Azad İqtisadi Zonanın yaradacağı perspektiv
"Azərbaycan
Hava Yolları" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti (AZAL) yaxın zamanlarda Heydər
Əliyev Beynəlxalq Aeroportu ərazisində Azad İqtisadi Zona yaratmaq
niyyətindədir. Trend-in məlumatına görə, bunu "Azərbaycan Hava
Yolları" Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin sədri Cahangir Əsgərov 7-ci Xəzər
Avia Yük Daşımaları Sammitində çıxışı zamanı deyib. C.Əsgərov əlavə edib:
"Bu layihənin icrası üçün qanunvericilik bazası artıq təsdiq edilib. Onun
icrası ilə bağlı tədbirlər planı hazırlanmaqdadır".
Aeroportda yaradılacaq Azad İqtisadi Zonanın hansı effektləri
verəcəyini öyrənməyə çalışdıq.
İqtisadçı Rəşad Həsənovdeyir ki, Azad İqtisadi Zonanın yaradıldığı ərazilərdə hava limanı kimi çevik
nəqliyyat əlaqələrinin olması, o sahənin inkişafına müsbət təsir göstərə bilər:
"Amma faktiki olaraq, aeroportda yaradılacaq azad ticarət zonasının konkret
indikatorları məlum deyil. Düşünmürəm ki, həmin ərazidə istehsal mühiti
qurulsun. Amma ola bilsin ki, yüngül
sənayenin müəyyən istiqamətlərində kiçik istehsal sahələri fəaliyyət göstərə
bilər. Bu təbii ki, ölkəmizdə iqtisadi aktivliyi müəyyən qədər
şərtləndirəcəkdir. Xüsusilə, nəzərə alsaq ki, ölkə əhalisi bir sıra hallarda bahalı məhsulların istehlakçısıdır.
Hansı ki, bu məhsulları böyük şirkətlər bazara təqdim edir. Yaxud da, bu
məhsulların üzərində böyük həcmli rüsum, vergi tətbiq edilməsi nəticəsində
qiymətlər kəskin baha olur. Azad ticarət zonasının olması yerli əhali üçün ilk
növbədə keyfiyyətli məhsulların daha aşağı qiymətdə istehlak edilməsi imkanı
yarada bilər. Təbii ki, əgər buna imkan yaradılarsa. Bundan başqa, əlavə iş
yerinin yaradılmasına səbəb olacaqdır. Ticarət dövriyyəsinin və yerli
istehsalın həcminin genişlənməsinə təsir edəcəkdir. Xüsusilə də, xarici ölkə
vətəndaşlarının xərcləmələrini artıracaqdır.
Gələcəkdə ola bilsin ki, Azərbaycan hansısa formada tranzit mərkəzə çevrilsin. Hələlik AZAL-ın apardığı siyasət bu
istiqamətdə deyil. Nə zamansa daha aşağı qiymətlər təklif olunarsa, mümkündür ki, Azərbaycan
müəyyən qədər Avropa və Asiya arasındakı sərnişin daşınmasını təmin etsin. Belə
olarsa, azad ticarət zonasında tələbin artması ölkənin valyuta gəlirlərinə də
müsbət təsir göstərə bilər. Bir məqama
da toxunum ki, bu zonada yerli sahibkarlar da fəaliyyət göstərəcəklər və bu,
biznesin inkişafını dəstəkləyə bilər. Mexanizm, tədbirlər planı hazırlanarkən
yaxşı olar ki, bu sahədə təcrübəsi olan şirkətlər prosesə cəlb edilsin”.
Müsahibimiz
deyir ki, azad iqtisadi zonaların yaradılmasında əsas mahiyyət onların əlçatan
olmasıdır: "Azad iqtisadi zonalar bəzi
hallarda, bir neçə nəqliyyat qovşağının əhatəsində yaradılır. Məsələn, deyək
ki, hər hanısa bir dənizə çıxışı olan
limanda hava limanı da yaradılır. Və
burada koordinasiya daha effektli formada təşkil edilir. Amma böyük ehtimalla, AZAL-ın ərazisində azad
iqtisadi zonanın yaradılması məsələsi indiki imkanlar daxilində nəzərdə
tutulub. Bu, nəqliyyatdan istifadə
edənlərin xərclərinin iqtisadiyyata cəlb edilməsi məqsədi daşıyır. O qədər də geniş yayılmış bir təcrübə deyil”.
İqtisadçı Vüqar Bayramovbildirir ki, azad iqtisadi zonanın yaradılması ilə bağlı fəaliyyətlər başlayıb
və davam etdirilir: "Prezident Azad İqtisadi Zonanın yaradılması ilə bağlı
xüsusi fərman imzalayıb. Eyni zamanda, bu sahə ilə bağlı qanun qəbul edilməsi
və qanun hazırlanması ilə əlaqədar xüsusi işçi qrupu da yaradılıb. Güman olunur
ki, işçi qrupu ilin sonunda sözügedən qanunun parlamentə təqdim edəcək. Məncə,
2018-ci ildə artıq iqtisadi zonanı yaratmaq mümkün olacaq. Bu zonanın
yaradılması xarici investisiyanın cəlb edilməsi baxımından çox vacibdir. Çünki
Azərbaycanda yaradılacaq Azad İqtisadi Zona spesifik bir model əsasında
formalaşdırılacaq. Bunun da spesifikliyi ondan ibarətdir ki, xüsusi qanun qəbul
ediləcək. Həmin qanunun qəbul edilməsi, sahibkarların hüquqlarının, vergi və
mülkiyyət hüquqları daxil olmaqla, bir
sıra başqa hüquqların qorunmasına şərait yaradacaq. Bu da güzəştlərin olmasına imkan
yaradacaq. Burada məqsəd xarici
investorlarda qeyri-neft sektoruna maraq
yaratmaqdır. Artıq körfəz ölkələri ilə bu istiqamətdə danışıqlar gedir. Bizdə
olan məlumata görə, bir sıra sahibkarlar və iri şirkətlərlə investisiya
qoyuluşu ilə bağlı razılıq əldə edilib. Bu, yerli istehsalın xarici bazarlara
çıxarılmasına dövlət dəstəyini həyata keçirəcək. Nəticədə, beynəlxalq limanın
mövcud potensialından istifadə etməklə,
qeyri-neft sektoruna məxsus məhsulun xarici bazara ixracını artıracaq”.
Günel Azadə