Azərbaycanın valyuta ehtiyatları xarici borcu 5 dəfədən çox üstələyib
Əsası ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən
qoyulan iqtisadi islahatlar, qara qızılın insan kapitalına çevrilməsi Prezident
İlham Əliyevin ölkəmizə rəhbərlik etdiyi illərdə daha geniş vüsət alıb, zamanın
tələbinə uyğunlaşdırılıb. Bunun sayəsində Azərbaycanda iqtisadiyyatın
inkişafının davamlılığı təmin olunub, yalnız mərkəz şəhərlər deyil, regionlar
da sosial-iqtisadi tərəqqi dövrünü yaşamağa başlayıb. Regional inkişaf
proqramları, qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi, kiçik və orta sahibkarlığa hərtərəfli
dəstək qeyri-neft sektorunda da irimiqyaslı layihələrin reallaşdırılmasına səbəb
olub. Məhz ona görə də 2015-ci ildə dünya iqtisadiyyatında baş verən növbəti
böhran, neftin satış qiymətinin siyasi səbəblər üzündən kəskin ucuzlaşması
fonunda Azərbaycan ayaqda durmağı bacardı. Milli valyutanın iki dəfə
devalyasiyaya məruz qalmasına rəğmən qeyri-neft sektoru hesabına ölkəni çətin
durumdan minimal itkilərlə çıxarmaq mümkün oldu. 2016-cı ilin başlanğıcında isə
Prezident İlham Əliyevin yeni dövrün tələblərinə uyğun iqtisadi prioritetləri
elan etməsi, geniş islahatlara start verməsi, qeyri-neft sektorunun, xüsusən də
sahibkarlığın daha da inkişafı üçün çoxsaylı fərman və sərəncamlar imzalaması
Azərbaycan iqtisadiyyatındakı davamlı inkişaf tempini qoruyub saxlayıb.
Deyilənlərə misal olaraq qeyd edək ki, gəlirlərin
azalmasına baxmayaraq, ötən il Azərbaycanda bütün sosial layihələr tam həcmdə
icra olunub. Regionlarda 59 məktəb, 53 bağça, 26 səhiyyə, 16 gənclər və idman,
73 mədəniyyət obyekti tikilib və ya əsaslı təmir olunub, 1625 qaçqın və məcburi
köçkün ailəsinin yeni mənzillərə köçürülməsi təmin edilib. Həmçinin minimum əməkhaqqının
artırılması və pensiyaların sığorta hissəsinin indeksasiyası, qaçqın və məcburi
köçkünlərə aylıq müavinətin müəyyən edilməsi, elektrik enerjisi və qazın tariflərində
diferensial yanaşmanın tətbiqi, dərman bazarının tənzimlənməsi və digər tədbirlər
vətəndaşlara göstərilən qayğı kimi qiymətləndirilməlidir. Ümumilikdə, görülən
işlər nəticəsində isə ötən il 148 mini daimi olmaqla, 190 minə yaxın yeni iş
yeri açılıb. Dünyada neftin qiymətinin üç-dörd dəfə aşağı düşməsinə baxmayaraq,
əvvəlki illərdə görülmüş işlər və keçən il aparılan dərin islahatlar nəticəsində
bütün bu nailiyyətlər əldə edilib.
Prezident İlham Əliyevin sədrliyi ilə Nazirlər
Kabinetinin 2017-ci ilin birinci rübünün yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə
həsr olunan iclasında səsləndirilən faktlar isə onu deməyə əsas verir ki,
2016-cı ildəki iqtisadi inkişaf cari ilin ilk 3 ayında da müşahidə edilib.
2017-ci ilin birinci rübünün yekunlarını konkret faktlarla təhlil edən dövlət
başçısı bildirib ki, Azərbaycan iqtisadiyyatı çox dinamik şəkildə inkişaf edir:
"İqtisadiyyatımızın əsas göstəriciləri qeyri-neft sektorunun, qeyri-neft sənayesinin
və kənd təsərrüfatının inkişafıdır. Bütün bu istiqamətlər üzrə yaxşı nəticələr
var. İqtisadiyyatın qeyri-neft sektoru 2,4 faiz artıbdır, qeyri-neft sənayemizin
artımı 2 faiz səviyyəsində olubdur, kənd təsərrüfatı 3,5 faiz artıbdır. Xüsusilə
qeyd etmək istəyirəm ki, bitkiçilik 20 faizdən çox artıbdır. Bu, onu göstərir
ki, bizim gördüyümüz işlər, ciddi islahatlar, investisiyalar artıq öz nəticələrini
verir”.
Prezident İlham Əliyev birinci rübdə ölkənin
valyuta ehtiyatlarının 1 milyard dollar səviyyəsində artdığını da dilə gətirib.
O, hazırda Azərbaycanın valyuta ehtiyatlarının 38,5 milyard dollar olduğunu
diqqətə çatdırıb: "Bu, böyük rəqəmdir. Biz keçən il valyuta ehtiyatlarımızı
qoruya bilmişik. Baxmayaraq ki, neftin qiyməti kəskin səviyyədə aşağı düşüb, bu
il nəinki qoruya bilmişik, birinci üç ayda biz əlavə 1 milyard dollar
qazanmışıq. Əminəm ki, biz il ərzində valyuta ehtiyatlarımızı artıracağıq. Bax,
bu, çox önəmli məsələdir. Çünki hamıya aydındır ki, 2015-2016-cı illər böhran
illəri idi. Neftin qiymətinin 3-4 dəfə aşağı düşməsi, inşaat sektorunda keçən
il yaşanan durğunluq istər-istəməz təbii ki, bizim iqtisadi inkişafımıza mənfi
təsir göstərə bilərdi. Bəlkə də hər hansı bir başqa hökumət bunun çıxış yolunu
ancaq valyuta ehtiyatlarının istifadəsində görə bilərdi. Ən asan yol da bu idi.
Ancaq bax, məsuliyyətli yanaşma və uzunmüddətli inkişaf planlarımız əlbəttə ki,
bizim üçün başqa seçimi diktə edir. Bu, məsuliyyətli seçim idi, bu, xalqın
maraqlarını hər şeydən üstün tutan seçim idi. Biz tezliklə ciddi islahatları dəyərləndirdik,
çox operativ tədbirlər gördük. İqtisadiyyatımızın restrukturizasiyası ilə bağlı
çox ciddi addımlar atıldı. Biznesi, investisiyaları, ixracı stimullaşdırmaq
istiqamətində müvafiq qərar və qanunlar qəbul edildi. Beləliklə, biz iqtisadi
dayanıqlılığımızı qoruya və valyuta ehtiyatlarımızı artıra bildik. Neftlə zəngin
olan ölkələrin demək olar ki, əksəriyyəti keçən il və bu il öz valyuta
ehtiyatlarını itirirlər. Biz isə artırırıq”.
Dövlət başçısı cari ilin üç ayında ticarət dövriyyəsinin
15 faiz artdığını da vurğulayıb. Deyib ki, bu da çox yaxşı göstəricidir: "İxrac
təxminən 50 faiz artmışdır. Sevindirici hal ondan ibarətdir ki, qeyri-neft
ixracımız təqribən 10 faiz ətrafında artmışdır, idxal isə 17 faiz azalmışdır.
Bu da bizim siyasətimizin təzahürüdür. Çünki biz idxaldan asılılığımızı
azaltmaq üçün yerli istehsalı stimullaşdırdıq, biznes qurumlarına çox gözəl şərait
yaratdıq, xüsusilə kənd təsərrüfatı sahəsinə texnikanın alınmasına və digər tədbirlərə
dövlət investisiyaları qoyuldu. Bu barədə artıq çox danışmışıq, təkrar etmək
istəmirəm. İdxalın azalması, ixracın kəskin artması bizim iqtisadi sabitliyimizi
təmin edir. Ancaq birinci rübdə ticarət dövriyyəmizin müsbət saldosu 1 milyard
dollar səviyyəsindədir”.
Onu da əlavə edək ki, 2017-ci ilin birinci rübündə
nəqliyyat sektorunda da yaxşı nəticələr əldə edilib, Azərbaycandan İrana
birinci qatar yola salınıb. Cari ilin sonunda isə Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu
layihəsi istifadəyə veriləcək. Azərbaycanda turizm sektoru da sürətlə inkişaf
edir. Buna sübut kimi ilin birinci rübündə ölkəmizə gələn turistlərin sayının
25 faiz artmasını göstərmək olar. Azərbaycanda turizmin inkişafını şərtləndirən
amillərə gəlincə, bura ölkənin dinamik inkişafını, müasir sosial-iqtisadi
infrastrukturun yaradılmasını, şəhərlər və digər yaşayış məkanlarında ən müasir
standartlara uyğun quruculuq, abadlıq işlərinin həyata keçirilməsini göstərmək
olar. Bununla yanaşı, ölkədə hökm sürən sabitlik və təhlükəsizlik, müasir
turizm infrastrukturunun qurulması, viza rejiminin sadələşdirilməsi və "ASAN
viza” sisteminin yaradılması, Azərbaycanın ardıcıl şəkildə mühüm beynəlxalq tədbirlərə
ev sahibliyi etməsi, dünyada müsbət imicimizin formalaşması da turizmin
inkişafına təsir edən amillərdəndir.
Sonda bir daha qeyd edək ki, cari ilin yalnız
birinci rübü ərzində Azərbaycanın valyuta ehtiyatları 1 milyard dollar
çoxalaraq 38,5 milyard dollar təşkil edib. Beləliklə də ölkənin valyuta
ehtiyatları xarici borcu 5 dəfədən çox üstələyib. Aparılan düzgün iqtisadi
siyasət nəticəsində 85 min yeni iş yeri yaradılıb. Bütün bu faktlar bir daha
onu göstərir ki, Azərbaycan 2015-2016-cı illərdəki ümumdünya iqtisadi böhranın
fəsadlarını uğurla aradan qaldıra bilib və inkişaf yoluna çıxıb. Ölkədə siyasi
sabitliklə yanaşı, iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi, biznes və investisiya
mühitinin davamlı olaraq yaxşılaşdırılması, sahibkarlığın inkişafı, eləcə də
mövcud çağırışların tələblərinə uyğun çevik iqtisadi islahat tədbirləri sayəsində
ölkə iqtisadiyyatı öz dayanıqlılığını möhkəmləndirib. İqtisadiyyatdakı bu tərəqqini
2017-ci ilin birinci rübünün müsbət nəticələri də nümayiş etdirməkdədir.
Alpər TURAN