Dərdə şərik olmaq, yoxsa reytinq qazanmaq?
Televiziyalar
evlərimizin daimi qonaqlarıdır. İstəsək də, istəməsək də, bu qonaq hər an
qapımızı döyür, hətta yeri gələndə evimizin ən əziz sakininə çevrilir. Ancaq
bəzən orda gördüklərimiz bizi çox məyus edir. Bu məyusluq sosial şəbəkələrə
ayaq açır, böyüyür, müzakirə olunur və hələ də öz həll yolunu tapmır ki,
tapmır...
Sözümün
canı ondadır ki, son zamanlar efirdə, sosial şəbəkədə əməkdar artist, hər zaman
pozitiv görməyə alışdığımız Tünzalə Əliyevanın ağlayan və tamaşaçılardan yardım
istəyən videoları ilə rastlaşırıq. Həmin görüntülər o videonu izləyən hər kəsin
ürəyini parçalayır. Aktrisanın qızına sarılaraq onun necə böyüdüyünü
görməyəcəyini, qızı Zəhranın kiçik yaşından anasız qalacağını fəryad etməsi isə
təsirsiz ötüşən səhnə deyil. Onu bir ana kimi anlayırıq və yerində olmağı heç
istəməzdik. Bu, məsələnin bir tərəfidir. Ancaq efirə tanınmışları dəvət edib,
onların zəif damarlarını tutaraq hissləri ilə oynanılmasının nə dərəcədə normal
hal olması sosial şəbəkənin əsas gündəminə çevrilib. Aktrisanı hər gün efirə çıxararaq
ağladıb, həmkarları tərəfindən ona verilən pulların miqdarının deyilməsi bir aktrisa
kimi onun qüruruna təsir etmirmi, obrazları ilə gözümüzdə göylərə qaldırdığımız
o aktrisanı birdən-birə ayaqlar altına sərmirmi? Bu mövzu sosial şəbəkələrin gündəmindədir.
Aktrisaya haqq qazandıranlar da var, onu qınayanlar da. Bunun yaxşı və pis tərəfləri var və bilirik
ki, sevərək izlədiyimiz komediya aktrisamıza yardım olunur və bu onu az da olsa
sevindirir. Onu da bilirik ki, aktrisa belə verilişlərdə daxilən nələr çəkir...
Mövzu
ilə bağlı ekspertlərimizə müraciət etdik. Onların da fikirləri birmənalı deyil.
Əməkdar artist Məlahət Abbasova məsələyə öz kəskin etirazını
bildirmişdi. Aktrisa verilişin xərçəngdən əziyyət çəkən əməkdar artist Tünzalə
Əliyeva ilə reytinq qazanmağa çalışdığını vurğulamışdı.O bildirmişdi ki,
aktrisanın efirə çıxarılması düzgün deyil: "Tünzalə Əliyevaya yardım etmək
istəyirsinizsə, onu bu qədər stressə soxmaq lazım deyil. Yaşadığı hər stress
ona ziyandır. Tünzalə xanımın əhval-ruhiyyəsini yüksəltmək, ürək-dirək vermək
lazımdır. Kameralar qarşısında onu bu qədər aciz göstərmək, ağlatmaq və stressə
soxmaq ən böyük pislikdir. Tünzalə Əliyevanın xəstəliyindən reytinq
qazanmasınlar, günahdır. Tünzalə xanımı kameraların qabağında yazıq
vəziyyətində görüb, həmin görüntülərə rəy yazdım. Mən bu xəstəliyə qarşı çox
həssasam. Bu cür xəstələrin mütləq əhval-ruhiyyəsi yaxşı olmalıdır. Verilişə
gələn məşhurlar onu qucaqlayıb ağlayırlar. Mən əslində həmin məşhurlara
etirazımı bildirmişəm. Nə olar, Tünzaləni ağlatmayın! Türkiyədə qucaqlaşıb
ağlamırlar, yardım konsertləri təşkil edirlər, pul toplayırlar”.
Mətbuat Şurasının İdarə Heyətinin üzvü,
"Azadinforum” saytının baş redaktoru Niyaz Niftiyev mövzu ilə bağlı fikirlərini
bölüşərkən ictimaiyyət qarşısında
insanları bu qədər aşağılamağın və acınacaqlı vəziyyətdən sui-istifadə etməyin
əleyhinə olduğunu vurğuladı: "Xüsusən də Tünzalə xanımın efirə azyaşlı övladını
gətirməsi doğru deyil. Bilirsiniz ki, azyaşlıların bu kimi hallardan uzaq
tutulması vacibdir. Bir verilişdə mən onun övladını da gətirdiyini müşahidə
etdim. Bu həm media və teleradio haqqında qanunlara, həm də uşaq hüquqları ilə
bağlı bütün beynəlxalq konvensiyalara ziddir. Bir tanınmış şəxsin ölkə
ictimaiyyəti qarşısında bu şəkildə alçaldılması istənilən halda yolverilməzdir.
Xüsusən də yardım kampaniyalarının aparılması cəmiyyət tərəfindən birmənalı
qarşılanmır. Dövlətimiz həmişə bu kimi məsələlərə həssas yanaşıb. Xüsusilə
sənət adamlarına qayğı göstərilir. Biz buna neçə sənətkarın timsalında da şahid
olmuşuq. Düşünürəm ki, medianı işi yardım kampaniyası aparmaqdan ibarət deyil,
tamaşaçıları maarifləndirməkdir. İctimaiyyəti bu kimi məsələlərdə daha diqqətli
olmağa dəvət edirəm. Yardımın tələb olunacağı sahələrin hamısı diqqətə
alınmalıdır. Kimsə kömək istəyirsə, bunu ictimaiyyətin qarşısında alçaldıcı
şəkildə etməməlidir. Hər kəs onun evini, ünvanını, müalicə aldığı xəstəxananı
tanıyır. "Sağ əlin verdiyini sol əl bilməməlidir” məsəlində olduğu kimi”.
N.Niftiyev
təəssüf hissi ilə qeyd etdi ki, televiziyalarımız bu ənənəni illərdir davam
etdirirlər: "Bəzən bu məsələnin şəffaflığına tamaşaçı şübhə edir. Yardımlaşmaq
çox gözəl bir təşəbbüsdür. Amma bu şəkildə heç də yaxşı deyil. Bu həmin xəstə
üçün əlavə zərbə, stresdir”.
Milli Televiziya və Radio Şurasının (MTRŞ)
Ekspertiza, proqramlaşdırma və analitik şöbəsinin müdiri Təvəkkül Dadaşov deyir ki, ümumilikdə Şura verilişlərdə
insanların problemləri üzərində şou yaradılması ilə bağlı halları doğru hesab
etmir: "Təəssüf ki, bir sıra sosial problemlərə həsr olunmuş verilişlərdə bu
var. Tək sizin qeyd etdiyiniz verilişdə deyil, digər kanallarda da belə hallar müşahidə
olunur. Lakin əgər həmin verilişlərdə, konkret olaraq "Bizimləsən"
verilişində həqiqətən də köməyə ehtiyacı olan birisinə, xüsusilə cəmiyyətdə
tanınan incəsənət nümayəndəsinə yardım edilibsə, bu, alqışlanmalıdı.
Verilişlərə cəmiyyətdə nümunəvi olmayan insanları - falçıları,
"ekstrasens"ləri və s. çıxararaq onların qeyri-etik davranışları,
efir etikasına zidd hərəkətləri, ifadələri üzərində reytinq qazanmaqdansa, heç
olmasa kiməsə az-çox köməyi dəyən veriliş daha faydalıdır”.
Televiziya xadimi,
teletənqidçi, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoruElçin Əlibəyli də mövzu ilə bağlı açıqlamasında sənət adamlarına yardım etməyin pis
bir hal olmadığını bildirdi: "Tünzalə xanıma edilən yardımı təqdirəlayiq hesab
etmək lazımdır. Cəmiyyətimiz xüsusilə bu
məsələyə həssas yanaşır. O verilişdə təkcə sənət adamlarına deyil, eyni
zamanda adi insanlara da kömək edilir. Televiziyanın bu missiyası çox yaxşı
qiymətləndirilməlidir. Uzun müddətdir ki, belə verilişlər nəticəsində bir çox insanlara
yardımlar göstərilir, şəfa tapmaq üçün həmin verilişlərə müraciət olunur. Burada
söhbət əməkdar artistdən getmir. Bu məsələ insanlıq stereotipləri, humanizm
baxımından yüksək dəyərləndirilir. Amma başqa bir məsələ var ki, sosial şəbəkələrdə
Tünzalə xanımın məsələsi qıcıq yaratdı və birmənalı qarşılanmadı. O da əsassız
deyil. Çünki maddi baxımdan hər kəs onun hansı imkana malik olduğundan
xəbərdardır. Hər halda buna qədər müəyyən paylaşımlar etmişdi. Onun xına
şirkəti var, durmadan seriallara çəkilir, bahalı maşında gəzir, mənzili var.
Tamaşaçılar bunu bilir və həmin xanım efirə çıxaraq müalicəyə ehtiyac olduğunu
deyir. Tamaşaçılar məhz bunu yaxşı qarşılamadılar. Azərbaycanda həmin xəstəlikdən əziyyət çəkən, yataqda olan
incəsənət nümayəndələrimiz var ki, onlar heç xəstəliklərini dilə gətirmirlər,
ancaq onların həqiqətən yardıma ehtiyacları var. Azərbaycan mədəniyyətinə
xidmət etmiş insanlar var ki, onlar xəstəlik nəticəsində ölür, biz ancaq bundan
sonra xəbər tuturuq ki, filankəsin bu xəstəliyi varmış. Cəmiyyət bunu da
birmənalı qarşılamır. Bu verilişin insanları xoş mərama, mərhəmətə dəvət etməsi
əlbəttə ki, yaxşıdır. İmkanlı adamların bu prosesə qoşulması yalnız sevindirici
ola bilər”.
Sosioloq, Sağlam Cəmiyyət ictimai birliyinin
sədri Lalə Mehralı mövzunun çox həssas olduğunu deyir: "Bu xəstəliyin gətirdiyi dəhşətin
nə olduğunu bilirəm. Düzdür, kənardan baxanda döyüş insana asan gəlir. İnsana
elə xərçəng xəstəliyinin adının vahiməsi bəs edir. Tünzalə xanımın nələr
yaşadığını, nələr çəkdiyini az da olsa təxmin edə bilirik. Ancaq bu, əsas
vermir ki, o, ikinci evinin kredit pulunu tamaşaçıların hissi, duyğusu ilə
oynayaraq əldə etsin. Onun müalicəsinə lazım olan məbləği dövlət təmin edib.
Həmin xanımın bu baxımdan pula ehtiyacı yoxdur. Kiminsə efirdə insanların
hissi, duyğusu ilə oynamasında televiziyanın rolu böyükdür. Bilirik ki,
televiziyalar bu işdə çox maraqlıdır. Azyaşlı qızını efirə çıxarıb onu
qoxulaya-qoxulaya ağlaması ürəyimi parçalayır. Mənim də təxminən o yaşda
övladım var və mən də özümü onun yerinə qoyuram. Onun keçirdiyi hissləri təxmin
edə bilirəm. Amma o, efirdə xəstəliyi üçün kimdənsə kömək istəmir. İkinci
evinin ödənişi üçün müraciət edir. O, evini uzunmüddətli ipotekaya götürəndə bu
hadisənin başına gələcəyini bilmirdi. Bir yandan baxanda öz övladının gələcəyi
üçün indi bu addımı atır. Amma o ev olmasa belə, onun övladının gələcəyini
təmin edən hazırda bir mülkü var. Bu addımı mən o xanıma yaraşdırmadım”.
L.Mehralı
Tünzalə Əliyevanı efirlərdən izlədiyini və izlədiyi qədər də pozitiv bir xanım
kimi tanıdığını deyir: "Tünzalə xanım həyat dolu, yaşam mübarizəsi verə biləcək
bir xanımdır. Ancaq onu orada saatlarla ağlatmaq, insanlara müraciət etdirtmək
cəmiyyət tərəfindən qəbul olunan deyil. Həmin mühitdə sağlam insan da
xəstələnər. O kadrları görəndə mənim içimdən nəsə qopdu. Onun yüksək pozitiv
bir mühitə ehtiyacı var, nəinki efirdə saatlarla oturub ağlasın və kimdənsə
dəstək gəlməsini gözləsin. Mən həmin xanıma olunan dəstəyin əleyhinə deyiləm. O
uşağın istismar olunmağına və minlərlə xərçəng xəstəsindən hansınınsa
müalicəsinə yönəldilə bilinəcəyi halda, həmin məbləğin ipoteka evinə ödənilməsinə
qarşıyam. Onkologiya mərkəzində həyatı ipdən asılı olan körpələr, gənclər var.
Allah hamısına şəfa versin. Heç kim istəməz ki, hansısa uşaq anasız qalsın,
hansısa ana övladının böyüməsini görməsin. Mən Tünzalə xanımı o mühitdə heç
görmək istəməzdim. Onun çox sağlam həyat yoldaşı var. Əgər düşünsək ki, tək
qadındır, həyat yoldaşı yoxdur, xərçənglə təkbaşına mübarizə aparır, onda onu
başa düşmək olardı”.
Milli Məclisin Səhiyyə komitəsinin sədri
Əhliman Əmiraslanov komitənin iclasında Azərbaycanda müalicəsi mümkün olmayan xəstəliyin
olmadığını deyib: "Bu gün tibbi-texniki imkanlar bütün xəstəlikləri müalicə
etməyə imkan verir. Elə xəstəliklər var ki, tibb elmi bunun qarşısında acizdir
və belə xəstəliklərin sayı çox deyil. Belə xəstələrdən istifadə etmək vicdansızlıqdır”.
Xəyalə
Rəis