“Azərbaycanın Avrasiyanın tranzit-nəqliyyat habına çevrilmək üçün bütün şansları var”
Tək regionun deyil, dünyanın ən iri nəqliyyat
sistemlərindən biri kimi qəbul olunan Bakı-Tbilisi- Qars dəmir yolu xətti dünya
mediasının diqqət mərkəzindədir. Cənubi Qafqazın dəmir yolu xəttini tək Türkiyə
deyil, Avropa nəqliyyat sistemi ilə birləşdirəcək bu şəbəkəyə perspektivdə
Asiya ölkələrinin də qoşulması nəzərdə tutulub. Rusiyanın "Nezavisimaya qazeta”
nəşri yazır ki, Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyə, Şərq-Qərb nəqliyyat dəhlizi
çərçivəsində baxılan Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xəttinin istismara verilməsi
ilə bağlı işləri sürətləndiriblər.
Çinin bu yaxınlarda Rusiya ərazisindən Böyük
Britaniyaya dəmir yolu yüklərini daşımağa başlaması layihə iştirakçılarını inşa
işlərini sürətləndirməyə vadar edib. Bu, Çindən Londona gedib çıxacaq ilk
ticarət qatarı olub. 12 min km. məsafəni qət edən qatar 18 gündən sonra bütün
Avrasiya məkanından keçərək Böyük Britaniya paytaxtına gedib çatıb. "Şərq
küləyi” qatarı Qazaxıstan, Rusiya, Belarus, Polşa, Almaniya, Belçika və
Fransadan və nəhayət, La-Manş boğazından keçməklə Londonda son dayanacağını
edib. 34 vaqondan ibarət qatar Böyük Britaniyaya bütövlükdə 68 yük konteyneri
çatdırıb. Nəşrin yazdığına görə, ilk aylarda həftədə bir dəfə reys həyata
keçiriləcək. Avropadan isə Çinə qatar ət, şərab və digər məhsullar çatdıracaq.
Rusiya nəşri yazır ki, bu hadisə Bakı-Tbilisi-Qars
dəmir yolu xəttinin iştirakçıları olan Bakı,Tbilisi və Ankaranı yolunun
reallaşdırılması işlərini sürətləndirməyə məcbur edib. Qəzetə açıqlamasında
"Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-dən bildiriblər ki, Gürcüstan praktiki olaraq
dəmir yolu xəttinin öz ərazisindən keçib gedəcək hissəsində işləri başa
çatdırıb. Burada hələ ötən ilin sonlarında dəmir yolu xəttində test-sınaq
işləri aparılıb. "Gürcüstanda dizel yanacağı ilə işləyən bir neçə lokomativ
türk sərhədinə kimi işə salınıb. Ahalkalaki stansiyasında isə yük qatarlarının
təkərləri dəyişdirilib. Məlumata görə, bu göstərici 1520-dən 1435 mm-ə kimi
aşağı salınıb. Bundan əlavə, iritonnajlı konteynerlərlə bağlı test işləri bir
vaqondan digər vaqona 40 tonluq qaldırıcı kranların köməyi ilə uğurla başa
çatdırılıb”, - deyə Azərbaycanın Dəmir Yolu idarəsindəki mənbə Rusiya nəşrinə
açıqlamasında bildirib. Həmin mənbənin sözlərinə görə, əlverişsiz hava
şəraitinə baxmayaraq, dəmir yolu xəttinin Türkiyə hissəsində də işlər sürətlə
gedir. Məlumata görə, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolunun tikintisinin 95 faizi
başa çatıb. O da qeyd edilib ki, dəmir yolunun tikintisi Türkiyənin nəqliyyat,
gəmiçilik və rabitə naziri Əhməd Arslanın nəzarətində davam edir. Tikinti
işləri 30 dərəcə şaxtada iki növbəli olmaqla, magistralın müxtəlif hissələrində
aparılır.
Qeyd edək ki, bir müddət əvvəl türkiyəli nazir
dəmir yolunun tikintisinin iki-üç ay ərzində başa çatacağını demişdi. Türkiyənin
baş naziri Binəli Yıldırım isə bu günlərdə bəyan edib ki, Bakı-Tbilisi-Qars
dəmir yolu bu ilin birinci rübünün sonunda istifadəyə veriləcək. Baş nazir
əlavə edib ki, dəmir yolu xətti ilə bağlı hazırda son tamamlama işləri
aparılır.
O ki qaldı Bakıya - Rusiya nəşri xüsusi vurğulayır
ki, Asiyadan Avropaya keçib gedəcək yüklərin qəbuluna və tranzitinə hazır olan
Azərbaycan tərəfi Çindən Böyük Britaniyaya Rusiya ərazisi ilə keçib gedəcək
dəmir yolu dəhlizini ciddi maneə kimi nəzərdən keçirir. Müəllif hesab edir ki,
bu layihə rəsmi Bakının onun ərazisindən iri həcmdə beynəlxalq yüklərin keçib
gedəcəyi planlarına uyğun deyil. Lakin ekspertlər hesab edir ki, Çinin bu
layihəsi rentabelli deyil və çox uzun məsafə qət edir. Daha çox məsrəf sərf
edilən və baha başa gələn bu layihənin iqtisadi rentabelliyi çox aşağıdır. Bir
də ki, Azərbaycan yüklərin tək Çindən deyil, Qazaxıstan, Hindistan və s.
ölkələrdən də nəqlinə hazırlaşır. Qeyd olunur ki, Azərbaycan həm də Asiya
bazarlarına, eləcə də Avropanın cənubuna yüklərin sürətli daşınmasını həyata
keçirə bilər.
Rusiya nəşrinə açıqlamasında İqtisadi və Sosial Tədqiqatlar
Mərkəzinin rəhbəri Vüqar Bayramov bildirib ki, Çinin təşəbbüsü ilə ortaya
atılan və Azərbaycanın da fəal iştirak etmək istədiyi "Yeni İpək yolu” layihəsi
tək Qərbi Avropanı deyil, Şərqi və Cənubi Avropanı da Asiya ilə birləşdirməyi
nəzərdə tutur. "Digər tərəfdən Türkiyə kimi bir ölkə üçün öz məhsullarını
Asiyaya ixrac etmək çox əhəmiyyətlidir. Belə yükdaşımaları isə Azərbaycan
vasitəsilə reallaşdırmaq mümkündür. Bundan əlavə, bir sıra ölkələr bizim
ölkəmiz vasitəsilə yüklərinin daşınmasında maraqlıdırlar. Bu, iqtisadi cəhətdən
çox mənfəətlidir”, - deyə ekspert vurğulayıb. Onun qənaətincə, Azərbaycanın
coğrafi mövqeyi ölkənin Şərq və Qərb arasında körpü rolunu oynamasına imkan
verir. "Bundan əlavə, region kifayət qədər yüksək idxal-ixrac imkanlarına
malikdir. Bundan çıxış edərək deyə bilərik ki, "Yeni İpək yolu” yeni iş
yerlərinin açılması və Azərbaycanın əlavə gəlirlər əldə etməsi üçün geniş
imkanlar yaratmaq imkanına malikdir”, - deyə ekspert vurğulayıb.
"Nezavisimaya qazeta” yazır ki, bu mövqedə olanlar
arasında "Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin rəhbəri Cavid Qurbanov da var.
"Yeni İpək yolu” layihəsini şərh edən C.Qurbanov vurğulayıb ki, Rusiya,
Azərbaycan və Qazaxıstan sərhədlərini keçən bu layihə vasitəsilə Avropaya çıxış
əldə olunur. "Avropa və Çin arasında yük dövriyyəsi 100 mln. tondur. Lakin bu
göstərici artmaqda davam edəcək. Onun inkişafı ilə nəqliyyatda da tələbat
artacaq”, - deyə idarə rəhbəri vurğulayıb. Onun sözlərinə görə,
Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xətti bu marşrutun
problemsiz, yüksək səviyyədə fəaliyyət göstərməsinə öz töhfəsini
verəcək. Bununla belə, ekspertlər proqnoz edirlər ki, nəqliyyat dəhlizi ilə
yüklərin daşınmasının pik həddi il ərzində 17 mln. ton olacaq. Özü də birinci
mərhələdə bu yükdaşımaların həcmi il ərzində 5 mln. tonu keçməyəcək. Lakin
perspektivdə bu göstərici 20 mln. tona kimi yüksələ bilər.
Nəşrdə daha sonra qeyd edilir ki, Bakı-Tbilisi-Qars
dəmir yolu və "Şimal-Cənub” nəqliyyat layihələri rəsmi Bakının yeni iqtisadi
siyasətinin prioritet istiqamətlərindən biridir. Bu, qeyri-neft sektorunun
inkişafına yönəlib və perspektivdə Azərbaycanın Avrasiyanın tranzit-nəqliyyat
habına çevrilmək üçün bütün şansları var. Bu istiqamət üzrə yüklərin nəqlində
bir sıra variantlar nəzərdən keçirilir. Bunlardan biri də Xəzər dənizinin şimal
hissəsi ilə Rusiya ərazisindən keçir, digər variant isə Xəzər dənizi ilə
bərələrlə, oradan isə Azərbaycan, Gürcüstan ərazisi ilə Türkiyə və oradan da
Avropa ölkələrinə nəqli nəzərdə tutur.
Azər