Bakı 13°C
Avropanı ikiyə bölən layihə
Rusiyanın ən qalmaqallı layihələrindən biri kimi tarixə düşmək şansı
əldə edən "Şimal axını-2” layihəsi ilə bağlı müzakirələr davam edir. Rusiyanın
Ukraynanı iqtisadi cəhətdən zəiflətmək üçün ortaya atdığı layihə ətrafında,
sözün əsl mənasında gərginlik yaşanır. Layihə Avropanı iki yerə bölüb. Bir
tərəfdə layihəni müdafiə edən Almaniya, Fransa, İtaliya kimi nəhənglər, digər
tərəfdə isə yerdə qalan Avropa. Məsələ ondadır ki, layihənin reallaşması üçün
Avropa İttifaqına daxil olan ölkələr arasında konsensus zəruridir. Bu konsensus
isə nəinki var, əksinə, günbəgün çat vermək üzrədir. Qərb nəşrlərinin
yazdıqlarına görə, bu dəfə Danimarka "Şimal axını-2” layihəsinin reallaşmasına
qarşı çıxdığını bəyan edib. Öz növbəsində Rusiyanın energetika naziri Aleksandr
Novak ümidvardır ki, "Şimal axını-2” nəzərdə tutulan marşrutda davam edəcək.
Nazirliyin rəhbəri bildirib ki, Rusiya tərəfi əvvəlki tək, hesab edir ki,
Danimarkanın qaz kəmərinin reallaşmasına qarşı çıxmağa, ona mane olmağa əsası
yoxdur. "Layihə reallaşmaq üzrədir. Biz Danimarka krallığından icazənin
veriləcəyini gözləyirik. Aydındır ki, icazə verilməzsə, digər çıxış yolları da
mövcuddur. Lakin belə olan halda, bu, bir qədər baha başa gələcək və vaxt
aparacaq”, - deyə rusiyalı nazir Rusiya enerji həftəliyi çərçivəsində etdiyi
çıxışında bəyan edib. Novak eyni zamanda diqqəti ona yönəldib ki, Rusiya tərəfi
əvvəlki tək, layihənin ilkin marşrutla reallaşmasını istəyir. "Biz icazənin
verilməməsi üçün heç bir əsas görmürük”, - deyə mətbuat nazirin fikirlərini
sitat kimi gətirib. "Vestnik Kafkaza”nın əməkdaşı ilə söhbətində Milli enerji
təhlükəsizliyi üzrə Fondun aparıcı analitiki, Rusiya hökuməti yanında maliyyə
universitetinin müəllimi İqor Yuşkov
bildirib ki, Danimarka akvatoriyası ilə boru xəttinin inşası ən mümkün
ssenaridir. "Alternativ marşrut tapmaq çox mürəkkəbdir.
Axı bir qədər cənubda
Polşa yerləşir. Bu ölkə isə "Şimal axını-2” layihəsinin ən radikal
əleyhdarlarından biridir. Mən hesab edirəm ki, Novakın sözləri daha çox əcnəbi
investorlara ünvanlanıb. Bununla bir növ onları sakitləşdirir və inandırmağa
çalışır ki, Rusiya istənilən halda bu qaz kəmərini ərsəyə gətirəcək. İstənilən
halda əsas ssenari Danimarka ərazisindən kəmərin inşasıdır. Və indi oturub
gözləmək gərəkdir ki, Moskva Kopenhagenə təzyiqləri gücləndirəcək. Özü də iki
ildir ki, Danimarka tərəfi heç bir iş görmürdü”, - deyə ekspert bildirib.
"Nəzərə alın ki, "Şimal axını-2” layihəsinin əsas rəqiblərindən olan "BalticPipe”
layihəsinin (Norveçdən Polşaya qaz kəməri) icazəsini məhz Danimarka verib. Özü
də rəsmi Kopenhagen bunu qısa zaman kəsiyində edib. "Şimal-2” layihəsinin sənədləri
isə stol üzərində qalmaqdadır. Mən hesab edirəm ki, "Qazprom” alternativ
ssenarilər axtarmaqdansa, ən optimal ssenari kimi danimarkalıları məhkəməyə
verməyə çalışacaq. Ən son hədd kimi
"Şimal axını-2” layihəsinin əsas operatoru qismində çıxış edən Almaniya
qəti əhval-ruhiyyədədir. Almanlar artıq bildiriblər ki, danimarkalıları məhkəməyə
verə bilərlər və itirəcəkləri bütün itkilərin və məhkəmədəki ləngimələrin
haqqını alacaqlar. Kopenhagenə qarşı qaz kəməri layihəsini siyasiləşdirmək
ittihamı irəli sürüləcək. Eləcə də, imzalanması nəzərdə tutulan bütün sənədləri
siyasi nöqteyi-nəzərindən ləngitməkdə ittiham ediləcək. Qarşı tərəf də hər
hansı bir cavab vermək istəmir - nə hə, nə yox və problem də bundadır. Onların
hansısa bir cavab vermələrinə nail olmaq gərəkdir”, - deyən Yuşkov əlavə edib
ki, Danimarka üçün cavab bu ay ərzində olmalıdır.
"NyuTek Servisez” şirkətinin vitse-prezidenti, İ.M.Qubkin adına
Rusiya Dövlət Universitetinin professoru Valeri Bessel ümidvardır ki, "Şimal
axını-2” layihəsi istənilən halda inşa
edilib istismara veriləcək. Onun sözlərinə görə, Avropa İttifaqının
karbohidrogen ehtiyatlarını əldə etmək üçün başqa bir ciddi mənbəyi yoxdur.
Yalnız ümid yeri Körfəz ölkələri və Rusiyadır. Avropa İttifaqı böyük məmnuniyyətlə
İrandan karbohidrogen ehtiyatlarını alardı. Lakin İran sərt sanksiyalar
altındadır. Öz iqtisadiyyatlarının inkişaf etdirilməsi ilə məşğul olan ölkələr
– Almaniya, Hollandiya, İtaliya ucuz enerjiyə möhtacdırlar. Əks təqdirdə
onların iqtisadiyyatı rəqabətədavamlı olmayacaq. Bu səbəbdən də onlar "Şimal axını-2”
kimi layihələrin reallaşdırılmasına çalışacaqlar.
O ki qaldı Danimarkaya -
təəssüf hissi ilə bildirək ki, bu ölkə ekoloji turizm kateqoriyasına daxil olan
ölkələrə aiddir, onun iqtisadiyyatı əhəmiyyətli dərəcədə deyil. Layihəni
dayandırmağı bacarmayacaq - Kopenhagen öz ərazi sularından boru xəttini sahil
boyu 12 mil əraziyə buraxmaya bilər. BMT konvensiyasına görə, iqtisadi maraq
kəsb edən zonada isə onun bu hüququ yoxdur”, - deyə o bildirib. "Əgər boru
xətti heç bir ekoloji normaları pozmursa, onda, sadəcə Danimarka onu buraxmağa
məcbur olacaq. Əks təqdirdə, boru xəttini ləngitməyə görə məsuliyyət onun
üzərinə düşəcək. Özü də gecikmə "Qazprom” üzündən deyil, Avropadandır. Onlar
isə yaxşı bilirlər ki, Avropa məhkəmələrində necə işləmək olar. Mütləq halda
Kopenhageni məhkəməyə cəlb edəcəklər. Mən hesab edirəm ki, Danimarkanın ərazi
sularından kənar keçməklə daha uzun marşrut imkanları nəzərdən keçirilir. Bu
yol da iqtisadi maraq zonasıdır. Və indi Danimarka seçim qarşısındadır: ya
mövcud marşrut davam etdiriləcək, yaxud da boru xətti iqtisadi maraqlar
zonasından keçəcək. O zaman Kopenhagenə qarşı, boru xəttini ciddi şəkildə
gecikdirməyə görə cərimə tətbiq olunacaq”, - deyə ekspert vurğulayıb.
Azər
