Bir nəfərin auditoriyada 150 adamı öyrətmək dövrü bitmək üzrədir - Uğur hekayəsi
Bəhanələri qəbul etmir, deyir ki, bu, insanın
vaxtını alır, yaxşı da nəticəsi olmur. MüsahibimizBakı Beynəlxalq Multikulturalizm Mərkəzinin
icraçı direktoru Rəvan Həsənovdur.
- Rəvan bəy,
müsahibədən öncə qeyd etdiniz ki, tələbəlik illərindən öz sahənizdə təcrübə
yığmaq üçün çalışmaqda maraqlı olmusunuz. Məncə, elə söhbətə də bununla
başlayaq...
- 2007-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin hüquq
fakültəsinə daxil oldum, 2011-ci ildə fərqlənmə ilə başa vurdum. Oxuduğum
müddətdə praktiki fəaliyyətə üstünlük verməyə çalışırdım. 3-cü kursdan sonra
prokurorluq orqanlarında, məhkəmə sistemində təcrübəyə çox yer verməyə çalışdım.
Əsasən cinayət hüququ sahəsində ixtisaslaşmağa üstünlük versəm də, ümumi olaraq
Azərbaycan qanunvericiliyini mükəmməl öyrənməyə fokuslanmışdım. Hüququ,
yaşadığı ölkənin qanunlarını bilən insanların məncə, gələcəkdə səhv etmək
imkanları məhdudlaşır. Ən azından, daxili hissiyyat buna imkan vermir.
- Sonra
magistr təhsili üçün Almaniyaya getmisiniz. Orda təhsil aldığınız müddətdə
təcrübə cəhətdən burdakı kimi aktiv fəaliyyətiniz oldu?
- Bakıda hüquq fakültəsini bitirəndən sonra xarici
universitetə daxil oldum. Azərbaycan qanunvericiliyinə görə xaricdə təhsil
alanlara hərbi xidmətdən möhlət hüququ verilsə də, mən hərbi xidmətə getmək
istədim. Hərbi xidmətdən sonra Almaniyada Postdam Universitetində hüquq
fakültəsində cinayət hüquqi üzrə magistr təhsili aldım. Magistr təhsili
müddətində də təcrübə proqramlarına üstünlük verməyə çalışdım. Orda mənim
öyrənmək istədiyim əsas istiqamət Azərbaycan və Almaniya qanunvericiliyi
arasında oxşar və fərqli cəhətlərini aydınlaşdırmaq, cinayət hüququnda
problemli məsələlərin həlli ilə bağlı araşdırmalar aparmaq idi. Bununla bağlı
Almaniyada iki kitabım işıq üzü gördü. Birincisi, Azərbaycan və Almaniyada
banditizm cinayətlərinin araşdırılması, digəri isə məktəblərdə narkotiklərin
yayılmasının cinayət hüquqi araşdırılması ilə bağlı idi. Hazırda üçüncü kitab
üzərində işləyirəm, burda mövzu beynəlxalq terrorizmdir. Almaniyada da hüquq
fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirdim.
- Təhsili
başa vurandan sonra ölkəyə qayıtdınız?
- Bəli, mən tələbə vaxtı Postdam Universitetində
mühazirələr deyirdim. Magistraturanı bitirəndən sonra doktorluq dərəcəsi üzrə
Almaniyada qalmaq imkanım var idi, ancaq istədim ki, tezliklə əmək fəaliyyəti
ilə məşğul olum, doktorluq fəaliyyətini daha sonra davam etdirim. Azərbaycana
gəlməyi üstün tutdum. Bakıya qayıdanda 2015-ci il idi, ölkə başçısının fərmanı
ilə Bakı Beynəlxalq Multkulturalizm Mərkəzi yeni yaradılmışdı və mən ilk olaraq
ora iş üçün müraciət etdim.
- Niyə hüquq
sahəsi üzrə işə müraciət etmədiniz?
- Multikulturalizm işi mənə maraqlı gəldi deyə,
belə bir seçim etdim. Ancaq bununla yanaşı, hüquq sahəsində akademik
fəaliyyətimi də davam etdirirdim, məqalələr yazırdım. Bilirsiniz, karyera
qurmağa çalışanda gərək prioritetləri düzgün müəyyən edəsən. Əlbəttə, dövlət
imtahanı verib prokurorluq orqanlarında çalışa bilərdim. Bu, sadəcə min
nəfərdən biri halına çevriləcəkdi, amma multikulturalizm mənim üçün yeni,
öyrənməli olan sahə idi.
Elm
olaraq cinayət hüququnu sevmək mənə müəyyən bir rütbədən daha üstündür, ona
görə hüququn akademik tərəfini seçdim. Praktik tərəfdə olsaydım, hüquqda
yaranan problemləri və o boşluqları görməyəcəkdim. Çünki insan gündəlik ifadə
etdiyi şeylərin fərqinə varmır.
- Və burda
uğurlu irəliləmə olub...
- Hazırda rəhbərlik etdiyim quruma baş məsləhətçi
olaraq işə götürüldüm. Qısa müddət sonra isə həyata keçirdiyimiz layihələrlə
bağlı olaraq Azərbaycan
Respublikasının millətlərarası,
multikulturalizm
və dini məsələlər
üzrə Dövlət müşaviri xidmətində əvvəlcə baş mütəxəssis kimi
işə başladım, sonra məsləhətçi vəzifəsinə keçirildim. Daha sonra kiçik dövlət
müşaviri rütbəsi verildi. Ardınca 1 il 8 ay Bakı Beynəlxalq Multikulturalizm
Mərkəzinin icraçı direktor əvəzi olaraq fəaliyyət göstərdim. Düşünürəm ki,
cənab Prezidentin etimadını doğrulda bildik ki, bu il artıq Bakı Beynəlxalq
Multikulturalizm Mərkəzinin icraçı direktoru vəzifəsinə təyin olundum.
Bununla yanaşı, cinayət hüququ sahəsində elmi
fəaliyyətimi davam etdirirəm. 2018-ci ilin əvvəlində Azərbaycan Milli Elmlər
Akademiyasının Hüquq və İnsan Haqları İnstitutunda "Cinayət hüququ və
kriminalogiya; cəza-icra hüququ” ixtisası üzrə "Azərbaycan Respublikasında
kibercinayətkarlıq və onlara qarşı profilaktik tədbirlərin hüquqi əsasları”
adlı dissertasiya mövzumu götürdüm. Eyni zamanda, 2018-ci ildə Amerika və
Azərbaycanda cinayət hüququnun oxşar və fərqli tərəfdən araşdırılması ilə bağlı
tədqiqatçı kimi Amerikanın Kent Hüquq Kollecinə dəvət olundum. Təəssüf ki, əmək
fəaliyyətim hələ ki, bu araşdırmanı həyata keçirmək üçün Amerikaya getməyə
imkan verməyib.
- Kriminal sahəni davam etdirirsinizsə, deməli, bu
sahə sizə maraqlıdır. Maraqlı olan nədir?
-
Cinayət hüququnda kifayət qədər konkretlik var. Mən də konkretliyi sevən
insanam. Ancaq ictimai münasibətlər dəyişdikcə cinayət hüququnun tənzimlədiyi
normaların və yaxud da ictimai münasibəti tənzimləyən normaların bir-birinə
uyğunsuzluğu yaranmağa başlayır. Məni cinayət hüququnda maraqlandıran daha bir
nüans, dərhal reaksiya verilməli olunan məsələlərdir. Çünki ictimai sabitlik və
cəmiyyətdə olan kriminogen vəziyyəti nəzarətdə saxlamaq bununla bağlı akademik
araşdırmalar aparmaq vacib sahələrdən biridir. Ulu öndər Heydər Əliyev deyirdi
ki, tərəzinin gözü o zaman pozulur ki, cinayətkar azadlıqda qalsın, cinayət
törətməyən şəxs isə cəza alsın. Məhz bu prinsip bütün dövlət sisteminin
çökməsinə səbəb ola bilər. Cinayət hüququ mənim üçün dayaz yox, kifayət qədər
dərin elm sahəsidir.
- Bu il 30 yaşınız tamam olacaq. Yaşla bağlı
insanların müəyyən planları ola bilir. Məsələn, "30 yaşa qədər filan şeyləri
əldə etməliyəm” deyirlər. Belə bir planınız olubmu?
-
Bilirsiniz, insan şəxsi həyatı ilə bağlı plan qurmalıdır, amma bu planlar bir
az abstrakt olmamalıdır. İstəklə ambisiyanı qarışdırmaq da olmaz. Müəyyən bir vəzifəyə
çatmağa, filan qədər pul qazanmağa deyil, işləməyə fokuslanıram. 30 yaşımda bu mərkəzin rəhbəri olmaq kimi
planım yox idi. 35 yaşımda hansısa vəzifədə olmaqla bağlı da plan qurmuram.
Mənə görə müəyyən bir vəzifə nailiyyət
deyil. 30 yaşında Azərbaycanın ən gənc alimi, Avropada sayılıb seçilən
mühazirəçilərdən biri olmaq nailiyyətdir.
- İşə fokuslanmağın tərəfdarısınız?
- Bəli,
heç kimə də tövsiyə etməzdim ki, bir iş görən kimi onun nəticəsini gözləsin.
"Niyə vermədilər” sualı ətrafında düşünüb özünü daxili kədər hissi ilə
yükləməməlisən. Elə bir insan yoxdur ki, öz fəaliyyətindən narazı qalsın, "mən
çox pis insanam”, yaxud "fəaliyyətim yaxşı deyil” desin. Bir çox insan özünü
daxili hissində daha yüksək posta layiq görür. Bu hiss paxıllığa, ambisiyaya
gətirib çıxarır.
- Stolunuzun üstündə kitablar görürəm. İş arası
oxuya bilirsiniz?
- Nahar
fasiləsində də olsa, buna vaxt ayırıram. Həftə ərzində ən azı 3-4 kitab
bitirməyə çalışıram. Bu həftə üçün planladığım 4 kitab var, hər biri fərqli
istiqamətdədir. Çünki kitabları paralel oxumağa üstünlük verirəm. Artıq şəxsi
kitabxanamda 1400 oxunmuş kitab var.
- Rəsm çəkmək, səyahət etmək də maraqlarınız
sırasındadır. Bir az da bunlardan danışaq.
- Rəsm
çəkməyə uşaq yaşlarımdan marağım var. Əvvəllər rəsmə daha çox vaxt ayıra
bilirdim, indi bu bir az çətindir. Səyahətlərə gəlincə, indiyə kimi 72 şəhərdə
olmuşam. Getdiyim ölkələrin ədəbiyyatları, yazıçıları ilə bağlı məlumatlar əldə
etməyə, kitablar almağa çalışıram. Və ən birinci getdiyim ölkənin cinayət
hüququ ilə maraqlanıram. Mənim üçün
müqayisə aparmaq həmişə maraqlı olub. Xalqların mədəniyyətini öyrənmək,
fərqli xalqları başa düşmək, onların bizə, bizim onlara münasibətimizi öyrənmək
mənim üçün xüsusilə maraqlıdır. Bu müsahibəni oxuyub "pulu var, gəzir” kimi
düşünənlər də ola bilər, amma bu, elə deyil, sadəcə, araşdırma etmək lazımdır.
Hətta bir dəfə Berlindən Londona bir avroya səyahət etmişəm. Mütəmadi olaraq
kampaniyaları izləyirdim. Səyahətlərdə kifayət qədər çox şey öyrənmişəm.
- Məsələn, nələri öyrəndiniz?
- Bir
norveçlinin gün ərzində nəylə məşğul olması, necə yaşaması, həyat tempi,
onların psixologiyası, günlük yaşam tərzləri və s. kimi şeyləri siz kitablardan
da oxuya bilərsiniz, amma gedib görmək tamam başqadır. Norveç daha çox nəyi ilə
fərqlənir? İqtisadiyyatı daha çox hansı tipdə inkişaf edir? Pul vahidi avro və
dollara nisbətən necədir? Bəzən lazımsız informasiyalar belə, ümumi
dünyagörüşünü, müəyyən bir siyasi, ictimai baxışın formalaşmasına çox müsbət
təsir göstərir. BDU-da bir müəllimimiz deyirdi ki, normaları bilməklə yaxşı
hüquqşünas olmur. Yaxşı hüquqşünas ətrin qoxusu, ayaqqabı markası, ölkələrin
brendi və s. xırdalıqlara qədər məlumatlanmalıdır. Çoxtərəfli olmaq əhəmiyyətlidir. Formalaşmaqda olan dünya artıq
əvvəlki əsrlərdən fərqlənir. Bu gün informasiya ən bahalı keyfiyyətdir. Mənə
görə bir nəfərin auditoriyada 150 adamı
öyrətmək dövrü bitmək üzrədir. Artıq o qədər resurs var ki, hətta
auditoriyadakı eşitmədiyin şeyləri oxuya bilərsən. İndi öyrənmək üçün kifayət
qədər mənbə var.
- Bu il qızınız dünyaya gəlib. Bir az da ata
olmaqdan danışaq.
- Bu o
deməkdir ki, artıq onun vaxtı ilə uyğunlaşmağa çalışıram (Gülür). Düzdür,
atasansa, yuxudan kəsməli olursan, amma gözəl hislərdir, hər kəsə arzu edirəm.
Övlad dünyaya gələndə başa düşürsən ki, həyatda sırf səndən asılı olan başqa
bir can var, onun qarşısında artıq öhdəliklər götürmüsən. Sən ona həyatını
qurmaqda kömək etməlisən. Mənə son vaxtlar ən çox verilən suallardan biri budur
ki, sən qızını dindar edəcəksən, yoxsa sekulyar? Bizim məsələlərdə dini yön də
olduğuna görə insanlarda bu suallar yaranır. Mənim övladıma aşılamaq istədiyim
seçimetmə azadlığı olacaq. Seçimetmə qabiliyyətini insana öyrədəndən sonra
hansı həyatı seçməyinə özü qərar verəcək. Bir də çalışacam özünü və insanları
sevsin. Bir valideynin övladına bəxş edəcəyi ən böyük keyfiyyət ona qatdığı
mənəvi dəyərlərdir. Maddi dəyərlər qatqı deyil, əlavədir.
- Ənənəvi sualımız: uğurunuzun sirri nədir?
- Elə
bir düstur olduğunu düşünmürəm. Sadəcə olaraq insan özünə dəyər verməli,
çalışmaq istədiyi sahəni öncədən bilməli, o istiqamətdə peşəkar olmaq üçün öz
üzərində daim çalışmalıdır və s. Mən
bəhanələri qəbul etmirəm. Bəhanələr insanın vaxtını alan bir şeydir. İnsan
özünə təskinlik verir. Bunun əksini insan özünə qəbul etdirsə, nəticə daha
yaxşı olar.
Aygün
Asimqızı