Donuz ilində “donuz qripi”nə tuş gəlmək
Ümumdünya
Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) Azərbaycandakı nümayəndəliyinin rəhbəri Hande
Harmancı Trend-in sorğusuna cavab olaraq deyib ki, qrip virusu ilə bağlı bütün
ölkələr eyni dərəcədə risk altındadırlar. Onun sözlərinə görə, A(H1N1) virusu
insanda qripin yaranmasına səbəb olan viruslardan biridir. H.Harmancı qeyd edib
ki, qrip, adətən, hər il dünyada epidemiyalar yaradır. Qrip olanların bir çoxu
heç bir müalicə olmadan, bir həftə ərzində yaxşılaşır. ÜST rəsmisi deyib ki,
virusun hər hansı ölkəyə keçməsinin qarşısının alınması mümkün deyil. Daha
əvvəlki pandemiyalar zamanı tətbiq edilən müxtəlif üsullar (sərhədlərin
bağlanılması, ticarətin məhdudlaşdırılması, sərhədlərdə insanların bədən
temperaturunun ölçülməsi kimi tədbirlər və s.) bunun mümkün olmadığını
göstərib: "Bütün ölkələr eyni dərəcədə risk altındadırlar. Qrip virusu daha
əvvəlki illərdə olduğu kimi, bu il də Azərbaycanda var və hər zaman da olacaq.
Ancaq bəzi illərdə xəstə sayı arta bilər. Qripdən qorunmanın ən yaxşı yolu risk
qruplarının müəyyən edilməsidir. ÜST-nin müəyyən etdiyi risk qruplarına hamilə
qadınlar (hamiləliyin istənilən vaxtında), 5 yaşdan kiçik uşaqlar, 65 yaşdan
böyük insanlar, xroniki xəstəliyi olanlar (HİV/AIDS, astma, ürək və ağciyər,
diabet xəstələri, qripə məruz qalma riski yüksək olanlar (səhiyyə işçiləri
kimi) daxildirlər.
H.Harmancı
əlavə edib ki, bundan əlavə, fərdi tədbirlər də qrip epidemiyasının
yaranmasının qarşısını ala bilər: "Bunun üçün hər kəs əllərin yumağı bir vərdiş
halına salmalıdır, çünki qrip virusları əllə də keçə bilər. Öskürən, ya asqıran
zaman əl dəsmalı ilə ağzınızı örtün, sonra isə onu ya yaxşıca yuyun, ya da
atın. Qızdırma, öskürək, baş ağrısı, əzələ ağrısı, həddindən artıq yorğunluq,
boğaz ağrısı simptomları müşahidə edilən insanlardan uzaq durun”.
Qonşu ölkə
Gürcüstanda isə qrip virusu ilə
xəstəxanalara yerləşdirilən vətəndaşların sayı son iki gündə təxminən 200 nəfər
artaraq 845 nəfərə çatıb. Onlardan 44-ü reanimasiya şöbəsindədir. Bunu jurnalistlərə açıqlamasında Gürcüstanın səhiyyə naziri
David Sergeyenko söyləyib. Bildirib ki, iki gün əvvəl xəstəxanalarda 616 nəfər
müalicə olunurdu və onların 39-u reanimasiya şöbəsində olub. Nazir deyib:
"Xəstələrin sayının kəskin artması bir daha göstərir ki, qrip virusu çox ciddi
xəstəlikdir və bu xəstəlikdən ciddi müalicə olunmaq lazımdır”. D.Sergeyenkonun
sözlərinə görə, bu günə qədər qrip virusundan ölən 14 nəfərdən 13-nün məhz "donuz
qripi”ndən dünyasını dəyişdiyi laboratoriyada təsdiqlənib.
Tibb üzrə ekspert, professor Adil
Qeybulla söylədi ki, yayılan
virus xəstəlikləri mövsümü infeksiyadır: "Həqiqətən də qeyd edildiyi kimi,
təhlükəli infeksiyadır. Hal-hazırda donuz qripi deyilən H1N1 virusu yenidən
aktuallaşıb. Bu virus 2009-cu ildə də qeydə alınıb. Həmin vaxt bəlli oldu ki,
xəstələr virusun özündən deyil, ağırlaşmalara görə dünyalarını dəyişirlər. Bu
virusa yoluxan şəxslərdə toxumalarda dəyişikliklər yaranır və iltihabı proses
törədən pnevmokokklar inkişaf edir. Getdikcə xəstələrdə pnevmaniya yaranır.
Virusun özünü dağıdıcı təsiri olduğuna görə, təhlükəli hesab olunur.
Ümumiyyətlə, "quş qripi”ndən başqa bütün növ qrip virusları hava-damcı vasitəsi
ilə yayılır. Virus bu növü epidemiyaya meylli olduğuna görə, böyük risk
daşıyır. Ona görə də bütün ölkələrdə karantin tədbirləri görülməlidir. ÜST belə
bir raport veribsə, onun tövsiyələri əsasında hər bir ölkə öz təhlükəsizliyini
qorumalıdır. Trans-sərhəd zonalarında nəzarət daha da artırılmalı, insanlar
arasında maarifləndirmə işləri aparılmalıdır.
Ölkədə lazımi anti-virus dərmanı təchizatı olunmalıdır. İnsanlar
bilməlidir ki, qripə yoluxan zaman nə etməlidir? Yaxşı olar ki, belə bir dövrdə
hər kəs tibbi maskalardan istifadə etsin. Bu cür virusa barmaqarası yanaşmaq
olmaz. Əgər inkişaf etmiş ölkələrdə bu virus insan tələfatı ilə nəticələnibsə,
demək, bizim üçün də təhlükə var. Ümumiyyətlə, qrip virusu kontakt vasitəsi ilə
birindən digərinə ötürülür. Əgər evdə kimsə qripə yoluxubsa, həmin şəxsin otağı
ayrılmalı və tez-tez havalandırılmalıdır. Qripə yoluxan şəxs çoxlu maye qəbul
etməlidir. Müxtəlif növ xalq təbabəti üsullarından da istifadə edilə bilər. "Parasitamol”
tərkibli dərmanlardan istifadə məqsədəuyğundur. Qriplə bağlı peyvəndlər isə
artıq öz əhəmiyyətini itirib. Çünki hər bir virus yeni ştampla peyda olur. Bu
peyvəndlər əvvəlki illərin virusları üçün keçərlidir. Ona görə də, peyvənd
artıq öz təsir gücünü itirib. Belə məqamda diqqətli olmaq lazımdır. Çünki
situasiyadan istifadə edən şəxslər çoxdur”.
Tibb və fəlsəfə elmləri doktoru Şəmsiyyə Namazlıbildirdi ki, virusun
yayılması ilə bağlı bir sıra ölkələrdə narahatlıq var: "Hava-damcı yolu ilə
keçən bu xəstəlik bir insandan digərinə asanlıqla keçə bilir. İnsanların sıx
olduğu yerlərdə isə bu ehtimal daha da yüksəkdir. Avtobuslarda, metroda olarkən
diqqət etmək lazımdır. Hələlik Azərbaycanda donuz qripi müşahidə olunmayıb.
Amma istənilən halda, ehtiyatı əldən vermək olmaz. Qonşu ölkə Gürcüstanda
virusa yoluxanların sayı kifayət qədərdir. Ona görə də, yaxşı olar ki, tibbi
maskalardan istifadə edilsin. Adi gigiyenik qaydalara mütləq riayət etmək
lazımdır. Əlimizdən gəldiyi qədər özümüzü qrip viruslarından qorumalıyıq.
Xüsusilə heyvandan keçən infeksiya daha təhlükəli olur. Çalışmalıyıq ki, belə
bir dövrdə daha çox ev yeməklərindən istifadə edilsin. Xəstəliyin inkubasiya
dövrü 24-48 saatdır. Bu zaman xəstənin hərarəti artır, ümumi halsızlıq müşahidə
olunur. Ağırlaşma hallarında mütləq həkimə müraciət edilməlidir”.
Şəbnəm