Camal Kaşıkçı hadisəsi dünya siyasətinə necə təsir göstərəcək?
Səudiyyə Ərəbistanının İstanbuldakı konsulluğunda "yoxa çıxan”
jurnalist Camal Kaşıkçı ilə bağlı qalmaqal getdikcə böyüyür. Bir sıra media orqanları
onun Səudiyyə Ərəbistanından gələn 15 nəfərlik heyət tərəfindən öldürüldüyünü
iddia edir. Bu hadisə Səudiyyə Ərəbistanı ilə tərəfdaş olan ABŞ və digər qərb
ölkələrini çətin vəziyyətə salıb. Hətta bir neçə gün öncə BMT rəhbərliyi
tərəfindən Səudiyyə Ərəbistanının cəzalandırılması ilə bağlı bəyanatlar
verildi. Lakin ABŞ prezidenti Donald Tramp ölkəsinin Şərq regionunda ən yaxın
tərəfdaşlarından biri Səudiyyə Ərəbistanı ilə münasibətlərini pozmayacağını
bəyan etdi. Bu da ABŞ daxilində Trampa qarşı qüvvələri hərəkətə gətirib. Əgər Səudiyyə
Ərəbistanına qarşı sanksiyalar tətbiq edilərsə, bu, dünya siyasətində nizamın dəyişməsinə
gətirib çıxara bilərmi? Onu da unutmayaq ki, Səudiyyə Ərəbistanının kralı hədə
dolu bəyanatında bildirib ki, ölkəsinə qarşı tətbiq olunacaq sanksiya dünya
iqtisadiyyatını iflic edəcək. Məsələ ilə bağlı politoloqların fikirlərini
öyrəndik.
Mövzu ilə bağlı "Kaspi” qəzetinə açıqlamasında Qərbi Kaspi Universitetinin professoru, politoloq Fikrət Sadıxovbildirdi ki, səudiyyəli jurnalistlə bağlı yayılan məlumatlar acınacaqlı bir
faktdır: "Heç nədə günahı olmayan bir jurnalisti diplomatik nümayəndəlikdə
qətlə yetiriblər. Əlbəttə, bu hadisə cəzasız qalmamalıdır. Sadəcə olaraq, bu
faktı Səudiyyə Ərəbistanı öz boynuna götürmürsə, deməli, işçilərini özü
cəzalandırmalıdır. Digər tərəfdən, Türkiyə bu məsələyə reaksiya verməlidir və
əminəm ki, belə də olacaq. Çünki məhz Türkiyə ərazisində toxunulmazlıqdan
istifadə edərək belə hərəkətə yol verilir. Bu, beynəlxalq hüquq normalarına
zidd olduğu qədər, həm də qeyri-insani rəftardır. Eyni zamanda aparıcı
dövlətlər də öz sözünü deyəcək. Əminəm ki, ABŞ hansısa bir addım atacaq. Amma
onu da yaddan çıxarmayaq ki, ABŞ-Səudiyyə Ərəbistanı münasibətləri artıq
dərəcədə yaxındır. İndiki halda Səudiyyə Ərəbistanı dünyanı neftlə təmin edən
ölkələrin birincisidir və həmin regionda Amerikanın yaxın müttəfiqidir. Bu
özü-özlüyündə digər dövlətlərdə də reaksiya yaratmalıdır. Ancaq burada bir şərt
var ki, jurnalistin öldürülməsi faktı sübuta yetirilməlidir. Sübut olunsa,
beynəlxalq ictimaiyyət, təşkilatlar buna reaksiya verməlidir. Belə olan halda,
Səudiyyə Ərəbistanı, onun diplomatik rəhbərliyi və xüsusilə konsulluqda çalışan
diplomatlar cəzalandırılmalıdır”.
F.Sadıxov Səudiyyə Ərəbistanının cəzalandırılmasının radikal xarakterli
olacağını düşünmədiyini diqqətə çatdırdı: "Çünki Səudiyyə Ərəbistanı elə bir
dövlətdir ki, bir çox aparıcı dövlətlər ondan faydalanır. BMT-yə də rəhbərlik
edənlər məhz aparıcı dövlətlərdir. Bu baxımdan düşünmürəm ki, hansısa ciddi
cəza veriləcək, sadəcə, görüntü xarakterli addımlar atılacaq. Onu da qeyd edim
ki, bu hadisə, Yaxın Şərq regionuna heç bir təsir göstərməyəcək. Sadəcə olaraq,
Səudiyyə Ərəbistanı ilə münasibətdə olan dövlətlər bundan sonra daha ehtiyatlı
olacaqlar”.
E.Şahinoğlu BMT-nin Səudiyyə Ərəbistanının cəzalandırılması ilə bağlı çağırışlarına da toxunaraq vurğuladı ki, beynəlxalq qurum olaraq bunu deməli idilər: "Yəni hadisə baş verib və gözlərini yuma bilməzlər. Amma zamanla bu hadisəni unutmağa da çalışacaqlar. Çünki təkrarən deyim ki, Səudiyyə Ərəbistanı sıradan bir ölkə deyil və baş vermiş hadisəyə hər hansı şəkildə reaksiya verməlidirlər. Bu reaksiyalar ondan ibarətdir ki, Səudiyyə Ərəbistanı cəzalandırılmalıdır, ona qarşı sanksiyalar tətbiq edilməlidir. Amma hələ ki, hər hansı ölkə sanksiya tətbiq etməyib. Başqa bir dövlət olsaydı, o anda sanksiyalar tətbiq edilərdi. Lakin Səudiyyə Ərəbistanı Amerikanın bölgədəki əsas müttəfiqlərindən biridir, ona görə də əməkdaşlıqdan asanlıqla imtina edə bilməzlər. Onu da qeyd edim ki, bu hadisənin Yaxın Şərqdəki proseslərə elə də ciddi təsiri olacağına inanmıram. Çünki bu regionda hələ də müharibələr davam edir və həmin Səudiyyə Ərəbistanı Yəməni bombalayır, Qətərlə də münasibətləri gərgindir. Sadəcə, bu hadisə Türkiyə və Qərblə münasibətləri az da olsa, soyuda bilər”.
BƏXTİYAR