Balığı sal qəfəsə ki...
"Xəzər dənizində qəfəs
tipli balıq təsərrüfatlarının yaradılması üçün qanunvericilikdə dəyişikliklərin
edilməsi lazımdır”. Bunu Trend-ə Ekologiya və
Təbii Sərvətlər Nazirliyi Elmi Tədqiqat Balıqçılıq Təsərrüfatı İnstitutunun
direktoru Mehman Axundov deyib. M.Axundov bildirib ki, dənizdə qəfəslərin
quraşdırılması üçün hüquqi baza kifayət qədər təkmil deyil. İnstitut
direktorunun sözlərinə görə, hazırda qanunvericilikdəki boşluqlar qəfəs tipli
balıq təsərrüfatları yaratmağa imkan vermir. Dənizdə qəfəslərin qurulması üçün
dövlət qurumlarından icazə alınmalıdır: "Amma başqa ölkələrdə sahilyanı dəniz
akvatoriyalarından istifadə ilə bağlı qanunlar olur. Akvakulturanın inkişaf
proqramına biz bu məsələni daxil edəcəyik və qanunvericilikdəki o boşluqları
götürəcəyik. Çünki başa düşürük ki, Azərbaycanda akvakulturanın inkişafı daha
çox marikultura, yəni dəniz vasitəsilə olacaq. Dənizdə qəfəslərin yaradılması
üçün ilk növbədə hüquqi baza olmalıdır”. M.Axundov hesab edir ki, dənizdə qəfəs
tipli balıq təsərrüfatlarının yaradılması üçün Türkiyənin təcrübəsindən
istifadə etmək olar: "Türkiyə Qara dəniz, Egey, Aralıq, Mərmərə dənizlərində
qəfəs quraşdırıb. Onların 4 dənizdə qəfəs tipli marikultura fermaları
mövcuddur. Biz o təcrübədən istifadə etməliyik”.
Qeyd edək ki,
"Akvakulturanın həyata keçirilməsi” qaydasına əsasən, sənaye akvakulturasının,
o cümlədən marikulturanın həyata keçirilməsi üçün Xəzər dənizinin Azərbaycana
mənsub olan bölməsində, təbii balıqçılıq obyektləri olan çaylarda, göllərdə, su
anbarları, su təchizatı kanalları və digər yerüstü su axınlarında, sututarlarda
yerləşdirilmiş balıqçılıq qəfəslərindən, akvariumlardan, xüsusi üzmə
qurğularından, qapalı su təchizatı qurğularından və digər yerlərdən istifadə
edilə bilər.
Bu qəfəslərin növbəti
mərhələdə balıqçılığın inkişafında hansı effektləri verəcəyini öyrənməyə
çalışdıq.
Milli Elmlər Akademiyası Zoologiya İnstitutunun hidrobiologiya laboratoriyasının
müdiri Adil Əliyev qeyd etdi ki, belə qəfəslərin yaradılması mümkündür: "Üstünlükləri
də ondan ibarətdir ki, bir tərəfdən Xəzərdə nadir növə çevrilən balıq
növlərinin artırılması, o biri tərəfdən isə iqtisadi əhəmiyyəti olan balıq
növlərinin də yetişdirilməsi və bazara çıxarılması baş verəcək. Akvakultura
dənizdə olan balıqların iqtisadi əhəmiyyətli növlərinin çoxaldılıb bazara
çıxarılmasıdır. Bir tərəfdən də onların təbii ehtiyatının artırılması baş
verəcək. Balıqlar arasında elə növlər var ki, onların nəsli kəsilmək üzrədir. Məsələn,
nərəkimilərin sayının azalması hiss olunur və onların bu qəfəslərdə artırılıb
təbiətə buraxılması, bazara çıxarılması yaxşı olar. Dünya miqyasında bu iş
artıq çoxdandır ki, gedir. Bizim respublikada da bu istiqamətdə ilk addımlar
atılır”.
Azərbaycan Ekologiya Standartlarının Monitorinqi Fondunun müdiri Rauf
Soltanovbildirdi ki, bu təklif
balıqçılığın inkişaf etdirilməsi üçün atılmış çox gözəl addımdır: "Qəfəs
təsərrüfatlarında yetişdirilən balıqların əti qida təhlükəsizliyi baxımdan
olduqca əhəmiyyətlidir. Qəfəslərdə çoxaldılan və yetişdirilən balıqlar gigiyenik
baxımdan daha etibarlı olacaq. Bu tipli təsərrüfatlarda balıqlara nəzarət də asan
başa gələcək. Balıqçılığın kortəbii şəkildə inkişaf etdirilməsi deyil, bu tipli
təsərrüfatların yaradılması hesabına inkişaf etdirilməsi daha məqsədəuyğundur.
Bu təcrübə xüsusilə də kapitalist ölkələrində daha çox yayılıb. Qeyd edilən
üsul kifayət qədər əlverişlidir. Xəzər olduqca zəngin dənizdir. Burada həmin
qəfəslərin qurulması üçün hər cür şərait var. Balıqçılığa belə qayğı
göstərilməsi, onun inkişafı üçün müəyyən addımların atılması dənizkənarı
ölkələr üçün iqtisadi baxımdan əhəmiyyətlidir. Dənizkənarı digər ölkələrə
nisbətən, Azərbaycanda bu sahənin inkişafı üçün çox yaxşı imkanlar var. Biz
bundan istifadə etməklə nəinki yerli bazarı təmin edər, həmçinin balığın xarici
bazarlarda satışına da nail ola bilərik. Düşünürəm ki, bu sahənin inkişafında
dövlət dəstəyi çox vacibdir. Buna görə də nazirliyin təklifi ilə tam razıyam”.
Günel Azadə