Dini liderlərin görüşü nə vəd edir?
Hələ aprel ayında
Azərbaycan, Ermənistan və Rusiya dini liderlərinin görüş keçirəcəkləri barədə
məlumat yayılmışdı. Görüşün tarixi və yeri barədə məlumat verilməsə də dini
liderlərin məhz Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli ilə bağlı növbəti dəfə bir
araya gələcəyi qeyd olunurdu. Bu günlərdə isə Rusiya Pravoslav Kilsəsinin (RPK)
rəhbəri, Moskva və Bütün Rusiyanın Patriarxı Kirilin mətbuat katibi Aleksandr
Volkov görüş barədə dəqiq açıqlama verib. Qeyd edib ki, sentyabrın 8-də
Moskvada Azərbaycan, Rusiya və Ermənistan dini liderlərinin üçtərəfli görüşü
keçiriləcək. Görüşdə Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli
yolları müzakirə olunacaq.
A.Volkov görüşün Müqəddəs Danil monastırında
keçiriləcəyini xatırladaraq, din xadimlərinin və dindarların səylərinin
regionda vəziyyətin yaxşılaşmasına kömək etdiyini vurğulayıb. Eyni zamanda
bildirib ki, Azərbaycan və Ermənistanın dini liderlərinin görüşünün
təşəbbüskarı RPK rəhbəri Moskva və Bütün Rusiyanın Patriarxı Kirildir:
"Bugörüş planlaşdırılmış xarakter daşıyır və son bir neçə ilin
mövzusudur. Erməni katolikosu və Azərbaycan şeyxülislamı arasında belə
görüşlərhələ Patriarx II Alekseyin vaxtından keçirilir. Patriarx Kiril bu
sülhməramlı kursu davam etdirir. Bu formatda sonuncu görüş 2011-ci ildə olub.
Əvvəllər olduğu kimi, bu görüş də sülhməramlı xarakter daşıyacaq və Cənubi
Qafqazda sülhün tezliklə bərpa edilməsinə yönəldilib”.
Bəs, görəsən bu görüş
doğurdan da qarşıya qoyulan məqsədə xidmət edə biləcəkmi? Dini liderlər uzun
illərdir Dağlıq Qarabağ probleminin həlli istiqamətində siyasətçilərin,
diplomatların əldə edə bilmədikləri hər hansı uğura imza ata biləcəklərmi?
Bu kimi suallarla bağlı
fikirlərini "Kaspi”yə bölüşən Milli
Məclisin Azərbaycan-Rusiya parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupunun üzvü,
Böyük Quruluş Partiyasının (BQP) sədri Fazil Mustafa bildirib ki, dini
liderlərin görüşündən problemin həlli ilə əlaqədar dönüş sayıla biləcək, ciddi
nə isə gözləməyə dəyməz. Onun sözlərinə görə bu, yalnız rəmzi xarakter daşıyan,
ancaq xoş niyyəti özündə ifadə edən zəruri bir görüşdür. Millət vəkili deyib
ki, dini liderlərin bu görüşü nəticəsiz olacaq: "Fikir versəniz, Rusiya
prezidentlərinin təşəbbüsü ilə də Dağlıq Qarabağ probleminin həllinə dair
dövlət başçıları səviyyəsində görüşlər keçirilib. Bu görüşlərdə təbii olaraq
münaqişə tərəfləri - Azərbaycan və Ermənistan ölkə rəhbərləri də iştirak
ediblər. Qənaətimə görə belə görüşlərin təşəbbüskarı, təşkilatçısı olmaqla,
rəsmi Moskva bütün dünyaya göstərmək istəyir ki, münaqişənin həllində söz
sahibi Rusiyadır. Bununla da Kreml rəhbərliyi Dağlıq Qarabağ problemini həll
etməyə deyil, dünyaya mesaj verməyə çalışır. MDB məkanında münaqişə yaşanan
ölkələrə söyləməyə çalışır ki, ancaq Rusiyadan asılısınız, rəsmi Moskvanın rolu
olmasa, bu problemləri kimsə həll edə bilməz və sair. Bu kimi səbəblərdən dini
liderlərin növbəti görüşündən də Dağlıq Qarabağ probleminin dinc yolla həlli
istiqamətində nə isə ciddi bir nəticə gözləmirəm”.
Milli
Məclisin Müdafiə, təhlükəsizlik və korrupsiya ilə mübarizə komitəsinin üzvü,
Milli Dirçəliş Hərəkatı Partiyasının (MDHP) sədri Fərəc Quliyev də dini
liderlərin görüşünün Cənubi Qafqazda sülhün tezliklə bərpa edilməsinə hər hansı
töhfə verəcəyinə inanmadığını dilə gətirib. O, qəzetimizə açıqlamasında
bildirib ki, bu günə qədər Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli, bununla da
Cənubi Qafqazda davamlı sülhün bərqərar olunması üçün dəfələrlə ən yüksək
səviyyədə görüşlər keçirilib. Millət vəkilinin sözlərinə görə, dövlət
başçıları, ziyalılar, diplomatlar, vətəndaş cəmiyyəti, siyasətçilər səviyyəsində
keçirilən belə görüşlərdə də ciddi nəticə əldə edilməyib: "Bu, siyasi qərardır
və bütün bunların başında Rusiya dayanır. Ona görə də Dağlıq Qarabağ
probleminin həll olunmasına imkan verilmir. Buna görə dini liderlərin Patriarx
Kiril vasitəsilə görüşünün təşkil edilməsinin də heç bir mənası yoxdur. Bununla
yanaşı, hesab edirəm ki, bu platformada da, yəni azərbaycanlı din xadimlərinin
iştirakı ilə keçirilən görüşlərdə də Azərbaycan tərəfinin öz sözünü deməsi
təbliğat baxımından əhəmiyyətlidir. Ancaq dini liderlərin görüşüb nəyisə
müzakirə aparmasının Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə ciddi təsir etməsi
qeyri-mümkündür”.
Rufik
İSMAYILOV