Bu ildən daha keyfiyyətli şərabımız bazara çıxacaq
"Azərbaycan ilin sonuna qədər şərab
ixracını iki dəfə artıra bilər” - bunu Trend-ə Azərbaycan Şərab İstehsalçıları
və İxracatçıları Assosiasiyasının rəhbəri Elçin Mədətov deyib. O bildirib ki,
2018-ci ilin birinci yarısında Azərbaycan şərab məhsullarının ixracı 4 milyon
dolları keçib, bu da 2017-ci ilin eyni dövrünün götəricisindən 80 faiz çoxdur.
2018-ci ilin sonuna şərab ixracının 100 faizlik artımı gözlənilir.
E.Mədətovun sözlərinə görə, Azərbaycan
şərabının ixracının əsas istiqamətləri Rusiya (85 faiz), Çin (7 faiz), Avropa,
Belarus və Qırğızıstandır: "Orta hesabla illik şərab istehsalı 14 milyon
butulka ətrafında gözlənilir, onun 5 milyonu ixrac üçündür, qalan 9 milyonu isə
daxili bazarda reallaşdırılacaq".
Qeyd edək ki, Azərbaycan prezidenti
İlham Əliyev tərəfindən təsdiqlənən "2018-2025-ci illərdə Azərbaycan
Respublikasında şərabçılığın inkişafına dair Dövlət Proqramı”na əsasən, ölkədə
2025-ci il üçün şərab ixracını 5 dəfə artırmaq planlaşdırılır.
E.Mədətovun
qeyd etdiyi bir məqama - şərabımızın ixracının əsas
istiqamətlərinə diqqət yetirək. Burada əsas pay Rusiyanın üzərinə düşür.
85 faiz böyük rəqəmdir. Amma biz tək Rusiya ilə kifayətlənməməli, başqa
bazarlara da çıxmalıyıq. Bəs indiki məqamda şərabımızı hansı ölkələrə çıxara,
sata bilərik? Və həm də, məhsullarımız xarici bazarlarda rəqabətə nə dərəcədə
davamlıdır?
Fransa, İspaniya, Moldova kimi
böyük oyunçular
İqtisadçı ekspert Rəşad Həsənov "Kaspi”yə
açıqlamasında bildirdi ki, məhsulların keyfiyyətinə uyğun bazarlara yönəlmək
lazımdır: "Məhsullarımızın keyfiyyətini nəzərə alsaq, indiki halda bizim üçün
istiqamət olaraq daha çox Orta Asiya və Uzaq Şərq ölkəri - Çin və s. bazarlar
daha uyğundur. Artıq Çinə şərab ixrac etmişik, amma bu bazarda iştirakçılıq,
bazar payını artırmaq lazımdır. Bu istiqamətlərdə daha çox bazar
araşdırmalarına ehtiyac var. Çünki Azərbaycanda istehsal olunan məhsullar
Avropa bazarlarında rəqabət aparmaq gücündə deyil. Düzdür, ayrı-ayrı markaların
az qismi Avropa bazarlarına ixrac olunur, amma Avropa bazarlarında Fransa,
İspaniya, Moldova kimi böyük oyunçular var. Bu ölkələr son 100 illikdə şərabçılıq
istiqamətində böyük təcrübə əldə ediblər. Belə halda bizim məhsulların o
bazarlara çıxarılması nisbətən daha çətin görünür”.
İqtisadçının
sözlərinə görə, burada həm də azərbaycanlı sahibkarların bazar yanaşmasının dəyişməsinə
ehtiyac var: "Ənənəvi qaydada - rəqabət olmayan bazarda məhsul satmaq anlayışı
ilə xarici ölkələrdə rəqabət aparmaq, uğur qazanmaq olmaz. Müasir
texnologiyaların tətbiqi, gigiyenik qaydalara əməl edilməsi, məhsulun keyfiyyəti,
bazarlama texnologiyalarından istifadə olunması yolu ilə strateji yanaşma
ortaya qoyulmalıdır. Qısa müddətdə daha çox gəlir əldə etmək istəyən sahibkar
xarici bazarlarda uzunmüddətli dövr üçün qala bilməyəcək”.
Sahibkarların psixologiyasında da
dəyişikliyə ehtiyac var
R.Həsənov
deyir ki, son vaxtlar bu istiqamətdə dövlət dəstəyi var və sahibkarlar bundan
istifadə etməyə çalışmalıdırlar: "Azərbaycanlı sahibkarlar bir sıra hallarda
xarici bazarların öyrənilməsi, məhsulların sertifikatlaşdırılması, təqdim edilməsi,
reklam kampaniyalarının təşkili və s. məsələlərdə çətinliklə üzləşirlər. Amma
onu da qeyd edək ki, son bir neçə ildə artıq "Made in Azerbaijan” brendinin
tanıdılması, həmçinin sertifikatların alınması, stendlərin yerləşdirilməsi, sərgilərin
təşkili, nümayəndələrin göndərilməsi və s. yolu ilə dəstək göstərilir.
Sahibkarlar bu imkanlardan maksimum yararlanmağa çalışmalıdırlar. Amma bütün
bunlarla yanaşı, məhsulun gələcəkdə bazarda öz payını artırma imkanı sadəcə
onun keyfiyyətindən asılı olacaq”.
İqtisadçı
onu da bildirdi ki, məhsulların tanıdılması üçün müəyyən vaxta ehtiyac var,
çünki şərabçılıq bir mədəniyyətdir: "Burda uzunmüddətli təcrübəyə ehtiyac var.
Azərbaycanda sovet dövründə müəyyən qədər təcrübə olub, amma sonrakı dövr onu
göstərir ki, ölkəmizdəki şərabçılıq təcrübəsi dünya standartlarından geri
qalırdı. O vaxt qapalı bazar idi, rəqabət mühiti yox idi. Belə bir şəraitdə bu
müəssisələr fəaliyyət göstərə bilirdi. İndiki halda şərabçılıq sənət, uzunmüddətli
dövrdə formalaşan mədəniyyətdir. Qısa müddətdə burada böyük uğurlar əldə etməyin
mümkün olduğuna inanmıram, amma Azərbaycanın xammal baxımından potensialı var,
son dövrlər müasir texnologiyaların tətbiq olunduğu müəssisələr yaradılıb. Tam
gücü ilə işləməsə də, onlardan yararlanmaq mümkündür. Amma təbii ki, uzunmüddətli
dövr lazımdır, o müəssisələri işlədən sahibkarların psixologiyasında da dəyişikliyə
ehtiyac var. Bizdə sahibkarlar qısa müddətdə daha çox gəlir əldə etməyə
çalışırlar, bu yanaşma dəyişərsə, şərabçılığın inkişafını müşahidə edə bilərik”.
Üzüm bağının minimum 10 yaşı olmalıdır
AzGranata
MMC-nin istehsal üzrə direktor müavini Vüqar
Mikailovunsözlərinə görə, Azərbaycan daha keyfiyyətli şərabı hələ bundan sonra bazara
çıxaracaq: "Qorbaçovun alkoqollu içkilərə qarşı mübarizə tədbirləri çərçivəsindəki
qərarından sonra Azərbaycandakı üzüm bağları məhv olundu. Yenidən əsas üzüm
bağlarının salınma tarixi 2006-2008-ci illərdən sonraya düşdü. Üzüm bağları
salındı, sonra Avropa standartlarına cavab verən yeni şərab zavodları tikildi.
Hərdən belə sual verilir ki, şərab zavodlarımızın bu qədər gücü var, bəs niyə
xaricə ixrac edə bilmirlər? Bizi qınayırlar. Amma onu deyim ki, ümumiyyətlə,
yüksək keyfiyyətli şərab almaq, onu tanıtdırmaq üçün vaxt lazımdır. Üzüb şərabının
yüksək keyfiyyətdə olması üçün üzüm bağının minimum 10 yaşı olmalıdır. Əgər
üzüm bağı 2007-ci ildə salınıbsa, minimum 10 il vaxt lazımdırsa, bu, 2017-ci
ildən sonraya düşür. Biz 2017-ci ildən sonra daha keyfiyyətli şərablar
hazırlaya bilərdik. 2017-də hazırladığımız şərabı isə 3 il saxlamalıyıq. Bu da
gəlib çıxır, 2019-2020-ci illərə. Deməli, Azərbaycanda beynəlxalq standartlara
cavab verən yüksək keyfiyyətli şərablar 2018-20-ci illərdə hazır olacaq. Biz
bundan sonra özümüzü daha yaxşı göstərə bilərik”.
V.Mikailov
deyir ki, məhsulların keyfiyyəti ilə yanaşı, həm də bu sahənin inkişafına dövlət
dəstəyi də son vaxtlar artıb: "Son vaxtlar dövlət tərəfindən olan dəstəyin
birini deyim. Xarici ölkələrdə Şərab evlərinin - ticarət mərkəzlərinin açılması.
Artıq Belarus, Ukrayna, Rusiya, Latviyada fəaliyyət göstərirlər. Yavaş-yavaş
digər ölkələrdə də ticarət mərkəzləri yaradılır. Şərabçılığın inkişaf etdirilməsi
Azərbaycanda mümkündür, amma bu sahədə dədə-babalarımızdan bizə miras qalmadığı
üçün bir az vaxt alacaq. Məsələn, gürcüləri götürək. Deyirik ki, necə olur,
gürcülər filan milyon ton ixrac edirlər? Baxmayaraq ki sovet vaxtı SSRİ ərazisində
ən çox şərab istehsal edən Azərbaycan idi, amma şərab mədəniyyətinə görə Azərbaycan
ən geridə qalırdı. Nəyə görə? Bu cavabım bir az mübahisə doğura bilər, onu
açmaq istəyirəm. Azərbaycandakı bütün şərab zavodlarındakı çənlər 200 tonluq
idi. Onların çoxu açıq havada günəş şüası altında yerləşdirilmişdi. Örtülü yerdə
olanların isə soyutma sistemi yox idi. Məsələn, yayda üstümüzə ətiri gün ərzində
3-4 dəfə vururuq, çünki hava istidir, ətir tez buxarlanıb gedir. Qışda isə
bir-iki dəfə vurmaq bəs edir. Şərabın içində olanlar da istiliyin təsirindən
tez uçub gedir. Nəticədə şərab ətirsiz spirtli məhsula çevrilir. Ona görə Azərbaycanda
şərab mədəniyyətinin aşağı olduğu deyilirdi. Amma buraxdığımız məhsulların
hamısı orijinal idi”.
Son vaxtlar keyfiyyətli məhsullar
istehsal olunur
V.Mikailovun
sözlərinə görə, tələbə uyğun məhsullar istehsal edilməkdədir: "Hazırda xarici
bazarlarda tələb Avropa standartlarına uyğun təbii şərablaradır. Yəni, spirt
qatılmamış olsun. Bu, bizdə yavaş-yavaş inkişaf edir. Məsələn, nar şərabının vətəni
İsraildir. Onlar bir litrini 13-15 avroya satır, biz 3 avroya. Onların nümayəndəsi
burda olanda dedi ki, sizin məhsul bizimkindən daha yaxşıdır, niyə belə ucuz satırsınız?
Çünki bizim narlar həm İsrail, həm də Türkiyədəkindən fərqlənir. Keyfiyyətlidir
və ondan düzələn şərablar da daha çox müalicəvi əhəmiyyətlidir. Amma bizi hələ çox
da tanımırlar. Məsələn, biz Çinə şərab ixrac edirik, alıcıya tanış deyil və
onlar bir növ risk edib alırlar. Biz o risklərə möhtacıq. Gürcüstan buna möhtac
deyil. Bütün bunlara baxmayaraq, Azərbaycan pik nöqtədədir. Məsələn, gürcülərin
hələ sıfır faizli alkoqolsuz şərabı yoxdur, amma "AzGranata” bunu istehsal
edir. Bizim tariximiz boyu kolleksiya şərabları olmayıb, amma "AzGranata” bunu
da etdi. Moskvada "Gəncə Şərab 2”, "Şərq ulduzu MMC”nin şərablarının qiyməti
700-800, ispan şərablarınınkı isə 400-500 rubldur. Bu o deməkdir ki, Moskvada
Azərbaycan şərabı öz layiqli yerini tutmağa başlayır. Həm də onu göstərir ki, həqiqətən
son vaxtlar keyfiyyətli məhsullar istehsal olunur. Ancaq bu keyfiyyətli məhsulu
rus xalqına tanıtmaq üçün vaxt lazımdır”.
V.Mikailov
bildirdi ki, yaxın 3-5 il ərzində ixrac potensialını minimum 3-5 dəfə
artıracağıq: "Ölkə başçısı deyib ki, yaxın 5 il ərzində ixracı 5 dəfə
artırmalıyıq. Son vaxtlar ixrac həqiqətən də artır. Təbii şərabların ixrac payı
çoxalır. Biz həmişə Ukraynadan "Vodka” almışıq, amma indi Ukrayna
"AzGranata”nın "Vodka”sını istəyir, bu yaxınlarda bununla bağlı görüşümüz oldu.
Ukraynada bizim 5 çeşid məhsulumuz satışdadır, sonuncu görüşdə isə bunun 15
çeşidə çatdırılması danışıldı. MDB ölkələrinin yaddaşında Azərbaycan adı var,
ona görə birinci dəfə məhsulumuzu almaqdan çəkinmirlər, artıq keyfiyyətə əmin
olanda alıcımıza çevrilirlər. İnanıram ki, yaxın 3-5 il ərzində ixrac
potensialımızı minimum 3-5 dəfə artıracaq, Azərbaycan məhsullarını tanıdacağıq.
Dövlət dəstəyi son vaxtlar çox güclüdür”.
V.Mikalov
sonda qeyd etdi ki, şərabçılıq məhsullarının reklamına ehtiyac var: "Azərbaycanda
üzüm bağları 20 min hektara çatırsa, orada 10 minlərlə adam işləyirsə, biz
üzümdən alınan şərabları alkoqollu içki kimi yox, qida məhsulu kimi qəbul etməliyik.
Heç olmasa, şərabların reklamına icazə verilməlidir. Şərabların reklamı gecə
11-dən sonra yox, istənilən saatda olsun. Şərab zəruri qida məhsulları
siyahısına salınmalıdır. Televiziya və saytlar şərabı reklam etməkdən çəkinməməlidirlər.
Şərab müalicəvi bir təbii məhsuldur”.
Aygün
Asimqızı