“Ayıların soyqırımı”
Oktyabrın 29-da Ekologiya və Təbii Sərvətlər
Nazirliyinin 9 saylı Ərazi ekologiya və təbii sərvətlər şöbəsinə (Balakən-Zaqatala-Qax-Şəki
inzibati rayonlarını əhatə edən) Şəki rayonu ərazisində qanunsuz ov edilməsi ilə
bağlı siqnal daxil olub.
Ekologiya və Təbii Sərvətlər
Nazirliyinin mətbuat xidmətindən APA-ya verilən məlumata görə, nazirliyin əməkdaşları
dərhal reyd keçirib və reyd zamanı Şəki rayonunun Şin dərəsində şübhəli bilinən
"Ural” markalı, AQS 95-85 dövlət qeydiyyat nişanlı maşın saxlanılıb. Avtomobilə
baxış zamanı üzərilərində 7 ov tüfəngi olan 7 nəfər, bir baş ovlanmış ayı cəmdəyi
və dərisi, həmçinin iki aylıq bir diri ayı balası aşkar edilib. İlkin
araşdırmalar nəticəsində məlum olub ki, qanunsuz ov edən şəxslər Şəki rayonu
Şin kəndinin sakinləridir. Ərazi sərhəd zonası olduğundan hazırda ETSN-nin və
Dövlət Sərhəd Xidmətinin əməkdaşları birgə araşdırma və sənədləşmə aparır. Sənədləşmə
başa çatdıqdan sonra təqsirli bilinən şəxslər barəsində qanunamüvafiq qaydada tədbir
görüləcək. Avtomobildə aşkar olunan tüfənglər və ayı cəsədi maddi sübut kimi Şəki
rayon Polis Şöbəsinə, ayı balası isə Altıağac Milli Parkının nəzdindəki Vəhşi Təbiətin
Bərpası Mərkəzi və Reabilitasiya Klinikasına təhvil veriləcək.
Biz insanlarla eyni təbiəti bölüşən heyvanlar
canlıdır və onların da qayğıya, sevgiyə ehtiyacı var. Heyvanlar ağrını insanlarla
eyni dərəcədə hiss edir. Lakin təəssüf ki, bir çoxları bunu hələ də dərk edə
bilmir. Hələ də heyvanları vəhşicəsinə
ovlayır, yaxud yaralayırlar. Bəs görəsən bu kimi halların qarşısını almaq üçün
nə etmək lazımdır? Bəlkə qanunvericilik və cəza tədbirləri daha da sərtləşdirilməlidir?
Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin Ətraf
Mühitin Mühafizəsi Departamentinin sektor müdiri Raqub Mirzəyevqəzetimizə
açıqlamasında əvvəlcə bildirdi ki, sözügedən hadisə haqda Nazirliyin
Balakən, Zaqatala, Qax, Şəki ərazilərinə nəzarət edən 9 saylı ərazi ekologiya və
təbii sərvətlər şöbəsinə məlumat daxil olub: "Həmin məlumat əsasında keçirilən
reyd zamanı Şəki rayonunun Şin dərəsində şübhəli maşın saxlanılıb. Maşına baxış
zamanı ovlanmış ayının cəmdəyi, dərisi və bir baş diri ayı balası aşkar edilib.
Bununla bağlı faktlar sənədləşdirilib. Hazıfrda bununla bağlı Şəki rayon polis
şöbəsində araşdırma aparılır. Ayı balası Xızı, Altıağac mərkəzinə təhvil
verilib. İlkin araşdırılmalar zamanı müəyyən olunub ki, ayını öldürənlər Şin kəndinin
sakinləri olub. Araşdırma başa çatanda lazımi qaydada tədbirlər görüləcək. Belə
hadisələrin qarşısını almaq üçün nazirlik tərəfindən müxtəlif tədbirlər həyata
keçirilir. Heyvanların mühafizəsi üçün Azərbaycanda müxtəlif parklar və qoruqlar
var. Heyvanlara xidmət personalı həmişə onlara xidmət edir. Lakin qanunsuz şəkildə
ov edənlər həmişə olur, onlar qanunsuz alətlərlə heyvanları ovlayırlar. Bunun
qarşısını almaq üçün nazirlik tərəfindən müxtəlif önləyici tədbirlər görülür.
Keçən on ay ərzində qanunsuz ov edən 153 şəxs saxlanılıb. Həmin adamlardan 119
ov tüfəngi, 415 patron, ovlanmış heyvan və quşlar götürülüb”.
R.Mirzəyevin sözlərinə görə, qanunsuz ov edənlərin arasında hətta 16 nəfər
əcnəbi şəxss də var: "Onların arasında BƏƏ,
İraq, Suriya, Türkiyə respublikalarının vətəndaşları var. Həmin şəxslər
İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 272.3 maddəsinə əsasən cərimə olunublar.
Ümumilikdə qanunsuz ov edən şəxslər 162 min 600 manat məbləğində cərimə edilib.
Qeyd edim ki, 9 fakt üzrə təqsirkarın müəyyənləşdirilməsi üçün aidiyyəti rayon
polis şöbələrinə müraciət edilib. Bununla yanaşı, həmin 16 nəfər əcnəbinin ölkədən
deportasiya olunması və gələcəkdə Azərbaycan Respublikasına buraxılmaması üçün
Dövlət Miqrasiya Xidmətinə məktub göndərilib”.
Sektor müdiri bu kimi halların qarşısının
alınmasında cəza tədbirləri ilə yanaşı,
ictimai qınağın da mühüm rol oynadığını vurğuladı: "Cərimənin miqdarı
İnzibati Xətalar Məcəlləsinin müvafiq maddəsinə əsasən təyin edilib. Bundan
başqa, müəyyən ziyan məbləği var ki, bu məbləği keçdiyi təqdirdə, həmin şəxslər
qanunla cinayət məsuliyyətinə cəlb olunurlar.
Nazirlik qanunvericiliyə uyğun şəkildə tədbirlər görür. Lakin bununla
yanaşı, ictimai qınaq da burada mühüm rol oynayır. Yerli icra hakimiyyəti
orqanları, bələdiyyələr və digər aidiyyəti qurumlar belə hallara qarşı mübarizə
aparmalıdırlar. Təkcə bir qurum bu problemi həll edə bilməz. Bu işdə KİV-lərin
də üzərinə böyük yük düşür. Onlar da bu mübarizəyə qoşulmalıdırlar”.
Canlı
Aləmin Mühafizəsi Alyansının (CAMA) sədri Mənsurə Rəsulzadə deyir ki, bu kimi halların başa verməsinin əsas səbəbi
insanlarda hələ də qanunlarımız barədə dolğun məlumatın olmamasıdr: "Onlar bu
barədə geniş məlumatlanmalıdırlar ki, belə halların qarşısı alınsın. KİV-lər
yalnız bu hallar baş verdikdən sonra məsələni qaldırmamalıdır. Hesab edirəm ki,
bu kimi aktual mövzular hər zaman gündəmdə olmalıdır. Ətraf mühitə qarşı
insanlarda mərhəmət hissi formalaşdırmaq lazımdır. Bunun üçün Ekologiya və Təbii
Sərvətlər Nazirliyi insanlarla söhbətlər aparmalı, ictimai yerlərdə önləyici tədbirlər
görməlidir. Vəhşi təbiətin sakini olan heyvanların öldürülməsi böyük bir cinayətdir.
Təkcə cərimə ilə kifayətlənmək olmaz. Bunu edən şəxslər mütləq cinayət məsuliyyətinə
cəlb edilməlidir”.
M.Rəsulzadə deyir ki, cərimə xuliqanlıq hadisəsi
zamanı ödənilə bilər: "Əgər ortada ölüm hadisəsi varsa, xüsusilə də qoruqda
qorunan heyvanların öldürülməsindən söhbət gedirsə, bunun bir adı var ki, o da
cinayətidir. Həmin şəxslər mütləq həbs olunmalıdır. Düşünürəm ki, həbs cəzası
insanlarda qorxu hissi formalaşdıraraq digərlərini də bundan çəkindirə bilər.
Bu insanlar heç cür bəhanə gətirə bilməz ki, mən ac idim, yaxud da ehtiyacım
var idi deyə, yazıq heyvanı öldürdüm.
Qonşum ac olanda gəlib məni öldürür? Bunun nə fərqi var ki, ayını öldürmək,
yaxud insanı öldürmək? Qanun zəifin keşiyində daha güclü dayanır. Zəif olanın
haqqı daha güclü qorunmalıdır. İnsan özü-özünü qorumağa qadirdir. Həmçinin
qanunları da bilir. Heyvanların taleyi isə qanunların onlara olan münasibətinə
qalır”.
Müsahibimiz deyir, nə qədər ki belə hallar zamanı
cinayətkar təkcə cərimə ödəməklə yaxasını qurtarır, bu, daim biznes şəklində
davam edəcək: "Hətta bəzən bu, sərfəli biznes də olur. Əgər ayı meşədə
yaşayırsa, onun heç bir faydası yoxdur. Öldürüldükdə isə, cərimə ilə ayı "pul gətirir”.
Bizə məlum olan təkcə bir hadisədir. Elə hadisələr var ki, onlar heç ümumiyyətlə
bilinmir. Qoruqlara giriş, ovçuluq hələ də qanunidir. Əgər meşədə bir dəfə tüfəng
açılırsa, bütün meşə heyvanları stress halına düşür. Keçmiş zamanda heyvanları
oxla ovlayırdılar. Lakin onda heyvanların ətindən istifadə olunurdu, çünki başqa
qida növü yox idi. Onda indiki kimi meşəyə top-tüfənglə girilmirdi. Bəzən
yaralı heyvanlar qaçıb güclə canını qurtarırlar. Tutulmayan oğrular və cinayətkarlar
hələ ki çoxdur. Bu kimi faktlar cinayət kimi dəyərləndirilib, sərt cəza tədbirləri
görülməlidir. Belə faktlar daha çox ictimailəşdirilməli və dövlətin diqqəti
buraya yönəldilməlidir. Qanunlarımız daha da sərtləşdirilməlidir. Heyvanı
öldürüb balasını yetim qoyana insan deyilə bilməz. Həmin insanların tərbiyə
etdiyi övladlar var. Gələcəkdə onlar da bu vəhşiliyə adi yanaşacaqlar. Belə
insanlara bunun vəhşilik olduğunu başa salan isə qanun olmalıdır”.
Şəbnəm
Mehdizadə