Bakı 15°C
Bitcoini nə gözləyir?
Son
dövrlərdə virtual valyutalara olan maraq daha da artıb. Hətta ilin əvvəlində
virtual valyutalardan biri olan bitcoinin qiyməti xeyli bahalaşdı. Hər kəsin
qiymətlərin daha da artacağını gözlədiyi bir vaxtda isə qiymətlərdə sürətli
azalmalar başladı. Belə ki, iyun ayının statistikasına əsasən bitcoinin qiyməti
6 min dollar ətrafında dəyişib. Halbuki ilin əvvəlində bu rəqəm 18 min dollara
yaxın idi. Bəs görəsən bu qiymət dəyişmələri nə vaxta kimi davam edəcək?
Ümumiyyətlə, yaxın gələcəkdə bitcoini nə gözləyir?
Araşdırmaçı Nicat Dağlar deyir ki, kripto valyuta elə bir fenomendir ki, onun geritə dönüşü
yoxdur: "Qiymət dəyişikliyi müxtəlif səbəblərdən baş verir. Ümumilikdə isə bitcoinə
olan kütləvi marağın artıb-azalmasından asılı olaraq qiymətlər dəyişir. Amma
kritpto-valyutalar özlərinin real dəyərini hələlik tapmayıblar. Bu mənada
stabil qiymətlər tədricən formalaşacaq. Ola bilsin ki, bir ay sonra yenidən bir
bitkonin qiyməti fantastik həddə qalxsın. Amma istər bitcoin, istərsə də kripto-valyutanın
digər növləri zamanla öz real qiymətlərini tapacaq. Həmin dövrə qədər qiymət dəyişikliklərinin
baş verməsi tamamilə təbiidir. Yaxın gələcəkdə bütün əməliyyatlar kripto-valyuta
üzərindən həyata keçiriləcək. Dünyada gedən proseslər də bunu təsdiq edir. Bir
çox ölkələrin idxal-ixrac əməliyyatlarında kripto-valyutadan istifadənin
mümkünlüyü haqqında müzakirələr gedir. Burada söhbət həm də blokçeyn
texnologiyasının tətbiqindən gedir. Kripto-valyutalar blokçeyn texnologiyasına əsaslanır.
Gələcəkdə bütün sahələr kripto-valyuta bazarına uyğunlaşdırılacaq və bu proses
artıq indidən başlayıb. Azərbaycan da artıq bu prosesə yavaş-yavaş qoşulur.
Virtual valyutaların tətbiqinin mümkünlüyünə dair araşdırmalar aparılır. Bir
neçə ildən sonra bitcoin və digər kripto-valyutalar gündəlik olaraq istifadə
ediləcək. Bitcoinin qiyməti valyutalara və yaxud qiymətli metallarla bağlı
deyil. Bitcoini bahalaşdıran internetdə ona kütləvi marağın yaranması ilə
bağlıdır. İnsanların bitcoinə dəyər verməsi ilə qiymət qazanır. Kütləvi maraq
azaldıqca bu qiymətlərə də təsir göstərir. Ona görə də bitcoinin qiymətinin
yüksələn və artan qiyməti ona olan maraqdan dəyişilir”.
İT üzrə mütəxəssis Şaiq Muradov fikirləşir ki, qiymət oynamaları tələb-təklif məsələsi ilə bağlıdır: "İlin əvvəlində bitcoinə
tələb həddindən artıq çox oldu. Ona görə də qiymətlərdə xeyli artım oldu. Amma
müəyyən ölkələrin kripto-valyutaların qiymətləri ilə bağlı verdiyi qərarlar
onun qiymətini aşağı saldı. Hazırda ənənəvi valyutalarla müqayisədə bitcoinin
qiyməti yüksəkdir. Kripto-valyutaların gələcəyi ilə bağlı indidən proqnoz vermək
bir qədər çətindir. Ümumiyyətlə, yeni çıxan texnologiya əvvəl-axır insanların həyatına
daxil olur və bəzi şeyləri dəyişdirir. Hazırki kripto-valyutalar blokçeyn əsasında
yaradılan maliyyə sektorunun ayrılmaz hissələrindən biridir. Fərqi yoxdur bitcoin
və yaxud da digər kripto-valyutalardan hər hansı biri gələcəkdə bizim gündəlik
həyatımıza daxil olacaq. Necə ki, sosial şəbəkələr arasında facebook ilk dəfə
yaranmasa da, daha çox populyarlaşmağı məhz bacardı. Eyni ilə blokçeyn əsasında
qurulan kripto-valyutaların gələcəkdə insanların həyatında mühüm rol oynayacağını
demək olar. Amma konkret olaraq hansı kriptovalyutanın olacağını demək çətindir.
Bəziləri fikirləşir ki, bitkoin bazarın doyma həddinə çatmayıb və hələ də qiymətlərin
qalxma potensialı var. Bəziləri isə fikirləşir ki, qiymətlər artıq stabilləşmə ərəfəsindədir.
Hesab edirəm ki, bu tələb-təklifin formalaşdırdığı situasiyadan asılıdır. Böyük
maliyyə mənbələri kripto-valyuta bazarına daxil olduqca qiymətlər yenidən arta
bilər. Ona görə də virtual valyutaların gələcəyi haqqında proqnoz vermək çətinləşir.
İlin əvvəlində iddia edilirdi ki, qiymətlər 20-30 min dollardan yuxarı olacaq.
Amma əksinə olaraq qiymətlərdə kəskin enmə müşahidə olundu. Virtual valyuta
bazarı stabilləşməyən bir bazar olduğu üçün onun haqqında dəqiq fikir söyləmək
düzgün deyil”.
İqtisadçı Vüqar Bayramov qeyd etdi ki, virtual valyutalar arasında ən çox tanınanı və qiyməti
daha yüksək olan bitkoindir: "Bitcoin dövriyyəyə mərkəzləşdirilməmiş valyuta
kimi buraxılıb. İlin əvvəlində onun qiymətlərində kəskin yüksəlmə qeydə alındı
və qiymətlər kifayət qədər yüksək idi. Amma son dövrlərdə müəyyən azalmalar
müşahidə edilir. Mövcud qiymət bitcoinin dövriyyəyə buraxıldığı zamankı qiyməti
ilə müqayisədə xeyli yüksəkdir. Bitcoin dövriyyəyə zaman simvolik qiymətlə
buraxılıb. Burada söhbət bir neçə sentdən gedir. Bitcoinin hazırki qiyməti isə 6600
dollardır. 2017-ci ilin sonlarında isə bu rəqəm 18 min 960 dollara qədər yüksəldi.
Belə kəskin qiymət artımları spekulyasiyanın nəticəsi kimi qiymətləndirilə bilər.
Bazarda bitcoinin qiymətinin 100 min dollara qədər yüksələcəyi ilə bağlı əsassız
fikirlər formalaşmışdı. Həmin dövrdə bitkoinə tələb artmışdır. Gələcəkdə qiymətin
necə dəyişəcəyi ilə bağlı birbaşa virtual valyutaların dövriyyəsindən və eyni
zamanda inkişaf etmiş ölkələrin virtual valyutalara münasibətindən asılı
olacaq. İş adamlarının bitcoindən gəlir əldə etdikdən sonra bitcoini kifayət qədər
baha qiymətə satırdılar. Müəyyən müddətdən sonra isə onlar bazarı tərk etdilər.
Bu da nəticə etibarı ilə bitcoinə olan tələbin azalmasına gətirib çıxardı və nəticədə
qiymətlərdə azalma müşahidə edildi. Digər tərəfdən, bəzi ölkələrdə virtual valyutalardan
istifadənin məhdudlaşdırılması ilə bağlı müzakirələr aparıldı və qanuna müəyyən
dəyişikliklər edildi. Almaniyanın aparıcı banklarının bitcoinə münasibəti pozitiv
olmadı. Bütün bunlar isə qiymət azalmalarına səbəb oldu. Növbəti dövrlərdə qiymət
yenidən aparıcı ölkələrin kripto-valyutalara olan münasibətindən asılı olaraq dəyişəcək.
Əgər həmin ölkələr virtual valyutanın məhdudlaşdırılmasına çalışacaqlarsa, bitcoinin
qiyməti yenidən azalacaq. Spekulyasiyanın olmayacağı təqdirdə yaxın dövrlər
üçün bitcoinin qiymətində kəskin artım gözlənilmir”.
Şəbnəm Mehdizadə
