Bioloji müxtəlifliyin, milliliyin mühafizə olunduğu ünvanlar - Fotolar
Muzeylər XXI əsrdə
qlobal iqtisadiyyat və ətraf mühit sahəsində baş verən yeniləşmələrin
qarşılıqlı kəsişmə nöqtəsindədir. Onlar mədəniyyətin qorunduğu və bioloji müxtəlifliyin,
milliliyin ciddi mühafizə olunduğu ünvanlardır. Muzeylərdə
tarixi özündə əks etdirən maraqlı faktlara - eksponatlara rast gəlirik. Bu,
köhnəlik, gerilik nümunəsi deyil, əksinə, müasirlik və gələcək arasında bir
körpü olaraq, milli-mənəvi dəyərlərin saxlanc mənbəyidir.
Hər il 18 may tarixi
dünya mədəni ictimaiyyəti tərəfindən "Beynəlxalq Muzeylər Günü” kimi qeyd
olunur. Belə qərar 1977-ci ildə Beynəlxalq Muzeylər Şurasının 11-ci
konfransında qəbul olunmuşdur. 1977-ci ildən etibarən isə bu bayram hər il
150-dən çox ölkədə qeyd olunur. Həmin gün muzeylərdə "açıq qapı” elan edilir və
hər bir kəsin muzey tamaşaçısına çevrilmək imkanı yaranır. Dünya muzeylərinin fəaliyyətini
əlaqələndirmək üçün YUNESKO-nun Beynəlxalq Muzeylər Şurası fəaliyyət göstərir.
Onun tərkibinə dövlətlərin milli muzey komitələri daxildir. 1993-cü ildə Beynəlxalq Muzeylər Şurası Azərbaycan
Milli Komitəsinin təsis edilməsi və Milli Komitənin rəsmi qaydada Beynəlxalq
Muzeylər Şurasının (ICOM) üzvlüyünə qəbul edilməsi, muzeylərimizin həyatında
baş vermiş əlamətdar hadisədir. Azərbaycanın bir sıra maddi-mədəniyyət abidələri
dünyanın məşhur muzeylərinin (Ermitaj, Britaniya muzeyi, Luvr, Metropoliten və
s.) daimi eksponatıdır.
Hər il olduğu
kimi bu il də Beynəlxalq Muzeylər Günü müəyyən bir deviz altında qeyd olunur
ki, bu ilki deviz "Muzeylər hipperəlaqələr epoxasında: yeni insanlar, yeni
yanaşmalar” adlanır. Bu isə cəmiyyətlə muzeylər arasında daha sıx iş birliyinin
yaranmasına, muzeylərin fəaliyyətinin cəmiyyətin tələblərinə müvafiq
qurulmasına, maddi və qeyri-maddi mədəni irsin qorunub saxlanılması və təbliğində
cəmiyyətin funksiyasının genişləndirilməsinə xidmət edir.
Muzeylərin sələfləri e.ə. 16-cı əsrdə Kritdə, e.ə. 13-12 əsrlərdə
Çində, e.ə. 7-ci əsrdə Nineviyada, əsasən saraylarda sənədlər, şəhadətnamələr və
estetik qiymətə malik əşyalar kompleksi şəklində, həmçinin e.ə. 3-cü əsrdə Qədim
Yunanıstanda, Romada (məbədlərin və bəzi şəxslərin kolleksiyaları) meydana gəlmişdir.
Azərbaycanda ilk muzey - Tarix muzeyi 1920-ci ilin mayında Bakıda açılmışdır.
1970-80-ci illərdə təkcə Bakıda 7 ev-muzeyi, 8 tarix-ölkəşünaslıq muzeyi, döyüş
şöhrəti muzeyi yaradılmışdır. Görkəmli
partiya, dövlət, ədəbiyyat və incəsənət xadimlərinin ev-muzeyləri və xatirə
muzeylərinin geniş şəbəkəsi yaradılmışdır. Azərbaycanda ilk belə muzey 1938-ci
ildə Şəki şəhərində M.F.Axundovun evində açılmışdır.
Böyük şəxsiyyətlər heç zaman unudulmur,
yaddaşlardan silinmir. Lakin muzeylər bu yaddaşın daha da möhkəmlənməsini, gələcək
nəslə layiqincə ötürülməsini təmin edir. Bu baxımdan Üzeyir Hacıbəylinin ev
muzeyini qeyd etmək yerinə düşər.
1975-ci il 20 noyabr tarixində o zaman Azərbaycan Kommunist Partiyasının
I katibi vəzifəsində çalışan Heydər Əliyevin yaxından köməyi və səyi nəticəsində
Bakıda, Şamil Əzizbəyov küçəsi ev 67-da,
bəstəkarın 1915-1942-ci illər ərzində yaşadığı evdə muzey təşkil olundu
Dahi bəstəkarın mənalı
və zəngin həyat yolunu böyük məhəbbətlə əks etdirən ev-muzeyi də bütün muzeylər
kimi mayın 18-də "açıq qapı” elan edir,
və tamaşaçılarının görüşünə XX əsrin əvvəllərində çap olunmuş notlar sərgisi ilə
gəlir. Ümidvarıq ki, Beynəlxalq Muzeylər Günü muzeyə gələn tamaşaçılar
üçün maraqlı, mənalı və unudulmaz bir
gecəyə çevriləcək. Gəlin, muzeylərə biganə yanaşmayaq, hər zaman onların fəal
tamaşaçıları olaq. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən bütün muzeylərdə çalışan əməkdaşları
bu bayram münasibəti ilə təbrik edir, işlərində böyük uğurlara nail olmalarını
arzu edirik.
Bəyim Dadaşova,
Üzeyir
Hacıbəylinin Ev Muzeyininkiçik elmi işçisi