ritmdə mahnı ifa etməyin. Çünki bu, ifaçının öz şəxsi
istəyidir”.
F.Sücəddinov televiziya kanalları və KİV Azərbaycan musiqisinə, bəstəkar
mahnılarına daha çox yer ayırarsa, bu kimi yüngül mahnıların trenddən uzaqlaşacağını
deyir: "Məhz bu zaman musiqi sahəsindəki
tarazlıq öz işini görəcək. Əgər televiziyalarımız hind ritmində hazırlanan mahnıları
təbliğ edirsə, biz kimdən nə istəyək? Sosial şəbəkələrdə çox şeylər var. Belə çıxır
ki, "Youtube”da insanlar söyüş söyüb paylaşır və o söyüşlərə milyonlarla insan
baxırsa, onda demək ki, bu, trenddir, hər kəs işini-gücünü atıb söyüşə qulaq
asır? Təbii ki, yox. Musiqi zövqü insanın görünüşündən, tərbiyəsindən, ümumi zövqündən,
təhsilindən, mühitindən asılı olan bir şeydir. Ümumiyyətlə isə, bunun qarşısını
nə mən, nə Mədəniyyət Nazirliyi, nə Bəstəkarlar İttifaqı - heç kim ala bilməz”.
Hindistanın
özündə belə o ritmlər qəbul olunmur
Əməkdarartist,
tanınmış bəstəkarGövhər Həsənzadə deyir ki, bugünkü
gənclərin, yeniyetmələrin beyninə həkk olunan ritmlər yaxın gələcəkdə onlara öz
keçmişlərini unutduracaq: "Hər şey ritmdən başlayır. Bizim musiqilərə az da olsa
Şərq ölkələrinin ritmləri daxil olsa, melodiyasından, mayasından asılı olmayaraq
musiqilərimizdə əcnəbilik, yadlıq baş alıb gedəcək. Bugünkü gənclərin, yeniyetmələrin
beyninə həkk olunan, bizim milli musiqilərə yad olan həmin ritmlər bir neçə
ildən sonra onlara milli təsiri bağışlayacaq. Sabah beynəlxalq arenada həmin musiqini
bizim musiqi kimi təqdim edəndə, bu çox böyük mübahisələrə səbəb olacaq. Haqlı şəkildə
bildiriləcək ki, gənclərimizin səsləndirdiyi Azərbaycan musiqisi deyil. Hətta
bizim gənclərimizə irad da tutulacaq ki, başqa bir millətin mahnısını
özəlləşdirmisiniz. Təbii ki, onlar sübutla çıxış edəcəklər. İfaçılarımız həmin
an çox pərt situasiya ilə qarşılaşacaqlar. Çünki indi trenddə yer alan
mahnıların musiqiləri bizə aid deyil. Öz musiqilərimiz ola-ola yad ritmlərin qurbanına
çevrilə bilərik. Bunun həyəcan təbilini 20 il bundan qabaq çalmağa başlamışıq”.
Bəstəkar hər xalqın öz folkloru, öz kökü olduğunu qeyd etdi. Bildirdi
ki, dünya musiqi aləmində hər hansı musiqi səslənəndə, bunun hansı ölkəyə xas
olduğunu ayırd etmək heç də çətin deyil: "Ola bilər ki, hind ritmlərini dinləyib,
xoşlana bilərik. Ancaq insan bir fərd olaraq öz musiqisinə köklənməlidir. Musiqimizin
dəyişikliyə uğramasının qarşısını almaq üçün belə mahnılardan imtina etməli və
öz musiqimizi qorumalıyıq”.
G.Həsənzadə bu prosesin zamanla tariximizə, mədəniyyətimizə, milliliyimizə
çox böyük ziyan vuracağını vurğuladı: "Bu qədər də olmaz. Hər şeyin öz yeri, öz
qədəri var. Bu gün hind ritmləri üzərində mahnı səsləndirən və meyxana üslubunda
oxuyan ifaçılar gənclərin beynini yuyurlar. Bu məsələdə əsas iradım
televiziyalaradır. Axı siz təbliğat vasitəsisiniz. Bu "ifaçıları” niyə verilişlərinizə
çağırırsınız, niyə digər müğənnilərə pis nümunə olursunuz, niyə birbaşa gənclərin
beynini belə şeylərlə yuyursunuz? Siz nəyi təbliğ edirsinizsə, insanlar da onu qəbul
edirlər. Televiziyadan bu mahnıları dinləyən tamaşaçıların özləri istəməsə də, bu,
onların beyninə həkk olunacaq. İnsana nəyi təbliğ edirsənsə, insan o istiqamətdə
formalaşır. Çox az iradəli insanlar var ki, dinlədiyi musiqini, zövqünü qoruyub
saxlayır. Mən demirəm ki, hamı yatdı, bir gün yuxudan durdu, hər kəsin zövqü dəyişdi.
Hind musiqisinin ritmi gözəldir. Fəlsəfi yaradıcılıqdan bəhrələnən musiqidir. Çox
gözəl xırdalıqları var. Ancaq onların da klassik musiqiləri var. Həmin musiqilərdən
bəhrələnsələr, yenə başadüşüləndir ki, bunun hansısa mənası var. Burada, sadəcə
yüngül ritmlərin üzərində müxtəlif melodiyaları qoyub oxuyurlar. İnanın ki, heç
Hindistanın özündə belə o ritmlər qəbul olunmur. Onların çox dərin mədəniyyətləri,
musiqi dilləri var. Heç inanmıram ki, onlar belə yüngül musiqilərə maraq göstərsinlər.
Bizim gənclər isə...”
"Bu
heç yaxşı gedişat deyil”
Arenjmançı, son zamanlar səsləndirdiyi
mahnıları ən çox dinlənilən ifaçı Rübail Əzimov deyir ki, hind ritmləri
üstündə hazırlanan mahnılar artıq öz mənfi nəticələrini göstərməyə başlayıb: "Dinləyicilər
mahnı dinləyərkən ilk növbədə onun sözlərinə
önəm verirlər. Mahnıda yer alan sözün özü məişət xarakterlidirsə, bu mahnı
uğurlu mahnıların sırasına daxil olur. Hind musiqilərində ilk dəfə eksperimenti
Cavad Rəcəbov edib. Əvvəllər bizdə hind filmlərinə və musiqilərinə böyük maraq olub.
Hind musiqisi dünyada ən inkişaf etmiş və zəngin musiqilərdəndir. Cavad Rəcəbovun
dövründə bir müddət belə mahnılar məşhurlaşdı və tez də gündəmdən düşdü. Son illər
mənim ifa etdiyim "Divanə” mahnısından sonra bu ritmlər ifaçıların repertuarından
düşmədi. 2017-ci ildə "Divanə” mahnısını hind ritmləri üzərində hazırladım. Bu
mahnı çox dinlənildi, bəyənildi və hər kəs bu üsuldan istifadə etməyə başladı.
Bu mahnını ifa edəndə belə bilirdim ki, bizim tamaşaçılar hind ritmlərini sevir.
Hind ritmləri birbaşa dinləyicilərin sümüyünə düşür. Ritmin üzərinə meyxana, pis
oxunan hər hansı bir söz də əlavə olunanda, bu, artıq iki ulduz, yəni mahnının hərtərəfli
tutarlı olması üçün bir qarantiyadır. İnsanı dingildədən ritm və üzərində dinlənən
söz əvvəllər meyxana olub. İndi isə həmin bu meyxana ritminin yerini hind ritmləri
tutub. Onun üzərində meyxana deyib mahnı oxuyanda, dinləyicinin könlünə yol tapmış
olur. Artıq ifaçılar bu mahnıların dalınca getməyə başlayıblar”.
Hind ritmləri üzərində yazılan mahnıları səsləndirməkdən imtina
etdiyini deyən müsahibimiz, repertuarında belə bir mahnıya yer ayırmayacağını
da bildirir: "Bir neçə mahnıdan sonra gördüm ki, artıq hər kəs belə meyxana və
hind ritmləri üzərində hazırlanan mahnıları oxumağa can artır. Artıq belə
mahnıların ağını çıxarıblar. Bu gedişat heç də yaxşı deyil. Düzdür, belə
mahnılar bir müddət trenddə olur, oxunur, dinlənilir, insanlar tərəfindən sevilir.
Amma nəticədə klassik Azərbaycan musiqisi dinləyicinin qulağından, marağından kənarda
qalır. Maraqlıdır ki, mahnıda nə qədər məişət söhbətləri olsa, bir o qədər çox sevilir.
Mahnının içərisində "1 manat 50 qəpiklik dönər, üstündə də ayran” kimi sözlər səsləndirilir
və tamaşaçılar da bunu xoşbəxtcəsinə dinləyirlər”.
R.Əzimov Azərbaycan musiqisinin zənginliyindən bəhs edərək, onu
gələcək nəslə ötürməyin vacibliyindən danışdı: "Bizim dəyərli bəstəkarlarımız hər
zaman olub. Bu gün də gözəl bəstəkarlarımız var ki, onların əsərləri yenə də işıq
üzü görür. O insanların öz çevrəsi var. Bu gün mahnı bəstəkarı keyfiyyətli bir işi
müğənniyə göstərəndə, müğənni deyir ki, yox, mənə elə bir mahnı ver ki, 3 ay ondan
çörək pulu qazanım, məşhurlaşım. Bu da artıq müğənninin seçimidir. Bunun hamısının
arxasında təhsilsizlik dayanır”.
İfaçı bu ilin "Nəsimi ili” elan olunduğunu xatırladaraq ifaçıları
yeni, daha keyfiyyətli mahnılar səsləndirməyə çağırdı: "Köhnə mahnıların yeni aranjemanı
ilə bir tendensiya yaratsalar, özünə hörmət edən, özünə güvənən ifaçılar bu mövzuya
müraciət etsələr, bu da bir trend olar. O zaman nə televiziyada, nə də radioda həmin
ifaçıya problem yarana bilməz. Çünki buna dövlət tərəfindən dəstək olar. Onda aranjemançılar
da daha ciddi mahnılar üzərində dayanacaq”.
Ekspertlərin də dediyi kimi musiqi zövq məsələsidir. Bu məsələdə
kiminsə qulağına, dinlədiyi musiqiyə irad tutmaq düzgün deyil. Ancaq unutmayaq
ki, bizim trend etdiyimiz mahnıları sabah övladlarımız dinləyəcək. Onların
mayası bu mahnılarla yoğurulacaq. Yad bir ritmdə yoğurulan zövq isə bizi özümüzdən
uzaqlaşdıracaq.
Xəyalə Rəis