“Azərbaycan beş-on belə adamın vətəni deyil”
Telli Pənahqızı: "Ölkəmiz həm də multikultural dəyərlərə qiymət vermək
bacarığı, tolerantlığı ilə çoxlarına örnəkdir”
Əliqismət Lalayev: "Bu siyasi
proses ölkə əhalisindən, hər bir seçicidən böyük məsuliyyət və
həssaslıq tələb edir”
Bu söhbət-müsahibə iki ziyalımızın - tanınmış jurnalist,
şair –publisist Telli Pənahqızı ilə Əməkdar İncəsənət xadimi, sənətşünaslıq
üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Əliqismət Lalayevin ölkəmizdə keçiriləcək
növbədənkənar Prezident seçkiləri öncəsi düşüncələridir.
- Əliqismət
müəllim, bu gün sizinlə söhbətimiz rəhbərlik etdiyiniz Azərbaycan Dövlət
Musiqili Teatrında yaradılmış seçki qərargahında gerçəkləşir və bayaqdan bəri
hər ikimiz seçicilərin, ən çox da ilk dəfə səs verəcək gənclərin müxtəlif suallarla
qərargaha müraciət etdiklərinin şahidi oluruq. Açığı, mən çox sevinirəm ki, bir
neçə gündən sonra ölkəmizdə keçiriləcək seçkiyə belə böyük maraq var və məncə bu, təsadüfi deyil.
Seçicilərin siyasi aktivliyi artdıqca hər bir sakinin Vətənimizin gələcək
taleyinə cavabdehlik hissi, məsuliyyəti
də artır.
- Başqa cür də ola bilməz və məncə,
olmamalıdır da! Çünki insan, vətəndaşı olduğu ölkənin, təmsil etdiyi cəmiyyətin
və bütövlükdə, dünyanın gələcəyi üçün hər zaman cavabdehlik daşıyır. Hər bir
fərd özünü başa düşəndən çalışır ki, firavan həyatı olsun, arzularını
reallaşdıra biləcəyi bir dövlətdə yaşasın, övladlarının rahat sabahını təmin
etsin, qocalığının qarantı ola biləcək maddi durumu olsun.
- Əslində,
normal insanın bundan artıq bir umacağı da yoxdur. İqtisadi sahədə ədalət,
bərabərlik, normal və planlı tənzimləmə
bərqərar olandan sonra insanların sosioloji və psixoloji vəziyyəti də
yaxşılaşır. Heç kim özünün, övladlarının taleyi, sabahı üçün narahatlıq
keçirmir.
- Biz indi dünyada sabitliyin pozulduğu,
güvənin və inamın azaldığı bir dönəmdən keçirik. Özlərini indiyədək
fövqəldövlət kimi təqdim edən və öz
daxilindəki bir çox narahatlıq yaradan problemləri məharətlə gizlədib (məsələn,
ABŞ kimi super dövlətdə hər kəsin silah gəzdirmək hüququ var və bunun
nəticəsidir ki, son illər bu ölkədə qətllərin, orta məktəblərdə törədilən qətliamların
sayı artıb, polis onun əmrinə tabe olmayan qaradərilini küçənin ortasında, hər
kəsin gözü qarşısında güllələyə bilir və bunun üçün heç bir məsuliyyət
daşımır), digər dövlətlərdən haqq, ədalət tələb edə, maddi resurslarının
çatışmazlığı ucbatından hələ ki, zəif və inkişafdan geri qalmış dövlətlərə
istədiyi tələbləri irəli sürə bilər. Və bunları haqq, ədalət, demokratiya,
insan azadlığı ilə pərdələmək, insanları inandırmaq, qandırmaq istər.
- Haqlısınız,
indi bu qloballaşan, sosiallaşan dünyada yaşamaq və onun hər gün yenilənən və
bir az da gərginləşən qanunları ilə ayaqlaşmaq çox böyük güc, ağıl, siyasi
hazırlıq, dünyanın nəbzini tutmaq bacarığı tələb edir və inanırıq ki, xalqımız
özünün düzgün seçimini edəcək, həyatının və gələcəyinin təminatçısı olan siyasi
liderə səs verəcək.
- Mən məşhur atalar sözümüzü xatırlatmaq
istəyirəm: görünən dağa nə bələdçi?! Əslində, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin
100 illiyini qeyd etdiyimiz bir vaxtda
ölkəmizdə növbədənkənar Prezident seçkilərinin keçirilməsinin özü də
böyük bir rəmzi məna daşıyır. Bir əsr əvvəl Azərbaycanda qurulan müstəqil dövlətin ömrü cəmi 23 ay olsa da, bu
millət 70 illik imperiya boyunduruğundan xilas olmağı bacardı və dövlətinin
müstəqilliyini bərpa etdi. Biz indi öz sərhədləri, öz bayrağı, gerbi, himni,
ordusu, Azadlığı olan bir ölkənin vətəndaşıyıq və məncə, bunun nə qədər böyük
nemət və qazanc olduğunu 20 Yanvar, Xocalı qırğılarından keçən, Qarabağ
savaşında minlərlə şəhid verən bir xalq
kimi biz daha gözəl anlamalı, onu qorumalı və yaşatmağı bacarmalıyıq. Yenidən
öz baxımsızlığını bərpa edən
Azərbaycanın memarı və qurucusu təbii ki, ümummilli liderimiz Heydər Əliyev
oldu və onun əməlləri, arzuları dünyanın siyasi arenasında ölkənin maraqlarını
bacarıqla müdafiə edən İlham Əliyev cənablarının uğurla həyata keçirdiyi və
cəsarətlə reallaşdırdığı strateji,
iqtisadi, sosial, humanitar əhəmiyyətli məsələlərin, taleyüklü problemlərin
həlli ilə davam etdirilir. Artıq 27 illik yeni müstəqillik tarixini yaşayan
Azərbaycanda kimin ölkəyə rəhbər seçiləcəyi, bu millətin maraqlarının nəhəng və
güclü dövlətlərin yüksək toplantılarında hansı siyasi liderin təmsil və müdafiə
edəcəyi indi daha vacib, daha aktualdır. Bu siyasi proses ölkə əhalisindən, hər bir seçicidən böyük məsuliyyət və
həssaslıq tələb edir. Sabah bu məmləkətin müstəqilliyini qoruyub saxlayacaq,
onun xarici və daxili siyasətini uğurla
yönəldəcək olan yeganə şəxs İlham Əliyev cənablarıdır ki, yalnız o, yaraları
sızlayan, torpaqlarının 20 faizindən çoxu şərəfsiz qonşunun işğalı altında olan
bu müstəqil və gənc ölkənin taleyini yazmalıdır, onu hər cür təhdidlərlə gücdən
salmağa çalışan qüvvələrə qarşı inamla mübarizə aparmalıdır. Mən ömrünü teatr
sənətinin inkişafına xidmətə həsr edən bir fədaiyəm. Şəxsi müşahidələrimə
istinadən inamla deyə bilərəm ki, cənab İlham Əliyev üçün işin böyük və ya kiçiyi,
vacibi, yaxud ikinci dərəcəlisi yoxdur! O ölkə əhəmiyyətli və beynəlxalq
səviyyəli hər bir layihəni şəxsi nəzarətində saxlayır, işin gedişi ilə mütəmadi
maraqlanır, tövsiyələr verir, iradlarını bildirir. Məsələn, indi gözəlliyindən
və memarlıq baxımından hər kəsin məmnun qaldığı Azərbaycan Dövlət Musiqili
Teatrının binası yenidən bərpa ediləndə mən ölkə başçısının bu tikintiyə necə
böyük diqqət və həssaslıqla yanaşdığının şahidi oldum. O açılış öncəsi də
teatra gəlib mütəxəssislərlə söhbət etdi, bir arxitektor və memar səriştəsi ilə
hər kiçik detalla maraqlandı, tamaşa salonuna, məşq və qrim otaqlarına baxdı,
məsləhətlərini verdi, kollektivə uğurlar arzuladı.
- Bu
diqqət və qayğı təkcə milli mədəniyyətimizə və incəsənətimizə göstərilmir. Ölkəmiz həm də multikultural dəyərlərə qiymət vermək
bacarığı, tolerantlığı ilə çoxlarına örnəkdir. Məhz Azərbaycanın yardımı və
bilavasitə köməyi ilə çox xarici ölkələrdə dini ocaqlar, tarixi abidələr bərpa
edilir, məktəblər açılır, xəstə uşaqlara, ehtiyacı olan ölkələrin əhalisinə
humanitar yardım göstərilir, mənəvi dəyərlərimizin qorumasına və inkişafına
böyük diqqət yetirilir. Mən əmin deyiləm ki, prezidentliyə namizəd olanlardan
hər hansı birinin bu qədər böyük nüfuzu, təsir arealı, beynəlxalq arenada
sözünün və siyasətinin kəsəri, fövqəladə bacarığı, tükənməz enerjisi və böyük
humanizmi, xalqa məhəbbəti və inamı olsun!
- Çox təəssüf
ki, bəzi adamlar ölkənin bu inkişafını,
tərəqqisini, nəhəng dövlətlər sırasında dayanmağımızı, böyük siyasi savaşlarda
duruş gətirmək qabiliyyətimizi görməzdən gəlməyə cəhd edirlər. Hər dəfə də
cəhdləri fiaskoya uğrayır, ancaq yenə şakərlərindən əl çəkmirlər. Onlar bu
Vətəni sevməyən, yalnız ağalarının əmri ilə idarə olunanlardır.
- Əliqismət
müəllim, siz də vaxtaşırı xarici ölkələrdə işgüzar səfərdə olursunuz və çox
güman ki, belə bir ciddi nüansa diqqət yetiribsiniz ki, bizim xalqı bir çox xarici dövlətlərin
vətəndaşlarından fərqləndirən bir maqam var; biz daha çox siyasiləşməyə can
atırıq, xüsusilə orta nəsli təmsil edən insanlarımız: burada hər kəsin siyasi
yanaşması, öncədən fikir söyləmək həvəsi var, hər kəs özünü, ömrünün çoxunu
siyasət elminə sərf edən, dünyanın siyasi nəbzini tutmağa qadir olan və düzgün
proqnoz verən mütəxəssislərdən daha ağıllı sayır, daha çox danışır, dükanda,
bazarda, ümumi nəqliyyatda, qonaqlıqda, toyda, yasda. Ancaq xaricdə yaşayan
vətəndaşın belə bir məcazı və marağı yoxdur, orada hər kəs öz bildiyi,
bacardığı, xeyir verə biləcəyi və gəlir əldə edəcəyi işlə məşğuldur. Hərdən
düşünürəm ki, bu, bəlkə də bizim insanlarımızın bu gözəlim məmləkətdə həddindən
çox rahat və sərbəst yaşaması ilə bağlıdır. Bizim insanımız, hər hansı bir
problemini həll edə bilmədiyi idarənin işindən narazı qalanda, hansısa bir
məmurdan " küsüb” ölkəni tərk edəndən sonra orada bu dövlətin, bu xalqın
ünvanına hədyanlar yağdırır. Məncə, onların bu "cəsarəti”, "mən də siyasətdən
anlayıram” düşüncəsi ilə özünü təsdiqetmə xülyası da məhz bundan qaynaqlanır.
- Telli xanım, mən düşünürəm ki, Azərbaycan beş-on belə
adamın vətəni deyil! Fərdlərin miqrasiya problemi hər zaman olub. Hətta dünyada
heç sərhədlər indiki qədər dəqiq cızılmadığı bir vaxtda da adamlar, tayfalar,
nəsillər haralarasa köç edib. Əminəm ki, onların heç biri doğma yurd yerindən
küsməyiblər, göz açdıqları torpaqlardan imtina etməyiblər, keçmişlərindən,
uşaqlıq, gənclik xatirələrindən üz çevirməyiblər.
- Bu
müasir dövrün bizim üçün ən ağrılı problemlərindən biridir. İndi bəzi adamlar,
xüsusilə də gənclər, xarici ölkələrin
reklam xarakterli TV verilişlərində, müxtəlif saytların yaydığı
video-materiallarda izlədikləri başgicəlləndirən, ağıl qamaşdıran "sərbəst
həyat”ın parıltısına uyub qürbətdə səadət, var-dövlət, rahatlıq axtarmağa
tələsirlər. Biz heç kəsə "getmə, qal!” deyə bilmərik. Kimlərsə bu seçimi
edirsə, yolu açıq olsun! Lakin gələcək
taleyi heç özünə də o qədər bəlli
olmayan bir adam, yad yerdə doğmalarına,
qan yaddaşında müqəddəs bildiyi nələrəsə çirkab atırsa, bu artıq bağışlanılmaz
günahdır və belələrinə qarşı bir millət kimi hər birimiz öz etirazımızı
bildirməliyik!
- Düzdür, indi dövlətimiz maksimum
çalışır ki, yeni açılan iş yerlərinə daha çox mütəxəssis cəlb edilsin, ali
təhsilli gənclərə öz bacarıq və biliklərini nümayiş etdirmək şansı qazandırsan.
Amma ürək ağrısı ilə etiraf edək ki, bu gün
gənclərin böyük əksəriyyətinin savad səviyyəsi iş təklif edənin-yəni
sahibkarın tələblərini ödəmir. Yüksək
texnologiyalarla təchiz olunmuş müasir tipli müəssisələrdəki avadanlıq və
modern sistemli qurğularla işləməyi bacaran mütəxəssislərə böyük ehtiyac
duyulsa da, 4-5 il ali məktəb yollarına ayaq döyən və çantası, dəftər-kitabı,
mühazirə qeydləri yalnız əlindəki telefon və qarşısındakı kompüter olan gənc,
bu iş yerləri üçün elan edilən müsabiqələrə sənəd göndərməyə ya cəsarət etmir və ya da elə ilk
söhbətdəncə anlayır ki, 4-5 il, necə deyərlər "papağını günə yandırıb!”
- Haqlısınız,
amma görün, kimsə günahı özündə axtarırmı? Xarici ölkələrdə məskunlaşıb oranın
vətəndaşlığını almağa can atanlar bu torpağa nifrət edənlər, söyüş yağdıranlar
var ha, onların bir çoxu məhz belə
"bəxtigətirməyənlər, diqqətdən kənarda qalanlar , iş tapmayanlar, hüquqları
tapdananlar” zümrəsinə aiddir. Əslində, təkcə Bakının timsalında ölkədə gedən
nəhəng dəyişiklik və quruculuq işlərini görməzdən gəlmək ən azından nankorluqdur.
Düşünürəm ki, qaçıb sığındıqları yerlərdə ən çirkli və ağır işlərdə çalışmağa
razı olan, ancaq doğma şəhərində, rayonunda "maaş az verirlər, iş tapa bilmirəm” deyənləri bizə
qarşı bir təbliğat aləti kimi istifadə edənlər, bu satqınların "nə mal olduqlarını”
yaxşı bilirlər və belələrinin "söyüş limiti" tükənəndə, onlar da gərəksizləşəcəklər. Bizim bu siyasiləşən
toplumda populist çıxışları ilə özünə xal yığmaq istəyənlər hər zaman olub,
indi də var. Bu adamlar üçün qaradan başqa rəng, şərdən, böhtandan,
haqsızlıqdan o yana söz yoxdur. Onlar dövlət başçısının da, ölkənin birinci
xanımı, Azərbaycanın vitse-prezidenti Mehriban xanım Əliyevanın da həm ölkə
daxilində, həm də xaricdə gördükləri işləri mütləq hədəfə alırlar, onları öz
prizmalarından şərh edirlər, camaatın fikrini əsas məsələdən yayındırmağa
çalışırlar. Təsəvvür edin ki, Prezident humanistlik edir, jurnalistlər üçün ev
tikdirir və ya mədəniyyət işçilərinə fəxri adlar, təqaüdlər verir, yaradıcılıq
təşkilatlarının üzvlərinə qayğı göstərir, qəzetlərin dövlətə olan borcunu
sildirir, bir çox mətbuat orqanları üçün öz fondundun vəsait ayırır. O dəqiqə
bir qrup "hüquq müdafiəçisi” özünü atır meydana ki, bəs dövlətdən, onun
liderindən qayğı , dəstək görən bu adamların azadlığı boğuldu, qələmi əlindən
alındı, nə bilim, nələr, nələr... Təbii ki, bu belə deyil! Məncə, hər kəs öz
xislətini ortaya qoyur, öz daxili aləmini sərgiləyir, bu Vətən, millət
qarşısında övladlıq, insanlıq borcunu yerinə yetirir.
- Amma inanın ki, yel qayadan heç nə
aparmır. Bu günlərdə xalqımız Aprel döyüşlərinin iki illiyini qeyd etdi,
millətin ruhunu yenidən dirçəldən, onun inamını bərpa edən, öz döyüş
rəşadətləri, igidlik və hünərləri ilə gənclərin qəhrəmanlıq örnəyinə
çevrilən şəhidlərimizi ehtiramla andıq.
Bu torpağı sevən hər kəs bir daha əmin oldu ki, rəhbər və xalq birliyi
sarsılmazdır. Elə bilirəm ki, Prezident
seçkilərində bu mübariz və yetkin xalq yenə öz sözünü deyəcək, inandığı,
güvəndiyi Liderini yenidən Prezident kürsüsündə görəcək. Biz öz Rəhbərimizlə yanaşı inamla gələcəyə
addımlayacaq, Ali Baş komandanla çiyin-çiyinə düşmən üstə gedəcək və "Qarabağ
bizimdir, bizim olacaq!” sədası ilə erməni işğalında olan əzəli və əbədi
torpaqlarımıza Zəfər bayrağı sancacağıq! Bu gün uzaqda deyil!
Söhbəti
qələmə aldı:Telli Pənahqızı