“Bu məsuliyyəti dərk etdikdə, uğursuz olmaq mümkünsüzdür” - Fotolar
Vətən, torpaq sevgisi insana sonradan aşılanan bir məfhum deyil. Vətən, sadəcə, müəyyən
sərhədləri olan coğrafi bir məkan da
deyil. Bəzən vətənin sərhəddən başladığını deyirlər. Ancaq
müsahibim, Almaniyada doktor-mühəndis elmi dərəcəsi almış Yaşar
Musayevlə söhbət etdikdən sonra anladım ki, harada yaşamasından asılı olmayaraq,
insanlar ayaq basdığı torpaqlarda özlərinə kiçik də olsa bir vətən düzəldə
bilərlər. Hazırda "Schaeffler qrupu”
şirkətinin "Səthlərin emal texnologiyası” üzrə vitse-prezidenti, "Schaeffler
Baltic”şirkətinin baş meneceri olan Yaşar Musayevo məmləkətdə
qəlbində kiçik bir Azərbaycan daşıyır. Doğma torpaqdan danışanda gözlərindəki
vətən həsrətini sezməmək mümkün deyil.
"Kaspi”nin qonağı olan Y.Musayevlə söhbətimizdə onu
qürbətə aparan səbəblərdən tutmuş qazandığı uğurlara və ən əsası, vətənimizə
olan sevgisinə qədər danışdıq. Müsahibimizin timsalında, vətən məhəbbəti, sevgisi
ilə döyünən ürək sahibinin zəkasının da elmlə işıqlanmasının təzahürünü görmüş
olduq.Belə ki, Azərbaycanlı tədqiqatçı Almaniyada "Səthlərin
emalı texnologiyası” elmi mərkəzində öncə kiçik həcmdə işə başlayıb. Yaşar
Musayevin rəhbərliyi altında maşın hissələrinə örtükçəkmə texnologiyası
sahəsində bir çox yeniliklər tətbiq olunub. Yeyilməyə davamlı üstqatlar
avtomobilmühərriklərində və digər intiqallarda tətbiq olunan hissələrin
triboloji xassələrini yaxşılaşdıraraq, həm mühərriklərin uzunömürlülüyünü
artırmağa, həm də yanacağa qənaət etməyə imkan yaradıb. Bu texnologiyalar
dəfələrlə Almaniyanın mötəbər təşkilatları tərəfindən mükafatlara layiq görülüb.
Yaşar Musayev örtükçəkmədə məşğul olduğu nanotexnologiyalar üzrə 120-dən çox
elmi məqalə çap etdirib.Avropavə
dünyanın bir çoxölkələrində
qeydiyyatdan keçmiş 30-dan çox patentə malikdir.Müsahibimiz Almaniyada "Azərbaycanlı Tələbələr və Elmi
İşçilər” birliyinin üzvüdür. Eyni zamanda "Baku-Nürnberq” Mədəniyyət və Təhsil
Mərkəzinin rəhbəridir.
-
Yaşar müəllim, sizi vətəndə xoş gördük.
- Diqqətiniz üçün təşəkkür edirəm. Xüsusilə də "Kaspi” qəzetinin
yaradıcı heyətinə, rəhbərliyinə minnətdarlığımı bildirirəm. Azərbaycan mənim doğma
ocağım, torpağım vətənim, yurdum, məmləkətim, varlığımdır. Dünyanın harasında
yaşamağımızdan asılı olmayaraq, bizim də ürəyimiz vətən üçün döyünür.
- Almaniyada xeyli uğur əldə
edibsiniz. Maraqlıdır, necə oldu ki, Almaniyaya ezam olundunuz və orda işləmək
qərarına gəldiniz?
- Azərbaycan Texniki Universitetində Maşınqayırma texnologiyası və maşınların
təmir texnologiyası kafedrasının baş müəllimi idim. 1997-ci ildəAlman Akademik Mübadilə Xidmətininlayiq
gördüyü bir illik təqaüd əsasında Erlangen-Nürnberq Universitetinə ezam
olundum. Doktorantura təhsilimi isə Almaniyada keçirilən müsabiqə
nəticəsində qazandım. Alman akademik elmi xəttinin təklifi ilə müsabiqənin qalibi
olaraq Bavariyada Nürnberq Universitetinin doktoranturasına ezam olundum.
-
Başqa bir məmləkətdə elmi fəaliyyət, yeni kəşflər, səmərəli təkliflər... Çətin idi?
- Yeni yol həmişə çətin olur. Öz məqsədlərinə nail olmaq hər bir insanın
həyatında vacib amillərdən biridir. Qarşıda həm dil, həm də milli mentalitet baxımından
həyata yenidən başlamaq kimi çətin bir missiya dururdu. Əgər insan öz məqsədinə
çatmaq üçün qarşısına plan qoyursa, nizam-intizamla işləyirsə və bu işinə bir
az da məsuliyyət qatırsa, o, öz istəyinə daha tez yaxınlaşır. Təhsilimi davam
etdirmək üçün ilk növbədə alman dilini elmi səviyyədə mənimsəmək lazım idi. Orada
mentalitet, milli dəyərlər, insanların həyata baxışı tamamilə fərqli idi. Bu fərqliliyi
görmək, dəyərləndirmək, orada özünə yol tapmaq bir qədər məşəqqətli görünürdü.
- Rəhbərliyiniz altında
maşın hissələrinə örtükçəkmə texnologiyası sahəsində bir çox yeniliklər tətbiq
olunub. Bu sahənin vacibliyi nədən ibarətdir?
- Bu, çox vacib bir sahədir. İstər maşınqayırma texnologiyası, istərsə
də nanotexnologiyalar sahəsində Almaniya ən qabaqcıl ölkələrdəndir. Almaniyada sənaye
istehsalı, istehsalat prosesləri dünyada qabaqcıl yerlərdən birini tutur.
Onlara "Mercedes”, "Audi”, "BMW”, Siemens, Schaeffler kimi məşhur alman markalarını
misal göstərə bilərəm. Əlbəttə, bu siyahını uzatmaq da olar. Bunlar hamısı dünyada tanınmış şirkətlərdir.
Təbii ki, söhbət sənaye iqtisadiyyatından gedir. Bu iqtisadiyyatda başqa bir ölkədən
gələn insanın mühəndis-alim kimi yer tapması çətin prosesdir, ancaq mümkünsüz deyil.
Bunun üçün ilk növbədə cəmiyyətə inteqrasiya etmək lazım idi. Cəmiyyətin vəziyyətini
öyrəndikdən sonra orada hər hansı yenilikdən söhbət etmək olardı. Bu yeniliyi tətbiq
etmək mənim elmi dissertasiyam olduğu üçün onun öhdəsindən gəldim. O da mənə şərait
yaratdı ki, alman müəssisələrində uyğun mühəndis statusu ilə öz işlərimi davam etdirim.
- Böyük bir şirkətdə öncə sıravi
işçi kimi fəaliyyətə başlayıb, daha sonra Elmi Tədqiqat Mərkəzinin rəhbəri
oldunuz. Bu gün isə şirkətin beynəlxalq təmsilçisisiniz. Bu çətin yolu sizin üçün
asanlaşdıran nə oldu?
- Hər böyük yolun kiçik başlanğıcı olur. Pilləli şəkildə o başlanğıc inkişaf
edirsə, insanı müəyyən bir yerə gətirib çıxara bilir. Qarşımda duran layihə
belə idi: nanotexnologiya Almaniya səviyyəsində mənim ideyalarım əsasında qurulsun
və sənayeyə təqdim olunsun. Təbii ki, bir Azərbaycan vətəndaşı kimi bu da mənə böyük
qürur hissi verirdi. Eyni zamanda, bu işin məsuliyyəti də çox idi. Başqa bir məmləkətdən
gələn mütəxəssis kimi layihənin bütün məsuliyyəti üzərimdə idi. Bu məsuliyyəti dərk
edərək layihənin smetasından tutmuş inkişafına, reallaşdırılmasına dair güclü intizamla
yanaşı, zamanında doğru addımlar atmaq vacib amillərdən biri idi. Əgər insan
bir şeyə zamanında vaxt tapmaq istəyirsə, mütləq buna nail olacaq.
- Yəqin ki, bu, sizin məsuliyyətinizin
və daxilinizdə olan nizam-intizamın nəticəsidir ki, bu gün həmin şirkətin beynəlxalq
təmsilçisiniz.
- Təvazökarlıqdan uzaq olsa da, qeyd edim ki, mən Azərbaycanda da orta
məktəbi qızıl medalla bitirmişəm. Azərbaycan Texniki Universitetini xüsusi təqaüdlə
başa vurmuşam. Universiteti fərqlənmə diplomu (qırmızı diplom) ilə bitirmişdim.
Almaniyada xarici dil, mentalitet, daha yüksək standartlar olsa da, həmin standartların
formasını tapıb, ona uyğunlaşmaq heç də asan başa gəlmədi. Bu işi həyata keçirmək
mənim ən ümdə vəzifəm idi. Xaricdə yaşayan elmi işçilər, həmvətənlərimiz, xalqımızı
təmsil edənlər bilməlidirlər ki, onlar nəinki öz ailələrini, getdikləri ölkədə Azərbaycan
xalqını təmsil edirlər. Bu məsuliyyəti dərk etdikdə, uğursuz olmaq mümkünsüzdür.
- Almaniyada təhsil alan
azərbaycanlı davamçılarınız varmı? Ümumiyyətlə, orada təhsil alan
həmyerlilərimiz barədə nə deyə bilərsiniz?
- 2008-ci ildə Nürnberq şəhərində azərbaycanlı alimlərin tövsiyəsi
ilə orada təhsil alan tələbələrin və elmi işçilərin təşkilatını təsis etdik. Bu
təşkilat çox böyük işlər görür. Orada yaşayan elmi işçilərin və tələbələrin
koordinasiyasını həyata keçirir.
- Məlumatlara görə, Almaniyada
erməni lobbisi güclü inkişaf edib. Onlar bir azərbaycanlının bu qədər uğur əldə
etməsini rahatlıqla qəbul edə bilməzlər. Orada erməni qısqanclığı ilə necə, qarşılaşdınızmı?
- Rastlaşmamışam desəm, yalan olar. Elmi işçilər, sənət adamları xarici
ölkələrdə uğur qazanan, xüsusilə Azərbaycanı təmsil edən şəxslər bilməlidirlər ki,
əlavə erməni faktoru hər zaman gözlənilir. Uyğun cavabın layiqli şəkildə hazırlanması
ən vacib şərtlərdəndir. Nizami Gəncəvi "Qüvvət elmdədir, başqa cür heç kəs, heç kəsə üstünlük eyləyə bilməz”
deyib. Dahi şair hər işi kamil görməyi tövsiyə edir. Məhz o kamilliyin göstəricisi
olaraq erməni lobbisinə xaricdə yaşayan həmvətənlərimiz uyğun cavab verməlidirlər.
Mən dünyanın ən azı 120 ölkəsində olmuşam. Ancaq dünyada azərbaycanlılar, türklər
qədər sülhü, insanpərvərliyi sevən ikinci bir ölkə və millət görmədim. Bunu ona
görə demirəm ki, mən azərbaycanlıyam. Erməni faktoru bütün dünyada, eləcə də Almaniyada
var. Ancaq bu, çox zaman qərəzli faktor olduğu üçün heç bir çətinlik yaratmır.
- Azərbaycanın Almaniya ilə
iqtisadi əlaqələri yetərlidirmi?
- Azərbaycan Qafqazda Almaniyanın iqtisadi cəhətdən ən güclü partnyorudur.
Əlbəttə, Azərbaycan Avropa Birliyinin, ilk növbədə onun bir dövləti olan Almaniyanın
neft, qaz, enerji təhlükəsizliyinin təminində vacib ölkələrdən biri kimi tanınır.
Bir müddət əvvəl Almaniya kansleri Angela Merkel Qafqazın üç ölkəsinə səfər
etdi. Bu səfərin Azərbaycanda tamamlanması heç də təsadüfi deyildi. Azərbaycanın
neft-qaz resurslarının Avropaya çatdırılması, Avropanın enerji təhlükəsizliyinin
yerinə yetirilməsi bütün Avropa üçün vacib məsələlərdən biridir. Eyni zamanda, qeyri-neft
sahəsində də Almaniyanın 100-dən çox firması Azərbaycanda fəaliyyət göstərir. Bir
çox layihələrin reallaşdırılmasında alman sənayesi,iqtisadiyyatı yaxından iştirak
edir. Maşınqayırma, avtomobilqayırma sahəsi üzrə dünyada ən qabaqcıl sənayelərdən
biridir. Həmin sənayenin Azərbaycana gəlişi və təmsili Almaniyanın Azərbaycanla
iqtisadi əlaqələri baxımından çox dəyərlidir.
- Bugünkü Azərbaycan elmini
necə dəyərləndirirsiniz? Həqiqi, peşəkar, hərtərəfli bir mütəxəssis olmaq üçün
nələr edilməlidir?
- Həqiqi peşəkar və hərtərəfli elm xadimi olmaq üçün dünya elminin bütün
sahələrində inkişaf etmək lazımdır. Mənim təmsil etdiyim nanotexnologiyalar üzrə
digitalizasiya çox böyük rol oynayır. Azərbaycanın bir çox ali məktəbləri ilə əlaqədəyəm.
Onlar dünya elminə inteqrasiya olmalıdırlar. Əlbəttə, burada maliyyə məsələləri
böyük rol oynayır. Müəllimlərimizin maliyyə baxımından peşəsini layiqincə yerinə
yetirməsi üçün yeni işlər görülməlidir. Misal üçün, məvacibləri müəyyən standartlara
uyğun olmalıdır ki, müəllim öz peşəsini layiqincə yerinə yetirə bilsin. Məni elmi
universitetlərimizin, akademiyamızın, binaların təmiri sevindirir. Maddi-texniki
bazaları, son illərdə baş vermiş inkişafı görməmək mümkün deyil. Bu amillər əsasında
dünyanın qabaqcıl universitetlərinə inteqrasiya etmək vacibdir. Öz milli dəyərlərimizi
saxlayaraq dünyanın müxtəlif sənaye ölkələrində
elmimizin paylaşılması və orada Azərbaycan elm bazasının yaradılması vacib
amillərdən biridir.
- Almaniyada azərbaycanlılar
çoxdur?
- Rəsmi qeydiyyatdan keçmiş azərbaycanlıların Almaniya Federativ
Respublikasında sayı 20 mindən yuxarıdır. Son illərdə gəlmiş azərbaycanlılar da
var. Bu da çox normal haldır. Almaniyanı özünə ikinci vətən seçən insanlar
burada məskunlaşmağa başladılar. Diaspora Komitəsinin yeni sədri Fuad Muradovla
görüşdüm. Almaniyada və dünyada yaşayan azərbaycanlıları bir araya toplamaq
üçün onun da cox münasib təklifləri var.
-
Siz də diaspora işində çox fəalsınız.
- Biz nəinki
elmi işimizlə, eyni zamanda diaspora fəaliyyəti ilə də məşğul oluruq. Bu
diaspor təşkilatı da Baku-Nürnberg Mədəniyyət və Təhsil Mərkəzidir. Bu mərkəzin
timsalında çalışırıq ki, azərbaycanlıları bir araya toplayaq, Azərbaycan
dilini, mədəniyyətini, adət-ənənələrimizi qoruyub saxlayaq. Hazırda bu
təşkilatın da rəhbəriyəm. Diaspora təşkilatı kimi ənənələrimizə uyğun olaraq
milli bayramlarımızı qeyd edir, matəm günlərimizi də keçirir, xalqımızın başına
gətirilən müsibətləri dünya xalqlarına çatdırırıq. Bu yaxınlarda Almaniyada
almanların Azərbaycana gəlişinin 200, Cümhuriyyətimizin 100 illiyini qeyd
etdik. Çox nüfuzlu qonaqlar həmin tədbirlərdə iştirak etdi. Bu tədbirlərin
təşkili orada yaşayan azərbaycanlılara şərait yaradır ki, bizim dəyərlərimizi
öyrənsinlər. Hər dəfə buraya qızlarımla gəlirəm. Onlar Azərbaycanı hədsiz çox
sevirlər. Buranın havasını alırlar...
-
Belə görürük ki, Almaniyada vətən həsrəti çəkirsiniz.
- Vətəni, valideynləri dəyişmək mümkünsüzdür. Hər zaman bu həsrət
içində yaşayıram. Hər gün torpağımı düşünürəm. Təmsil etdiyim xalq vətəndədir.
Vətən bizə doğmadır, əzizdir.
- Azərbaycana tez-tez
gəlirsiniz?
- Demək olar ki, ildə bir dəfə gəlirəm. Bu gəliş bizdə vətən
həsrətini bir az soyudur. Məni bura vətən, doğmalarım, valideynlərimin qəbri
bağlayır. Qohumlarım, tanışlarım, dostlarım hamısı burdadır. Bəzən Azərbaycanın
havası üçün çox darıxıram. Mənim üçün övladlarımın vətəni tanıması, buranın
mədəniyyətini öyrənməsi önəmlidir. Təbii ki, onlar ancaq buna öz vətənlərində
nail ola bilərlər.
Xəyalə Rəis