Azərbaycan dövlətinin inkişafı xalqın öz əlindədir - Fotolar
Müstəqilliyinin
25 ilini geridə qoyan Azərbaycan ötən müddət ərzində böyük inkişaf yolu keçib.
Xüsusən də ümummilli lider Heydər Əliyevin xalqın təkidi ilə ikinci dəfə
hakimiyyətə gəlməsindən sonra ölkəmizin bütün sahələrində mühüm islahatlara start
verilib. Qısa zamanda ictimai-siyasi, sosial-iqtisadi, humanitar sahələrdə,
ordu quruculuğunda böyük işlər görülüb, uğurlu layihələrə imza atılıb. Böyük
uzaqgörənliklə həyata keçirilən neft strategiyası, "Əsrin müqaviləsi”nin
imzalanması, "Bakı-Tbilisi-Ceyhan” layihəsinin işə düşməsi ilə ölkəyə valyuta
axını başlayıb, iqtisadiyyata yatırılan daxili və xarici sərmayələrin həcmi
ilbəil artıb. Bu da Azərbaycan iqtisadiyyatının güclənməsi ilə müşayiət olunub.
Ulu
öndər Heydər Əliyev siyasi kursunun layiqli davamçısı, cənab İlham Əliyevin
Prezident kimi ölkəyə rəhbərlik etdiyi vaxtdan etibarən isə qara qızılın insan
kapitalına çevrilməsi prosesinə start verilib. Bununla yanaşı, neftdən əldə
edilən gəlirlərin bir qismi uzun illər yığılıb qalmış bəzi sosial problemlərin
həllinə, müasir dövrün tələbləri ilə səsləşən irihəcmli layihələrin həyata
keçirilməsinə yönəldilib.
Yoxsulluq probleminin həlli
Misal
üçün, Azərbaycanda sosial problemlərin, o cümlədən yoxsulluq probleminin həlli
istiqamətində Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 2003-cü il 20 fevral tarixli
Fərmanı ilə "2003-2005-ci illər üçün Azərbaycan Respublikasında yoxsulluğun
azaldılması və iqtisadi inkişaf üzrə Dövlət Proqramı” təsdiq edilib. Həmin
Dövlət Proqramının həyata keçirilməsi nəticəsində 2005-ci ildə yoxsulluq
səviyyəsi 2002-ci ildəki 46,7 faizdən 29,3 faizə endirilib. Sonrakı illərdə bu
istiqamətdə nailiyyətlər daha da artıb və 2007-ci ilin axırına yoxsulluq
səviyyəsi 15,8 faiz təşkil edib. Əhalinin rifah halının yaxşılaşdırılması
istiqamətində əldə olunmuş nailiyyətləri davam etdirmək, yoxsulluq səviyyəsinin
daha da azaldılmasını, habelə bununla bağlı BMT-nin qəbul etdiyi "Minilliyin
İnkişaf Məqsədləri”ndən irəli gələn vəzifələrin ölkəmizin xüsusiyyətləri nəzərə
alınmaqla yerinə yetirilməsini təmin etmək məqsədi ilə ölkə başçısı tərəfindən
15 sentyabr 2008-ci il tarixdə imzalanan sərəncamla "2008-2015-ci illərdə
Azərbaycan Respublikasında yoxsulluğun azaldılması və davamlı inkişaf Dövlət
Proqramı” da təsdiq edilib.
Vətəndaşların sosial müdafiəsinin
gücləndirilməsi
Qeyd
edək ki, yoxsulluğu yaradan əsas amillərdən birinin işsizlik
olduğu nəzərə alınaraq, yoxsulluqla
mübarizədə ölkədə əməkqabiliyyətli əhalinin məşğulluğunun təmin olunması
sahəsində tədbirlərin həyata keçirilməsinə önəmli yer verilib. Belə
ki, ölkənin əməkqabiliyyətli əhalisinin məşğulluğunu təmin etmək məqsədilə
Azərbaycan Prezidentinin 15 may 2007-ci il tarixli Sərəncamı ilə
"Azərbaycan Respublikasının Məşğulluq Strategiyasının həyata keçirilməsi
üzrə Dövlət Proqramı (2007-2010-cu illər)" təsdiq edilib.
Proqram çərçivəsində əmək bazarının təkmilləşdirilməsi, onun institusional
inkişafı, məşğulluq sahəsində qanunvericilik bazasının təkmilləşdirilməsi
tədbirləri həyata keçirilib. Sözügedən
Proqramın davamı olaraq Azərbaycan Prezidentinin 15 noyabr 2011-ci il tarixli
Sərəncamı ilə "Azərbaycan Respublikasının Məşğulluq Strategiyasının həyata
keçirilməsi üzrə 2011-2015-ci illər üçün Dövlət Proqramı" təsdiq edilib.
Proqram çərçivəsində əmək bazarının tənzimlənməsinin təkmilləşdirilməsi, işçi
qüvvəsinə olan tələbatın stimullaşdırılması və insan kapitalının inkişaf
etdirilməsi, sosial cəhətdən həssas əhali qruplarının məşğulluğunun inkişafı,
işaxtaran və işsiz şəxslərin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi istiqamətində
tədbirlər həyata keçirilib.
Regional inkişaf proqramları
Onu da
diqqətə çatdıraq ki, yoxsulluğun azaldılmasında təhsil, səhiyyə, ətraf mühitin
qorunması, həmçinin digər sosial sahələrdə həyata keçirilən proqramlar da mühüm
yer tutub. Bu baxımdan 2004-2008, 2009-2013, 2014-2018-ci illəri əhatə edən və
hazırda icrası uğurla davam etdirilən regional inkişaf proqramları xüsusi
diqqət çəkir. 2014-cü ilə qədər dövlət proqramlarının icra olunduğu 10 il
ərzində ölkədə ümumi daxili məhsul 3,2 dəfə, o cümlədən qeyri-neft sektoru 2,6
dəfə, sənaye 2,7 dəfə, kənd təsərrüfatı 1,5 dəfə, investisiyalar 6,5 dəfə,
əhalinin gəlirləri 6,5 dəfə, orta aylıq əməkhaqqı 5,5 dəfə artıb. Bu müddətdə
həyata keçirilmiş məqsədyönlü tədbirlər nəticəsində ölkədə 900 mini daimi
olmaqla 1,2 milyondan çox yeni iş yeri, 55,6 min müəssisə yaradılıb,
işsizlik 5 faizə, yoxsulluq səviyyəsi isə 5,3 faizə enib.
Dövlət proqramları çərçivəsində görülmüş genişmiqyaslı işlər regionların
qarşıdakı illərdə də inkişafı üçün möhkəm zəmin yaradıb. Bu günə
olan statistik rəqəmlərə görə isə, son 14 ildə Azərbaycanda işsizlik və yoxsulluq
5 faizə düşüb, 1.5 milyondan artıq yeni iş yeri açılıb, 3 mindən çox məktəb,
altı yüzdən çox tibb ocağı tikilib və ya əsaslı şəkildə təmir edilib.
Bölgələrdə 40-dan çox Olimpiya İdman Kompleksi, sosial və mədəniyyət obyektləri
inşa edilib, şəhər və rayonlarda Heydər Əliyev Mərkəzi, Gənclər Evi, Tarix
Diyarşünaslıq Muzeyi, digər çoxsaylı sosial və mədəni obyektlər tikilərək
əhalinin istifadəsinə verilib, yeni parklar, istirahət mərkəzləri yaradılıb və
sair tədbirlər həyata keçirilib.
Müharibə şəraitində inkişaf
Bu
yerdə onu da xatırlatmaq yerinə düşər ki, Azərbaycan müstəqilliyinin ilk
illərindən qonşu Ermənistanın hərbi təcavüzünə məruz qalıb, ərazisinin 20 faizi
işğal olunub. Ermənistan siyasi rəhbərliyinin yürütdüyü deportasiya, soyqırımı,
işğal siyasəti nəticəsində bir milyondan artıq azərbaycanlı qaçqın və məcburi
köçkünə çevrilib, Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində məskunlaşıblar. 1994-cü
ildə atəşkəs barədə razılıq əldə olunmasına rəğmən, faktiki olaraq indiyə qədər
də Azərbaycan müharibə şəraitində yaşayıb, daim işğalçı Ermənistanın hərbi
təxribatları ilə üzləşib. Belə bir şəraitdə Azərbaycan bütün ölkə
vətəndaşlarının, o cümlədən qaçqın və məcburi köçkünlərin də sosial
problemlərinin həllini diqqət mərkəzində saxlayıb. Misal üçün, 2003-cü ilə
qədər Dövlət Neft Fondundan ayrılmış vəsait hesabına 18 şəhər və rayonda bütün
zəruri sosial-texniki infrastruktura malik 32 qəsəbə, 400 min kvadrat metr
mənzil sahəsi olan 6411 fərdi yaşayış evi,3174 yerlik 18 məktəb, 6 musiqi
məktəbi, 576 yerlik 18 uşaq bağçası, 2 xəstəxana, 10 klub, 11 rabitə evi, 14
inzibati bina, 16 tibb məntəqəsi tikilib, 197 kilometr uzunluğunda asfalt yol, 170 km su xətti, 350 km hava elektrik xətti,
22 artezian quyusu, 133 km
irriqasiya sistemi, 73 su anbarı və sair sosial obyektlər istifadəyə verilib. Nəticədə 1330 qaçqın və 5081 məcburi
köçkün ailəsinin, ümumilikdə 32 min nəfərin mənzil şəraiti yaxşılaşdırılıb.
Beləliklə də ölkəmizdə mövcud olan 12 çadır düşərgəsindən Biləsuvar rayonundakı
5-i 2003-cü ildə ləğv edilib.
Qaçqın və məcburi köçkünlərə qayğı
Qaçqın
və məcburi köçkünlərin yaşayış şəraitinin yaxşılaşdırılması, işlə, təhsillə,
tibbi və digər xidmətlə təmin edilməsi üçün 2004-cü ildə Dövlət Proqramı qəbul
olunub, 2007 və 2011-ci illərdə bu proqrama əlavələr təsdiqlənib. Dövlət
Proqramına uyğunolaraq, qaçqın və məcburi köçkünlərin sosial, təhsil,
məşğulluq, yaşayış və tibbi təminatına uyğun olan bütün lazımi tədbirlər
mərhələlərlə həyata keçirilib. Ümumiyyətlə,
bu istiqamətdə tədbirlərin icrası üçün 6 milyard manatdan çox vəsait ayrılıb.
Nəticədə, Azərbaycandakı son çadır şəhərciyi də 2007-ci ildə ləğv olunub. Çadır
şəhərciklərində ağır şəraitdə yaşayan insanlar qaçqın və məcburi köçkün
ailələri üçün inşa olunmuş 100-dək müasir yaşayış qəsəbəsinə köçürülüblər. Bununla
da ümumilikdə 50 min ailə,
250 mindən çox insanın yaşayış şəraiti yaxşılaşdırılıb, onlar yeni mənzillə
təmin olunublar. Eyni zamanda, salınan müasir qəsəbələrdə 150 məktəb, 60 tibb
mərkəzi və uşaq bağçası inşa olunub. Son 13 ildə 400 mindən çox qaçqın və
məcburi köçkün yeni iş yeri ilə təmin olunub.
Qəzalı binalardan yeni mənzillərə
2017-ci
ildə də Bakı və Sumqayıt şəhərlərində qəzalı binalarda məskunlaşan qaçqın və
məcburi köçkünlərin yeni mənzillərə köçürülməsi üçün müvafiq tədbirlər görülüb.
Birinci mərhələdə ən qəzalı
binalarda yaşayan 4 min ailənin köçürülməsi üçün tədbirlərplanı
hazırlanıb. Həmin plana uyğun olaraq Abşeron rayonunun Masazır qəsəbəsində 3
bina, Sabunçu rayonunun Ramana qəsəbəsində 1 binanın inşa olunmasına başlanılıb.
Sumqayıt şəhərində qaçqın və məcburi köçkün ailələri üçün 5 binanın tikintisi
başlayıb və digər 5 binanın inşası üçün də yer ayrılıb. Bununla yanaşı, Qaradağ
rayonundakı 6 hektardan çox ərazidə yeni yaşayış kompleksinin yaradılması, ümumilikdə 1026 ailə üçün 9 mərtəbəli 11 binanın inşasına
başlanılıb. Ən geci bir il ərzində başa çatdırılacaq bütün bu işlər nəticəsində
qəsəbənin bütün lazımi infrastrukturu olacaq, o cümlədən 220 nəfərlik uşaq
bağçası, 624 şagird yerlik orta məktəb binası da tikiləcək.
Sosial evlərin inşası
Onu
da əlavə edək ki, vətəndaşların sosial problemlərinin həlli, o cümlədən
mənzil-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində atılan addımlar yalnız
qaçqın və məcburi köçkünləri deyil, digər kateqoriyadan olan insanlarımızı da
əhatə edib. Buna misal olaraq, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının
təmsilçiləri, alimlər, yazıçılar, mədəniyyət nümayəndələri, hərbçilər,
idmançılar, jurnalistlər, müharibə veteranları, əlillər və şəhid ailələrinin
müxtəlif illərdə dövlət tərəfindən pulsuz mənzillərlə təmin edilməsini
göstərmək olar.
Ölkədə sosial evlərin inşası ilə bağlı böyük layihənin icrasına
da başlanılıb və bu məqsədlə Mənzil İnşaatı Dövlət Agentliyi yaradılıb. Bakının
köhnə, istifadə müddəti bitmiş binalarının yerində müasir mənzillərin inşası
ilə bağlı yeni təşəbbüsə start verilib. Bütün bunlarla bərabər, ötən illər
ərzində sovet dövründən qalmış əmanətlər əhaliyə qaytarılıb, ölkə əhalisinin
bütün kommunal problemləri həllini tapıb, 2400 meqavat istehsal gücü olan 26
elektrik stansiyası tikilməklə Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyi tam təmin
edilib, qazlaşdırma 51 faiz səviyyəsindən 92 faizə qalxıb, 11 min kilometrdən
çox avtomobil yolu tikilib, regionlardan Bakıya yeni su xətti çəkilməklə paytaxtın
fasiləsiz su təminatı 80 faizə çatdırılıb. Həmçinin regionlarda modul tipli
sutəmizləyici qurğular quraşdırılaraq, əhalinin içməli su ilə təminatı
yaxşılaşdırılıb.
Sahibkarlara 2 milyard manatdan artıq
güzəştli kredit
Azərbaycanda
həyata keçirilən sosial-iqtisadi layihələr nəticəsində kənd təsərrüfatını
stimullaşdırmaq üçün böyük meliorativ tədbirlər də görülüb, yüz minlərlə hektar
torpaq dövriyyəyə buraxılıb, Taxtakörpü,
Şəmkirçay, Tovuzçay və Göytəpə su anbarları tikilərək istifadəyə verilib.
Ölkədə pambıqçılıq, baramaçılıq, üzümçülük, tütünçülük və digər sahələrin
inkişaf etdirilməsi istiqamətində görülmüş işlər nəticəsində 400 mindən artıq
vətəndaş işlə təmin olunub. Ötən müddət ərzində Azərbaycan sahibkarlarına ümumilikdə
2 milyard manatdan artıq güzəştli şərtlərlə kreditlər verilib ki, bunun da hesabına
yeni istehsal sahələri, çoxsaylı iş yerləri yaradılıb. Azərbaycanda turizmin
inkişaf etdirilməsi məqsədilə çoxlu sayda 5 ulduzlu otellər də daxil olmaqla
300-dən çox mehmanxana, eyni zamanda bölgələrdə 6 hava limanı tikilib, Heydər
Əliyev beynəlxalq aeroportunun yeni terminalı istifadəyə verilib. Görülən bütün
bu işlərlə paralel olaraq, bu illər ərzində maaşlar, pensiyalar və digər sosial
ödənişlər də dəfələrlə artırılıb.
Sosial
problemlərin həlli prioritetdir
Sadalanan
bütün bu faktlar onu göstərir ki, dövlət daim öz vətəndaşına qayğı ilə yanaşır,
onun rifahının yüksəldilməsini, sosial
problemlərinin həllini prioritet vəzifə kimi görür və bu istiqamətdə
məqsədyönlü siyasət həyata keçirir. Prezident İlham Əliyevin təəbirincə desək,
Azərbaycan bundan sonra da iqtisadi və siyasi inkişaf yolu ilə getməlidir və
gedəcək. Çünki Azərbaycan dövlətinin inkişafı Azərbaycan xalqının əlindədir,
ölkəmiz Azərbaycan xalqının iradəsi ilə idarə olunur. Məhz buna görə də
Azərbaycan böyük iqtisadi inkişafa nail olub, böyük meqalayihələri icra edib.
Əldə edilmiş bütün bu uğurların təməlində Azərbaycan iqtidarının düşünülmüş
siyasəti, demokratik cəmiyyətin formalaşması, xalq-iqtidar birliyi dayanır.
Rufik İSMAYILOV