Azərbaycanın diplomatik uğuru
Şərq
Tərəfdaşlığı Avropa İttifaqının qonşuluq siyasəti çərçivəsində Müstəqil
Dövlətlər Birliyi (MDB) ölkələri ilə münasibətlərin yaxşılaşdırılmasına
yönəlmiş təşəbbüsdür. Şərq Tərəfdaşlığı Azərbaycan da daxil olmaqla Avropa
İttifaqının altı qonşu ölkəsini əhatə edir. Noyabrın 24-də
Belçika Krallığında keçirilən Sammitdə Avropa İttifaqına üzv dövlətlər altı
Şərq tərəfdaşı ölkəsinin dövlət və hökumət başçıları ilə gələcək əməkdaşlığı
müzakirə ediblər. Onlar, həmçinin Riqa Sammitindən sonrakı nailiyyətləri
qiymətləndiriblər. Şərq
Tərəfdaşlığına doğru nəticələrə yönəlmiş yanaşmanı dəstəkləmək üçün Avropa
İttifaqı 2020-ci ilədək əldə olunacaq 20 əsas nəticəni müəyyənləşdirib. Həm
Brüssel Sammitində, həm də ötən həftə Ukraynanın paytaxtı Kiyevdə keçirilən Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı
Parlament Məclisinin toplantısının yekununda mühüm sənədlər
qəbul olunub. Həmin sənədlərdə Azərbaycanın ərazi bütövlüyü, müstəqilliyi,
suverenliyi birmənalı olaraq dəstəklənib. Təbii ki, bu sənədlərdə yer alan
müddəalar ölkəmizin diplomatik uğuru olmaqla, işğalçı Ermənistanı məğlub duruma
salıb. Çünki dünya dövlətləri Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin yalnız beynəlxalq
hüquq, Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində həllini dəstəkləyiblər.
Siyasi şərhçi Elçin Mirzəbəylidə hesab edir ki, Avropa İttifaqının Brüsseldə keçirilən Şərq Tərəfdaşlığı
Sammitinin və Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı Parlament Məclisinin
Kiyev toplantısının bəyannamələrində dövlətlərin ərazi bütövlüyü, müstəqilliyi
və suverenliklərinin birmənalı şəkildə dəstəklənməsi İrəvanı çətin vəziyyətə
salıb. Onun sözlərinə görə, Ermənistanın xarici işlər naziri Edvard Nalbandyan
və ölkənin digər rəsmiləri dövlətlərin ərazi bütövlüyü ilə bağlı hər iki
bəyannamədə yer alan prinsiplərin Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin tənzimlənməsi
prosesinə təsir göstərməyəcəyini bildirməklə özlərinə təsəlli verirlər. Siyasi
şərhçi deyib ki, İrəvan rəsmilərinin qənaətinə görə, Ermənistan üçün önəmli
olan Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatına (KTMT) üzv ölkələrin dövlət
başçılarının dekabrın 1-də Minskdə keçirilən toplantısının bəyanatıdır: "Ermənistan
KTMT Təhlükəsizlik Şurasının bəyanatını rəsmi İrəvanın qələbəsi kimi təqdim
edir. Maraqlıdır, görəsən
KTMT Təhlükəsizlik Şurasının bəyanatında Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin
tənzimlənməsi ilə bağlı hansı yeniliklər yer alıb ki, rəsmi İrəvan buna görə
toy-bayram əhval-ruhiyyəsində olduğunu sərgiləməyə çalışır? Məsələyə aydınlıq
gətirmək üçün həmin bəyanata nəzər salaq. Bəyanatda
bildirilir ki, Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin istisnasız
olaraq sülh yolu ilə həllinin vacibliyini bir daha təsdiq edən KTMT Minsk
qrupunun həmsədr ölkələrinin münaqişənin beynəlxalq hüququn norma və
prinsipləri, BMT Nizamnaməsi və Helsinki Yekun Aktının güc tətbiq etməmək,
yaxud güc tətbiqi ilə hədələməmək, ərazi bütövlüyü və xalqların öz
müqəddəratını təyin etmək hüququ ilə bağlı müddəaları əsasında tənzimlənməsi
istiqamətində səylərini dəstəkləyir. KTMT-nin bəyanatında, eyni zamanda, qeyd
olunur ki, təşkilat Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin tənzimlənməsi ilə bağlı
2016-2017-ci illərdə Vyana, Sankt-Peterburq və Cenevrədə keçirilən zirvə
toplantılarında vəziyyətin gərginləşdirilməməsi, atəşkəs rejiminin qorunması,
münaqişə bölgəsində gərginliyin azaldılması ilə bağlı əlavə tədbirlərin həyata
keçirilməsi və danışıqlar prosesinin intensivləşməsi ilə bağlı əldə olunmuş
razılaşmaların həyata keçirilməsinin tərəfdarı kimi çıxış edir. Göründüyü kimi,
Ermənistanın "qələbə” kimi təqdim etdiyi bu bəyanatda işğalçı ölkənin
toy-bayram etməsinə əsas verən nəinki müddəa, söz belə yoxdur. Yəni, KTMT-nin
bəyanatı ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrlərinin son illər ərzində verdiyi
bəyanatların surətindən başqa bir şey deyil”.
Elçin
Mirzəbəyli bildirib ki, dövlətlərin ərazi bütövlüyünün qorunmasının vacibliyi
ilə bağlı Avropa İttifaqı və Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının
Parlament Məclisinin məlum bəyannamələrindən sonra belə bir bəyanat ATƏT-in
Minsk qrupunun həmsədrləri tərəfindən verilsəydi, bəlkə də müharibə təhlükəsi
qarşısında yuxuları qaçan İrəvan rejiminin toy-bayram etmək cəhdlərini başa
düşmək olardı: "Amma bu bəyanatı Ermənistanın da təmsil olunduğu hərbi-siyasi
ittifaq – Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı verib. Məsələ burasındadır ki, KTMT hərbi alyansdır,
hansısa regional iqtisadi əməkdaşlıq və yaxud sadəcə əməkdaşlıq təşkilatı
deyil. Məntiqlə Ermənistanın hərbi-siyasi müttəfiqləri ona açıq şəkildə dəstək
verməli idilər. Amma göründüyü kimi, bəyanatda belə bir dəstək yoxdur, KTMT
üzvləri isə neytral mövqe sərgiləməyə çalışırlar. Bu isə o
deməkdir ki, Ermənistanın Brüssel və Kiyev fiaskosundan sonra KTMT-dən
gözləntiləri də özünü doğrultmadı. KTMT-nin bəyanatı isə ən yaxşı halda "pirr
qələbəsi”ndən başqa bir şey deyil”.
Politoloq Fikrət Sadıxovda hər iki beynəlxalq tədbirdə qəbul edilən sənədlərdə yer alan müddəaları
Azərbaycan diplomatiyasının uğuru kimi dəyərləndirib. O, qəzetimizə
açıqlamasında bildirib ki, hələ Riqa və Vilnüs sammitlərində ərazi bütövlüyü
məsələsinin sənədlərdə əks olunmasına çalışılsa da, işğalçı Ermənistanın
müəyyən qüvvələrə təsiri buna imkan verməyib: "Ermənistan tərəfi ərazi
bütövlüyü məsələsinin budəfəki sammitin yekununda qəbul edilən sənəddə əks
olunmasını istəmirdi. Bunun üçün bir çox vasitələrə əl atırdılar. Bütün diplomatik
kanallardan yararlanaraq bunun qarşısını almaq istəyirdilər. Lakin Azərbaycan
diplomatiyası buna nail ola bildi. Bu, böyük uğurdur. Əgər söhbət Şərq
Tərəfdaşlığı ölkələrindən gedirsə, Gürcüstan, Ukrayna, Moldova və Azərbaycanın
ərazisində münaqişə ocağının olması hər kəsə bəllidir. Hər üç dövlətdə
separatçılar kənar qüvvələrin təsiri ilə münaqişə yaradıblar, ölkələrin ərazi
bütövlüyünü pozmağa cəhd ediblər. Lakin bütün bunlara baxmayaraq, Şərq
Tərəfdaşlığına daxil olan ölkələrin, o cümlədən Azərbaycanın ərazi bütövlüyü
tanınır. Bu o deməkdir ki, Ermənistan işğalçı dövlətdir və bizim torpaqları
işğal altında saxlayır. Beynəlxalq hüquq normaları Ermənistan tərəfindən yerinə
yetirilmir. Hər iki tədbirin sonunda qəbul edilən sənədlərdə yer alan müddəalar
da buna adekvatdır. Bu nəticə diplomatik çərçivədə Azərbaycanın atdığı
addımlarla bilavasitə bağlıdır. Ermənistana bir daha sübut edə bildik ki,
Azərbaycan beynəlxalq hüquqa, ədalətə söykənərək, belə müddəaları yalnız BMT
səviyyəsində keçirilən tədbirlərdə deyil, hətta qeyd edilən sammitlərdə də
qəbul etdirməyə qadirdir. Bu isə Ermənistanın diplomatik uğursuzluğa düçar
olmasını sübut edən faktdır”.
Rufik İSMAYILOV