“Çayçılıq intensiv şəkildə inkişaf etdirilməlidir”
Bu günlərdə
Prezidentİlham Əliyevin sədrliyi ilə Lənkəranda çay, çəltik və sitrus
meyvələri istehsalının inkişafı məsələlərinə dair respublika müşavirəsi
keçirilib. Dövlət başçısının giriş nitqi ilə açılan müşavirədə çay, çəltik,
sitrus meyvələri istehsalının inkişafı məsələləri müzakirə edilib. Prezident
qeyd edib ki, kənd təsərrüfatının hər
bir sahəsi bizim üçün çox önəmlidir və son illər ərzində bu sahəyə göstərilən
diqqət öz nəticəsini verir: "Azərbaycanda
çayçılıq sahəsinin böyük ənənələri var. Lənkəranda birinci çay fabriki hələ
1930-cu illərdə yaradılıb. Çayçılığın sürətli inkişafı ulu öndər Heydər Əliyevin
adı ilə bağlıdır. 1970-ci ildə 8 min hektarda çay əkilirdisə, 1982-ci ildə təxminən
12 min hektarda çay əkilərək çayın istehsalı 26 min tona çatıb. Müəyyən səbəblər
üzündən fermerlər, kəndlilər tərəfindən çayçılığa maraq azaldı, dövlət də öz dəstəyini
göstərə bilmədi. Ona görə biz demək olar ki, çayçılığı itirmək ərəfəsində idik.
Son illər ərzində bu sahəyə göstərilən xüsusi diqqət hesabına biz çayçılığı bərpa
edirik və edəcəyik. Hələ ki, min hektarda çay plantasiyaları əkilib. Bu,
əlbəttə ki, əvvəlki dövrlə müqayisədə çox aşağıdır. Ancaq biz çay
plantasiyalarını tədricən bərpa edəcəyik”.
Prezident onu
da əlavə edib ki, əsas vəzifələrdən biri də, yeni çay plantasiyalarının
salınmasıdır: "Dövlət öz dəstəyini göstərməli, yerli icra orqanları fermerlərə
dəstək verməlidirlər. Bu sahələr müəyyən edilməlidir. Çünki cənub zonasında boş
qalan o qədər də böyük torpaq sahəmiz yoxdur. Ona görə biz istifadəsiz qalan
torpaq sahələrində, çayçılıq üçün münbit olan torpaqlarda plantasiyalar
salmalıyıq. Eyni zamanda, çayçılığın inkişaf etdiyi dünyanın aparıcı ölkələrinin
təcrübəsi də öyrənilməlidir. O ölkələrdə həm məhsuldarlıq çox yüksəkdir, eyni
zamanda, onlar torpağın hər qarışından istifadə edirlər. Dağətəyi ərazilərdə,
yamaclarda terras şəklində çay plantasiyaları salınır. Bu, eyni zamanda, sitrus
meyvələrinin istehsalına da aiddir. Müvafiq dövlət qurumları burada yeni çay
plantasiyalarının salınması ilə bağlı təkliflərini tezliklə verməlidirlər. Əlbəttə,
bu plantasiyaların su təminatı da təşkil edilməli və davamlı su təminatı
olmalıdır. Dünyanın ən qabaqcıl texnologiyaları tətbiq edilməlidir. Dünən
çayçılıq təsərrüfatında olarkən mənə məruzə edildi ki, biz ən qabaqcıl
texnologiyaları tətbiq etsək, məhsuldarlığı bir neçə dəfə artıra bilərik. Bu,
onu deməyə əsas verir ki, biz hətta məhdud olan torpaq sahələrində keyfiyyətli
və böyük həcmdə çay istehsalına nail ola bilərik”.
Dövlət
başçısı qeyd edib ki, çayçılıq intensiv şəkildə inkişaf etdirilməlidir: "Ötən əsrin
80-ci illərindən fərqli olaraq, bu gün bu sahə üzrə kənd təsərrüfatı elmi inkişaf
edib. Qeyd etməliyəm ki, dünyanın ən qabaqcıl texnologiyaları Azərbaycanda tətbiq
olunmalıdır. Astara rayonuna keçən səfərimdə "Astaraçay” müəssisəsində olmuşam.
Bu dəfə də həmin müəssisənin plantasiyalarında olarkən məruzə edildi ki, onlar
məhz bu yanaşmanı tətbiq edirlər, ən müasir texnologiyalar tətbiq olunur. İri çayçılıq və tingçilik təsərrüfatı
yaradılmalıdır. Əlbəttə ki, bu sahələr üçün də xüsusi texnika gətirilməlidir.
Sahibkarlığa Kömək Milli Fondunun xətti ilə sahibkarlara güzəştli şərtlərlə kreditlər
verilməlidir ki, bu işlər daha da sürətlə aparılsın. 2016-cı ildə ölkəmizə 12
min 600 ton çay idxal edilib. Bu məqsədlər üçün ölkəmizdən 45 milyon dollar vəsait
gedib. Eyni zamanda, keçən il 1100 ton çay ixrac edilib və ölkəmizə 6 milyon
100 min dollar məbləğində valyuta gəlib. Yəni, biz görürük ki, burada tarazlıq
bizim xeyrimizə deyil. Biz çayı ixrac edirik. Ancaq daha çox idxal edilən
xammal əsasında paketlənmiş, ya da qarışdırılmış çay ixrac edirik. Biz isə Azərbaycanda
yetişdirilən çayı emal edib ixrac etməliyik. Belə olan halda, ölkəmizdən bu qədər
valyuta getməyəcək. Başqa sahələrdə olduğu kimi, nəzərə alsaq ki, indi Azərbaycanda
çayçılıq geniş vüsət alır, bir neçə çayçılıq təsərrüfatı yaradılır. Hesab edirəm
ki, Çay İstehsalçıları və İxracatçıları Assosiasiyasının yaradılması məsələsinə
də baxmaq olar”.
Millət vəkil
Fəzail İbrahimli bizimlə söhbətində
bildirdi ki, bu müşavirələr regionların sosial-iqtisadi
inkişaf proqramının tərkib hissələridir: "Keçirilən bu müşavirələr son illərdə
kənd təsərrüfatına diqqətin artırılmasının qanunauyğun ifadəsidir. Artıq hər
bir zonalar üzrə ayrı-ayrı müşavirələr keçirilir. Sabirabadda, Qaxda və Lənkəranda
keçirilən bu müşavirələr bu işin davamı olaraq qiymətləndirilə bilər. Cənub
zonası, xüsusilə Masallı, Lənkəran, Astara subtropik zona olduğundan bu ərazidə
özünəməxsus bitkilərin inkişafı üçün kifayət qədər şərait var. Bildiyimiz kimi,
post-neft dövründə kənd təsərrüfatının inkişafı
dövlətin əsas prioritetlərindən biri hesab olunur. Bu baxımdan, müşavirə həm də regionlara göstərilən diqqət
və qayğının təcəssümüdür. Həmin zonalara yaşayan əhalinin təminatı və məşğulluğu
baxımından da çox vacibdir. Çünki yeni istiqamətlər üzrə yeni iş yerləri də
yaradılacaq. Regionların inkişafı isə bütövlükdə respublikanın inkişafı deməkdir.
Bu gün kənd təsərrüfatı məhsulları ilə bağlı xaricdən asılılığın azaldılması
bizim üçün çox vacibdir. Bu proqrama uyğun olaraq atılan addımlar strateji
kursun davamıdır və yaxın gələcəkdə öz nəticəsini verəcək”.
Şəbnəm Mehdizadə