Donald Trampın mesajları dünyaya və Azərbaycana nə vəd edir?
Asim Mollazadə: "Yeni administrasiya Amerikanın
milli maraqlarından irəli gələrək, Azərbaycanla da münasibətləri inkişaf etdirəcək”
Hikmət Məmmədov: "Yaxın 4 ildə də ənənəvi Amerika
siyasətinin şahidi olacağıq”
Yanvarın 20-də Amerikanın yeni prezidenti Donald
Trampın Vaşinqtonda andiçmə mərasimi keçirilib. ABŞ-ın 45-ci prezidenti mərasimində
nitq söyləyərək mənsub olduğu cəmiyyətə və dünyaya yeni mesajlarını çatdırıb.
Amerikanın daxilinə xitab edən D.Tramp "hər şey Amerika və amerikalılar üçün”
mesajını verib. O, ölkəsini təkrar təsis etmək istəyini diqqətə çatdıraraq, hər
kəs tərəfindən buna çox yaxşı cəhdlərin edildiyini, Amerika və dünyanın bu əziyyətin
nəticələrini görəcəyini vurğulayıb. ABŞ-ın yeni prezidenti qarşıya əziyyətlərin,
çətinliklərin çıxacağını, amma əsas məqsədə nail olunacağını söyləyib. O, təhsil
sisteminin pul içində boğulduğunu, ancaq gənclərin və uşaqların təhsildən məhrum
edəcək şəkildə təsis edildiyini bildirib. Qeyd edib ki, cinayətkar qruplar,
kriminal təşkilatlar bir çox insanın həyatını məhv edib. D.Tramp bütün bu kimi
hekayələrin artıq sona çatdığını bəyan edib. Yeni prezident bu günə qədər
Amerika sənayesinin çətinliyə salınaraq, beynəlxalq ticarətə yönləndirildiyini,
hərbi gücü, ordunu zəiflədəcək hərəkətlərə yol verildiyini, trilyonlarla
dolların xaricdə xərcləndiyini xatırladıb. Bildirib ki, bütün bunlar olduğu
zamanda Amerikanın potensialı, alt quruluşu təmir edilməsi mümkünsüz bir
pozuqluğa doğru irəliləməyə başlayıb, ABŞ digər ölkələri varlandırarkən özündə
rifahı tədricən itirib, investorlar ölkə ərazisindən uzaqlaşıb. Beləliklə,
milyonlarla amerikalı işçinin yarı yolda qoyulduğunu, orta sinfin rifahının
dünyadakı fərqli yerlərə səpələndiyini diqqətə çatdıran D.Tramp bundan sonra
ancaq gələcəyə baxılacağını vurğulayıb.
D.Tramp ölkə vətəndaşlarına müraciət edərək deyib
ki, insanları yarı yolda qoymayacaq, körpülər, hava limanları, tunellər cəmiyyətin
xidmətinə təqdim ediləcək. ABŞ-ın 45-ci prezidenti bəyan edib ki, insanları
işsizlik maaşından çıxarıb, təkrar işlə təmin edəcək. O, bu istiqamətdə 2 bəsit
qaydanı tətbiq edəcəyini söyləyib: hər şey amerikanlar tərəfindən ediləcək və
amerikanlar işə götürüləcək. D.Tramp bütün dünyadakı cəmiyyətlərlə dostanyana
münasibətlər quracağını da vəd edib. Hər cəmiyyət və ölkənin öz öncəlikləri,
prioritetləri daxilində irəliləməyi tərcih etdiyini xatırladan yeni prezident
bildirib ki, ABŞ da öz öncəlikləri ilə parlayacaq. D.Tramp çıxışının sonunda
radikal islamçı terroristlərə qarşı mübarizə aparacağını, onları Yer üzündən tamamilə
siləcəyini vurğulayıb.
Milli Məclisin
Azərbaycan-ABŞ parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupunun üzvü, Demokratik
İslahatlar Partiyasının (ADİP) sədri Asim Mollazadə D.Trampın andiçmə mərasimində verdiyi mesajların
dünyaya və Azərbaycana nə vəd etdiyini "Kaspi”yə şərh edib. Millət vəkili
bildirib ki, ABŞ-ın yeni prezidentinin əsas marağı ölkəsini daha da güclü etmək,
o cümlədən iqtisadiyyatı inkişaf etdirmək, Amerikada infrastruktur layihələr həyata
keçirmək, yeni sərmayələr cəlb etməkdən ibarətdir. Deputatın fikrincə, yeni
prezident ABŞ-ın dünyadakı nüfuzunu bərpa etməyə çalışacaq: "Barak Obama
administrasiyasının siyasəti nəticəsində ABŞ-ın dünyadakı nüfuzu kifayət qədər
aşağı enmişdi. Amerikanın həm müttəfiqləri ilə münasibətlərdə, həm də digər ölkələrlə
münasibətlərində gərginlik müşahidə edilirdi. Bununla əlaqədar bir sıra məsələlərin
həllindən yayınmaq, dünyanın bir çox yerlərində müəyyən problemlərə gətirib
çıxardıb. Ona görə də Donald Tramp milli təhlükəsizlik və ölkə daxilində
amerikalıların yeni iş yerləri ilə təmin olunmasını vəd edib. Bu vədlərin nə dərəcədə
yerinə yetiriləcəyini, atılan addımların nə dərəcədə uğurlu olacağını zaman
göstərəcək. Hazırda məğlubiyyətlə razılaşmayan solçu qüvvələr də öz etirazlarını
bildirməyə çalışırlar. Bu məğlubiyyət təkcə prezident seçkilərində deyil,
Konqresdə və digər seçkilərdə də müşayiət olunur. Həmin məğlub olan qüvvələr öz
etirazlarını ifadə edir, emosiyalarını gizlədə bilmirlər. Beləliklə də Amerika
cəmiyyətində müəyyən gərginlik hiss olunmaqdadır. Ümid edək ki, yeni
administrasiya öz siyasəti ilə ABŞ-da sabitliyi, iqtisadiyyatın daha da
inkişafını, ümumilikdə dünyada sabitliyi bərpa etmək istiqamətində zəruri
addımlar ata biləcəklər”.
ABŞ-ın yeni administrasiyanın Azərbaycanla münasibətlərinə,
bizim ölkəmizə yönəlik siyasətinə gəlincə, A.Mollazadə prezident seçkilərdə
qalib gələn qüvvələrin erməni lobbi dairələri, diasporu qarşısında hansısa öhdəliklərinin
olmamasına diqqət çəkib. Bildirib ki, Azərbaycanın maraqları baxımından bu,
yaxşı haldır: "Bundan öncəki ABŞ administrasiyasının ən yüksək vəzifəli şəxsləri
907-ci düzəlişin müəllifləri idi. Onların erməni diasporu ilə sıx bağlantıları
var idi. Məhz həmin şəxslərin "fəaliyyəti” sayəsində ABŞ-Azərbaycan münasibətlərinə
xələl gətirilmişdi. Ümidvaram ki, ABŞ-dakı yeni administrasiya, məsul vəzifələrə
təzəlikcə seçilmiş şəxslər Amerikanın milli maraqlarından irəli gələrək, Azərbaycanla
da münasibətləri daha müsbət istiqamətdə formalaşdıracaqlar. Onlar Cənubi
Qafqazın lider dövləti sayılan Azərbaycanla münasibətlərin ABŞ-ın maraqlarına
uyğun olduğunu anlayaraq, bu münasibətlərin daha da inkişaf etdirilməsinə
çalışacaqlar”.
Milli Məclisin
Müdafiə, təhlükəsizlik və korrupsiya ilə mübarizə komitəsinin üzvü, politoloq
Hikmət Məmmədov da D.Trampın
inauqurasiya mərasimində maraqlı mesajlar verdiyini dilə gətirib. Millət vəkili
bu barədə qəzetimizə verdiyi açıqlamada bildirib ki, andiçmə mərasimində ABŞ-ın
yeni prezidenti yalnız amerikalılara deyil, bütün dünyaya səslənib. O,
D.Trampın çıxışında dünya xalqları ifadəsinin işlədildiyini xatırladaraq, bu
ifadədə Amerikanın 45-ci prezidentinin iddialarının yer aldığını bildirib:
"Donald Trampın çıxışı onun gələcək fəaliyyətinin çox mühüm hissəsini müəyyənləşdirir.
Bu, onu deməyə əsas verir ki, Tramp dönəmində də biz, Amerika imperializminin
şahidi olacağıq. ABŞ-ın öz hegemon mövqeyini qoruyub saxlaması üçün cəhdlər
göstəriləcək, tədbirlər görüləcək. Tramp çıxışında qeyd etdi ki, bizim fəaliyyətimiz
ABŞ-ın və dünyanın taleyində mühüm rol oynayacaq. Bu da çox ciddi mesaj
sayılmalıdır. Əgər bu günə qədər Trampın fəaliyyətinin əsasən ABŞ mərkəzi ilə
bağlı olacağı, daxili məsələlərlə maraqlanacağı, neft və sənaye məsələləri ilə
məşğul olacağı planlaşdırılırdısa, o, andiçmə mərasimində işlətdiyi iki cümlə
ilə bu gözləntiləri alt-üst etdi. Bu konsepsiyanı Azərbaycanla münasibətlər
kontekstindən şərh etməyə çalışsaq, görərik ki, Trampın səsləndirdiyi dünya
xalqları ifadəsinin içərisində bizim ölkəmiz də var. Azərbaycanla münasibətlərdə
ABŞ-ın ayrıca siyasəti yoxdur. Bu münasibətlər daha çox Cənubi Qafqaz və
postsovet məkanı münasibətləri içərisində öz əksini tapır. Tramp Azərbaycanla
bağlı konkret fikir söyləmədiyindən, bu istiqamətdə daha dərin təhlil aparmaq
qeyri-mümkündür. Əgər müqayisələndirməyə çalışsaq, belə qənaətə gəlmək
mümkündür ki, yaxın 4 ildə də ənənəvi Amerika siyasətinin şahidi olacağıq. Bu
münasibətlərdə isə nəyinsə ciddi şəkildə dəyişəcəyi barədə hər hansı işarələr
yoxdur”.
Rufik
İSMAYILOV