Bakı 23°C
Üç mədəniyyətin şəhəri - Fotolar
Madridə səyahət edənlər İspaniyanın görülməsi tövsiyə edilən şəhərləri
sırasında Toledo şəhərini təkcə yaxınlığına görə deyil, həm də tarixiliyinə
görə seçirlər. Paytaxtdan təxminən 70 kilometrlik məsafədə yerləşən şəhərə hər
yarım saatdan bir avtobuslar hərəkət edir. 10 avroya gediş-dönüş bileti
aldıqdan sonra komfortlu avtobusla Toledaya nə zaman çatdığının fərqinə belə
varmırsan. Ekskursiya avtobusları isə 25 avroyadır. Həmçinin 20 avro ödəməklə
qatarla gedib qayıtmaq olur.
Toledo İspaniyanın qədim paytaxtıdır. İspaniyanın mərkəzi hissəsində, Tixo çayının üzərində yerləşir.
Toledo və Kastiliya - La-Mança əyalətinin paytaxtı sayılır. İspaniyanın
tarixini və mədəniyyətini özündə əks etdirən şəhər 1986-cı ildə YUNESKO-nun
Ümumdünya İrsi siyahısına daxil edilib. Bu şəhər İspaniyada dünya turistlərinin
ən çox səfər etdiyi yerdir.
Toledonun tarixi elə
İspaniyanın tarixidir. "Toletum”
adlı şəhər eramızın ikinci əsrindən - Roma sərkərdəsi Mark Fluvi tərəfindən
zəbt ediləndən sonra məlum olub. Şəhər sərkərdənin "Toledo- kiçik şəhər, amma
müdafiə üçün ən uyğun yer” cümləsini xarakterizə edib.
Ərəblərin
gəlişinə qədər Toledo kral şəhəri olub. Müsəlman şəhəri Tolaytola 1085-ci ildə
xristian Toledoya çevrilib. Priney xristianları - əsasən ispanlar və
portuqallar tərəfindən zəbt ediləndən sonra Toledo İspaniyanın paytaxtına
çevrilib. Şəhəri haqlı olaraq "üç mədəniyyətin şəhəri” adlandırırlar. Yəhudilərə, xristianlara və müsəlmanlara ev sahibliyi
edən şəhərin hər yerində üç mədəniyyətin izlərinə rast gəlinir.
İmperiya
şəhəri tədricən öz mövqeyini itirərək yerini Valyadilidə, daha sonra Madridə
verib. Buna görə şəhər İspaniya tarixi və mədəniyyəti
üçün vacib məkan olaraq qalıb. Bu gün şəhərin 80 minə yaxın əhalisi var.
Muzey-şəhər bizim günümüzə qədər İspaniya orta əsrlər şəhərinin cizgilərini
qoruyub saxlayır. Taxo çayının sahilinə çıxan kimi tarixinin sirlərini və
şəhərin ruhunu duymaq mümkündür.
Açıq səma altında muzey
"Puerto de Bisagra” tarixi darvazasından keçib şəhərə daxil olandan
sonra sanki qarşında səhifələri vərəqlənən kitab açılır. Bu darvaza 1085-ci
ildən Alfonso qapısı kimi tanınır. Qapı ərəbcə "Bab-əl-Saqra” adlanır. Üzərində
islam dövrünə aid elementler yer alıb. Hesab
edilir ki, kral qoşunları məhz bu darvazadan şəhərə daxil olaraq, Toledonu mavr
imperiyasından azad ediblər. Qapıdan keçən kimi
İspaniya kralı V Karlosun abidəsi gələnləri qarşılayır. Darvaza məhz bu
kralın əmri ilə inşa edilib. Arxitekturası isə Verqarlara aiddir. Ata Nikolas
de Verqar darvazanın tikintisinə başlayıb, oglu isə 1575-ci ildə işi başa
çatdırıb. Bisaqra darvazası şəhərin əsas giriş qapısı olsa da, yeganə deyil.
Müqəddəs Martin körpüsünün yanından şəhərin digər darvazası görünür. Bu körpü isə
ərəblərin dövründə tikilib. Qala divarlarına oxşayan divarları diqqət çəkir.
Körpü dəfələrlə dağıdılsa da, yenidən bərpa edilərək əvvəlki görkəminə
qaytarılıb.
Şəhərin içərisinə irəlilədikcə, yaşı əsrlərlə
ölçülən tarixi tikililər bir-birini əvəzləyir. Hündürlüyü
120 metr olan Kafedral da şəhərin simvollarındır. Kafedralın oxşarı
Fransada yerləşən Burqs kafedralıdır. Qotika üslubunda inşa edilən Kafedralın
əsası 1226-cı ildə Kastiliya və Leon kralı III Ferdinand tərəfindən qoyulub,
inşası isə 1493-cü ildə tamamlanıb.
Qotik arxitekturası şəhərin əsas
simvollarındandır. Dar küçələr, qənbər daşı döşənən qədim yollar isə
yəhudi məhəlləsinə - şəhərin tarixi hissəsinə aparır. Tarixi şəhərin fərqli
cazibəsi var. Gəzdikcə, "Toledonu hədər yerə "açıq səma altında muzey” adlandırmırlar”- deyə
düşünürsən. Şəhərin mərkəzi qala
divarları ilə əhatələnmiş, orta əsrlər dövrü abidələrinin ansamblından
ibarətdir. Burada hər ev demək olar ki, aid olduğu dövrü xatırladır. Ərəblərin
izləri isə daha qabarıqdır. Bunu dekorativ elementlər, binaların fraqmentləri,
arkaların quruluşundan sezmək mümkündür. Unikal abidələr və şəhərin xüsusi
ab-havası dünya turistlərini bura cəlb edir. Şəhərin dar küçələri paytaxt
olduğu dövrləri xatırladır. Mağazalarda, suvenir dükanlarında "Don Kixotlar”la
rastlaşmaq mümkündür.
Toledoda turizm infrastrukturu mükəmməl qurulub. Xidmət sektorunun
fəaliyyəti xüsusilə diqqət çəkir.
Toledonun küçələrində turistlərin
əlindən tərpənmək olmur. Hətta restoranların və kafelərin qarşısında uzun-uzadı
növbələr var. "Bəlkə bu şəhərdə restoranlar azdır” - deyə düşünəndə, "yox, turistlər
hədsiz dərəcədə çoxdur” cavabını eşidirsın. Hətta restoranlarda yerlər
qabaqcadan sifariş olunur. Bölgənin dadlı yeməklərindən isə heç kəs imtina
etmir.
Restoranlarda balıq məhsulları, ət
yeməkləri ilə zəngin menyular təqdim olunur. İspan şərabından isə bütün
turistlər dadır. Ənənəvi yeməklərdən biri qızardılmış ət və ağ paxladır.
Məsələn, yağda bişirilən qızardılmış quzu əti pomidor, sarımsaq, paxla və
kartofla birlikdə təqdim olunur. Kartof omletini də dadmağa dəyər. Dəniz
məhsullarından ibarət, isti tavada verilən yeməklər də bölgənin mətbəxini
xarakterizə edir.
Toledonun kilsələrindən birinin
qarşısında yerli gənclərin nikah mərasimini izləyirik. Gənclər kilsədən çıxanda
başlarına gül ləçəkləri atılır, bütün qohum-əqrəba qucaqlaşıb öpüşür, gənclərə
xoşbəxtlik arzulayır. Ailə şəkilləri çəkilir, sonra isə toyu qeyd etmək üçün
restorana yola düşürlər. Əslində, mərasimdə qeyri-adilik olmasa da, yerli
adət-ənənəni görmək bizim üçün maraqlı bir xatirəyə çevrilir.
İspanlar istiqanlı millətdirlər.
Qışqıra-qışqıra, əl-qolla danışaraq diqqəti daha çox özlərinə yönəldirlər.
Ətrafda kimlərin olmasında o qədər maraqlı deyillər. Ancaq hansısa bir sualına
laqeyd qalmır, mütləq cavablandırırlar. İspanlar ingilis dilini, demək olar ki
bilmirlər. Gənclər arasında da ingilis dilində danışmaq kütləvi marağa
çevrilməyib. Heç dil bilgilərinin olmamasından sıxılmırlar da, əksinə, özlərini
rahat hiss edir, gülərək "bilmirəm” deyə çiyinlərini çəkirlər. Nə
dükan-bazarda, nə nəqliyyatda, nə restoran-kafedə ingilis dilini bilən ispana
rast gəlmək olur. Bu, onların qarşısına tələb kimi də qoyulmur. Bu tendensiyanı
təkcə Madriddə deyil, Toledoda da müşahidə etdik.
Turizmin hesabına
Toledo sakinləri
daha çox turizmin hesabına yaşayırlar. Bu şəhərdə hər şey turizmə hesablanıb.
Səhər tezdən dükanlar, restoranlar, kafelər, muzeylər açılaraq turistlərin
yolunu gözləyir. Turistlər isə avtobuslarla axın-axın gələrək bu tarixi şəhərin
sükutunu pozur, özləri ilə maraqlı xatirələr aparırlar.
Toledoda
alış-veriş etmək üçün böyük moll-ar, ticarət mərkəzləri gözə dəymir. Şəhərin
küçələrində yalnız suvenir dükanları var. Satılan mallar o qədər də ucuz deyil.
Hərçənd, "Toledodan yadigar qalsın” deyə turistlər kiçik də olsa bir suvenir
almaqdan imtina etmirlər. Amma dükanların vitrinlərindən görünən pendir
çeşidləri, kolbasa və qurudulmuş ət məhsullarının qiymətləri o qədər bahadır
ki, çoxları onları yalnız muzey eksponatı kimi seyr etməklə kifayətlənirlər.
Turistik şəhər olduğundan, qiymətlər də turistlərdən qazanılacaq gəlirə
hesablanır.
Toledoya gələn turistlər əsasən bu şəhərdə
gecələmirlər. Kiçik ərazisi olduğundan gəzib-görmək üçün bir gün kifayət edir.
Baxmayaraq ki, bu şəhərdə hər cibə uyğun otellər fəaliyyət göstərir. Üzü axşama
doğru turist axını şəhərə dinclik verərək geri dönür. Amma hər kəs "yaxşı ki,
bu şəhəri gördüm” deyə özü ilə maraqlı təəssüratlar aparır.
Təranə Məhərrəmova
Madrid-Toledo
