“Azərbaycan yaxın illərdə özünü ərzaqla tam təmin edəcək”
Prezident
İlham Əliyevin "Azərbaycan Respublikası regionlarının 2014-2018-ci illərdə
sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”nın icrasının üçüncü ilinin
yekunlarına həsr olunmuş konfransdakı çıxışında xüsusi olaraq vurğuladığı məsələlərdən
biri də ərzaq təhlükəsizliyinin təminatı və bu istiqamətdə görülməli olan işlərlə
bağlıdır. Prezident çıxışında bildirib ki, ərzaq təhlükəsizliyi ilə bağlı məsələlər
daim diqqət mərkəzindədir və son illər ərzində Azərbaycanın ərzaq təhlükəsizliyi
böyük dərəcədə təmin edilib.
Ölkə
başçısı qeyd edib ki, əlavə tədbirlər nəticəsində bu il 150-160 min hektar yeni
suvarılacaq əkin sahələrinin hesabına böyük ixrac imkanı yaranacaq. 2017-ci ildə
100-120 min hektarda pambıq əkiləcək və 200 min ton pambığın yığılması gözlənilir.
Bu il 120 ton, 2019-cu ildə isə 1300 ton barama tədarük ediləcək. Baramaçılıq
37 rayonda inkişaf etdirilir. Fındıqçılıq 13 rayonda inkişaf etdirilir və
fındıq bağlarının sahəsi 80 min hektara çatdırılacaq. Abşeron və Bakıətrafı qəsəbələrdə
badam bağlarının salınması nəzərdə tutulur. Zeytunçuluğun inkişafı üçün əlavə tədbirlər
görülür, yeni bağlar salınacaq. Tütünün istehsalı üç dəfə artmalı, 10 min tona
çatdırılmalıdır. Üzümçülük və şərabçılıqla bağlı tədbirlər nəzərdə tutulur. Bu
sahədə ixrac həcmi 10-20 dəfə artırmalıdır. Azərbaycanda soyaya olan daxili tələbat
1-2 il ərzində tam ödənilə bilər. Azərbaycanda gübrə zavodu tikilir və ən geci
gələn il istifadəyə veriləcək. Yun tədarükü ilə bağlı daha 10 tədarük mərkəzi
yaradılmalıdır. Çayçılığın inkişafı üçün plantasiyalar genişləndirilir və ən
müasir texnologiyalar Azərbaycana gəlməlidir. Aqroparkların sayını ən azı 10-a
çatdırılmalıdır.
"Ərzaqla təminatda müsbət addımlar var”
Millət vəkili Vahid Əhmədov "Kaspi”yə açıqlamasında bildirdi ki, ölkə
başçısının əsas diqqət yetirdiyi məsələlərdən biri ərzaq təhlükəsizliyinin təmin
olunmasıdır: "İlham Əliyev prezident seçiləndən sonra regionların iqtisadi
inkişaf proqramının birinci mərhələsi həyata keçirildi. Ümumilikdə isə o
vaxtdan bəri 2004-2008, 2009-2013, 2014-2018-ci illəri əhatə edən 3 proqram qəbul
edilib. İkisi başa çatıb, üçüncü icra olunmaqdadır. Hələ birinci proqramın
yekunlarının müzakirəsi zamanı İlham Əliyev nitqində regionların inkişafı ilə əlaqədar
Azərbaycan hökumətinin qarşısında iki vacib məsələ qoydu. Onlardan birincisi Azərbaycanda
ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi, ikincisi isə qeyri-neft sektorunun
inkişafı idi. Həmin vaxtdan bəri Azərbaycanda ərzaq təhlükəsizliyinin təmin
edilməsi ilə bağlı davamlı işlər görülür. Dünyada ərzaq qıtlığı, aclıqdan əziyyət
çəkən ölkələr var. Ona görə də dövlət başçısının Azərbaycanda ərzaq təhlükəsizliyinin
təmin edilməsi ilə əlaqədar xüsusi fərmanı da olub. Çox böyük işlər də görülüb.
Əvvəlki illərlə müqayisədə Azərbaycanda ərzaqla təminatda müsbət addımlar var”.
"Kənd təsərrüfatına diqqət xeyli artırılıb”
V.Əhmədov
deyir ki, bu istiqamətdə əsas məqsəd ölkənin özünü heç olmasa 80 faiz ərzaqla təmin
etməsinə nail olmaqdır: "Ərzaq təhlükəsizliyi o zaman tam təmin olunmuş hesab
olunur ki, ölkə özünü 80 faiz ərzaqla təmin etsin. Bizdə elə məhsullar var ki, 100 faiz özümüzü
təmin edirik. Amma daha az təmin etdiklərimiz də var. Ölkə başçısı da qeyd etdi
ki, strateji məhsul olan taxılla özümüzü 53 faiz təmin edirik. Ərzaq təhlükəsizliyinin
təmin edilməsi dövlət üçün vacibdir. Azərbaycan müharibə şəraitində olan bir
dövlətdir, ona görə də bizim ərzaq ehtiyatımız həmişə olmalıdır. Ölkə başçısı tərəfindən
keçirilən bütün iclaslarda bu məsələ ilə bağlı tapşırıqlar verilir. Sonuncu
konfransda da ciddi şəkildə bu mövzuya toxundu. Hətta bəzi rayonlar üzrə
suvarma sisteminin qurulması, əkin sahələrinin genişləndirilməsi ilə bağlı
konkret detallar göstərdi və çoxsaylı göstərişlər verdi.
Düzdür,
idxalımız da olur, amma ərzaqla bağlı elə ciddi problemimiz yoxdur. Əsas məqsəd
ondan ibarətdir ki, Azərbaycan özünü heç olmasa 80 faiz ərzaqla təmin etsin. Bu
sahədə də işlər gedir. Kənd təsərrüfatına diqqət xeyli artırılıb. Son vaxtlar
ölkə başçısı tərəfindən çox ciddi addımlar atılır, güzəştlər var, sahibkarlara
müəyyən kreditlər verilir. Görülən işlərə əsasən deyə bilərəm ki, Azərbaycan
yaxın illərdə özünü ərzaqla tam təmin edəcək”.
Millət vəkili
bildirdi ki, ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunmasından sonra ixrac yolu ilə
ölkəmizə daha çox xaricdən valyuta gətirilməsinə nail ola bilərik: "Bir vaxtlar
Azərbaycan zeytunu ixrac edirdi. İndi isə idxal edirik. Siqareti xaricdən idxal
edirik. Bunlar elə sahələrdir ki, Azərbaycanın öz imkanları var. Bunları genişləndirməklə
həm özümüzü təmin edə bilərik, həm də ixrac edib müəyyən qədər valyuta gətirə
bilərik”.
"Yeni standartların tətbiq edilməsinə ehtiyac var”
Azərbaycan
Dövlət İqtisad Universitetinin dosenti Qadir Bayramlı deyir ki, ərzaq təhlükəsizliyinin
təmin olunması istiqamətində ölkəmizdə bir çox işlər görülür. Amma o, təklif
edir ki, bu istiqamətdə əlavə tədbirlər də görülsün: "Əvvəla qeyd edim ki, ölkədə
müəyyən məhsulların yetişdirilməsini, istehsalını artırmaq doğru və lazımdır.
Amma məni daha çox narahat edən məsələ ölkənin müxtəlif ticarət obyektlərində
satılan ərzaqlarla bağlıdır. Onların bir çoxu standarta uyğun deyil. Buna görə
də həm ölkəyə gətirilən məhsullar yoxlanmalı, həm də mağazalarda, böyük marketlərdə
müntəzəm yoxlamalar keçirilməlidir. Bir çoxlarında zamanı keçmiş məhsullar
satırlar. Təsadüfi deyil ki, son vaxtlar ölkə xəstəxanalarına müraciət edənlərin
böyük hissəsi mədə şikayətləri ilə bağlı olur. Burada qidaların rolu böyükdür.
Yeni standartların tətbiq edilməsinə ehtiyac var. Həm ölkədə istehsal
olunanlarda, həm də idxal yolu ilə gətirilən məhsulların keyfiyyətinə ciddi nəzarət
olmalıdır. Bunu həyata keçirən ayrı-ayrı qurumlar var, amma bəlkə də xüsusi
qurum da yaranmalıdır. Bunun üçün bizim çoxsaylı laboratoriyalarımız olmalıdır.
O laboratoriyalar həm də gömrük məntəqələrində yerləşməlidir ki, ölkəyə gələn ərzaqların
keyfiyyəti yoxlanılsın. İstehsal müəssisələrində də keyfiyyət yoxlanılmalıdı”.
"Şərab zavodlarının böyük hissəsini dirçəltmək
lazımdır”
Q.Bayramlı ərzaq təhlükəsizliyinin təmin
olunması və eyni zamanda yeni iş yerlərinin yaradılması baxımından bir neçə
istiqamətdə xüsusi işlər aparılmalı olduğu haqda da danışdı: "Ölkəmizdə cəmi
bir şəkər zavodu var, o da İmişlidə fəaliyyət göstərir. Şəkər çuğundurunun demək
olar ki, Azərbaycanın əksər rayonlarında yetişdirilməsi mümkündür. O məhsul elədir
ki, qısa müddətdə emal edilmədikdə, keyfiyyəti düşür. Ona görə də öncə şəkər
çuğunduru yetişdirən əraziləri genişləndirmək lazımdır. Digər tərəfdən,
zavodlar Azərbaycanın bir neçə yerində yerləşdirilməlidir. Bunun həm işsizliyin
aradan qaldırılmasında faydası olar, həm də nəqliyyat məsrəflərini azaldar.
Bəzi
bölgələrimizdə meyvə-tərəvəzin konservləşdirilməsi ilə bağlı zavodlar var. Amma
əksər bölgələrdə bunun olması lazımdır. Çünki çox zaman məhsulu yetişdirənlər
bazar tapa bilmirlər. Vaxtında yığılıb satılmayanda məhsul keyfiyyətini itirir.
Azərbaycan üçün yaxın qonşuluqda Rusiya, nisbətən uzaq olsa da Ukrayna,
Qazaxıstan kimi böyük bazarlar var. Onlarda xüsusilə meyvə-tərəvəz konservlərinə
ehtiyac var. İmkan yaratmaq lazımdır ki, orta səviyyəli biznesmenlər, sahibkarlar
da belə müəssisələr aça bilsinlər.
Pambığın
toxumlarında da ərzaq kimi yağ alınır. Pambıqla bağlı danışanda çox vaxt ixrac
imkanlarını vurğulayırlar. Amma bu məhsulun istehsalının artırılması ilk növbədə
ölkənin daxilində pambıq məhsullarına olan tələbatı ödəmək üçün gərəklidir. Azərbaycanın pambıq parçadan özünəməxsus bir
brendi yoxdur. Ona görə də, ixracatdan əvvəl ölkədə fabriklər qurulmalı, emal
olunan məhsullar Azərbaycanda daxili bazarın təmin olunmasına yönəldilməlidir.
Baramaçılıq
da inkişaf etdirilməsi vacib olan sahələrdəndir. Bu sahəni genişləndirmək ona
görə lazımdır ki, birinci ölkənin ipək məhsullarına olan tələbatı ödənilsin.
Digər tərəfdən, bu, təxminən 40 gün ərzində başa gələn məhsuldur. Bundan öncə
isə ölkədə böyük ərazidə tut bağlarının salınması lazımdır.
Perspektivli
sahələrdən biri də üzümçülükdür. Vaxtilə bu sahə Azərbaycanda geniş şəkildə
inkişaf etmişdi. Şərab istehsalından ölkəmiz gəlir əldə edirdi. Üzümçülüyü gəlir
gətirən bir sahəyə çevirmək üçün həm üzüm əkilən sahələri genişləndirmək
lazımdır, həm də bölgələrimizin əksəriyyətində əvvəllər fəaliyyət göstərən şərab
zavodlarının hamısını olmasa da, böyük hissəsini dirçəltmək lazımdır. Bu zaman
istehsal olunan məhsul əldə qalmaz”.
İstehsal
olunan məhsul əldə qalmamalıdır
Q.Bayramlının
sözlərinə görə, istehsalın çox olması üçün isə əhali əmin olmalıdır ki, məhsulu
əldə qalmayacaq: "Bir çox ölkələrdə, o cümlədən Türkiyədə bu sistem tətbiq
olunur. Məhsul yetişdirilmədən öncə dövlət təminat verir ki, onu biz ala bilərik.
Bizdə isə bəzən hansısa məhsul çox yetişdirilir, həmin il isə o qədər ucuz
satılır ki, onun xərci borcunu ödəmir. Ona görə baza qiymətlər sistemini Azərbaycanda
tətbiq etmək lazımdır ki, artıq onu yetişdirən adama təminat verilsin ki, məhsulu
əlində qalmayacaq”.
Q.Bayramlı
onu da bildirdi ki, Azərbaycan ildə 3 milyona yaxın taxıl məhsulları
yetişdirir. Bunun isə xeyli hissəsi buğdadır. Amma təəssüf ki, dəyirmanlarımızda
idxal olunan buğdaları üyüdürlər. Yerli məhsulumuz isə heyvani yemlər üçün
istifadə edilir. Bunun səbəbi odur ki, vaxtilə Azərbaycanın əksər yerlərində
elektrikli, lap əvvəllər isə su dəyirmanları var idi. Onların da bir çoxları ləğv
edildi. İndi isə Azərbaycanın 3-4 böyük dəyirmanı var. Xaricdən gətirilən buğda
isə yumşaq olduğu üçün, orda üyüdülür. Amma bizim rayonlarda yetişdirilən buğda
sərt buğdadır. Həmin sərt buğdaları isə dediyim dəyirmanlar üyütmür. Dəyirman şəbəkəsini genişləndirmək lazımdır ki, ölkəmizdə
istehsal olunan buğda heyvani yem olaraq istifadə olunmasın”.
Aygün