Bakı 18°C
“Atlas şirləri”nin avropalı “silahı” - Portret
Futbol üzrə dünya çempionatlarının yazılmamış qanunu var: nə qədər
çox oyunçun Avropada çıxış edirsə, uğur qazanmaq şansın bir o qədər çoxdur. Bu,
xüsusilə, son illərdə keçirilən mundiallarda özünü qabarıq şəkildə göstərir.
Dünya çempionatlarında Avropa təmsilçilərinin hegemonluğu danılmaz faktdır.
Təsadüfi deyil ki, "köhnə qitə” təmsilçiləri ilə yalnız Cənubi Amerika yığmaları
başa-baş mübarizə aparır ki, həmin millilərin üzvlərinin əksəriyyəti də məhz
Avropanın top-liqalarında çıxış edirlər. Eyni sözləri mundiallarda arabir
görünən yığmalara da aid etmək olar. Bu seçmələrin də dünya çempionatlarında
uğurlu çıxışı heyətindəki "avropalı”ların sayı ilə düz mütənasib olur. Bu
cəhətdən, Mərakeş millisini fərqləndirmək olar. Bu gün "atlas şirləri”nin
heyətində kifayət qədər İspaniya, Fransa, Hollandiya kimi futbol ölkələrinin
yetirmələri çıxış edir. Elə "qırmızı-yaşıllar”ın 20 illik həsrətə son qoyaraq
mundiala vəsiqə qazanmasında da bu oyunçuların əvəzsiz rolu oldu. Mərakeş
yığması sonuncu dəfə Fransada keçirilən mundialda (1998) görünmüşdü. O vaxt
Braziliya, Şotlandiya və Norveçlə bir qrupda mübarizə aparan mərakeşlilər,
yalnız gələcək finalçıya (Braziliya) uduzmuşdu. Qrup mərhələsini 4 xalla başa
vuran Şimali Afrika təmsilçisi 1/8 finala vəsiqə qazana bilməmişdi. Ümumilikdə
isə bu günə kimi 4 dəfə dünya çempionatının final mərhələsində oynamış Mərakeş
yığması, cəmi bir dəfə qrup mərhələsini adlamaq (1986) şərəfinə nail olub.
Afrika təmsilçisi bu il Rusiyada keçiriləcək mundialda da eyni uğuru hədəfləyib.
Bu çətin tapşırığın öhdəsindən gəlmək üçün isə "atlas şirləri” ümidi avropalı
üzvlərinə bağlayıb. Xoşbəxtlikdən bu cür oyunçuların sayı "qırmızı-yaşıllar”da
heç də az deyil. Belə futbolçulardan biri də Yunes Belhandadır.
Müdafiəçi kimi başlayan
karyera
Yunes 1990-cı il, fevralın 25-də Fransanın Avinyon şəhərində dünyaya
gəlib. Onun valideynlərinin hər ikisi Mərakeşin Taza şəhərindəndir. Yunes hələ
çox kiçik yaşlarında olan zaman onun ailəsi atasının işi ilə bağlı Avinyonun
yaxınlığında yerləşən Aramon şəhərinə köçürr. Elə balaca Yunesin futbol
karyerası da burda başlayır. Fransada yaşayan başqa millətin nümayəndələri
idmana daha çox meyl salırlar. Bu sahə fiziki cəhətdən dözümlü, əzmkar olan
gəlmələr üçün uğur qazanmanın ən rahat yoludur desək, yanılmarıq. Elə təkcə son
illər Fransa millisinin heyətinə nəzər salmaq kifayətdir. "Xoruzlar”ın
heyətində etnik fransız tapmaq istəyənlər bir qədər əziyyət çəkməli olacaq.
Buna baxmayaraq, "üçrənglilər”in heyətindəki gəlmələrin demək olar hamısı yerli
futbol məktəbinin yetirmələridir.
Belhanda da bu cür gəlmələrin yolu ilə getmək, futbolçu olmaq fikrinə
düşür. O, cəmi 7 yaşında "RC Aramon” klubunun aşağı yaş qrupuna yazılır. Yunes
burda cəmi 1 il qalır. Növbəti ildən isə o doğuldu şəhərin eyniadlı komandasına
- "Avinyon”a qoşulur. Burda Yunesin məşqçisi Jan-Kristof Qleyze olur.
Maraqlıdır, Belhanda hazırda yarımmüdafiədə, hətta bəzən sol cinah hücumçusu
kimi oynasa da, "Avinyon”da libero (sonuncu müdafiəçi) mövqeyində çıxış edirdi.
Yunes Jan-Kristof Qleyzenin əməyini unutmur, bir futbolçu kimi yetişməsində
onun rolunu əvəzsiz sayır. İllər sonra verdiyi müsahibədə də keçmiş məşqçisini
xatırlayır:
"O, mənim üçün bir məşqçidən daha artıqdır. Atam Qardda çalışmağa və
yaşamağa başlayandan bəri məni evdən məşqə, məşqdən evə aparıb-gətirən şəxs
məhz o idi. O və "Avinyon” olmadan digər klublar tərəfindən heç vaxt kəşf
edilməzdim”.
Rene Jirarın kəşfi
Artıq 13 yaşı olanda, Belhanda Fransanın köklü komandalarının diqqət
mərkəzinə düşür. "Sent-Etyen”, "Lion”, "Marsel”, "Monpelye” kimi komandaların
skautları gənc mərakeşli ilə maraqlanırlar. Bu klublar içərisində "Marsel”
variantı daha cəlbedici görünsə də, Yunes gələcək inkişafını nəzərə alır və
klubun məşq mərkəzinin istənilən səviyyədə olmadığını qeyd edərək, ora
getməkdən imtina edir. Belhanda öz seçimini "Sent-Etyen”dən yana etsə də,
valideynlərinin evə daha yaxın olmasını əsas göstərməsindən sonra fikrini
dəyişir və "Monpelye”ni seçir.
"Monpelye”nin akademiyasında məşqçilər daha texnikalı, dəqiq
ötürmələri olan mərakeşlini müdafiədən dayaq yarımmüdafiəçisi mövqeyinə
çəkirlər. Klubun akademiyasında pillə-pillə addımlayan Belhanda, əvəzedici
komandaya kimi irəliləyir. 2009-cu ilin 29 iyulunda isə ilk peşəkar müqaviləyə
imza atır. Yunes "Monpelye” ilə 3 illik müqavilə bağlayır. Belhanda klubun əsas
komandasına həmin vaxt komandanın baş məşqçisi olan, təcrübəli mütəxəssis Rene
Jirar tərəfindən cəlb edilir. Jirar Belhandanın mövqeyində bir qədər dəyişiklik
edir. O, mərakeşlinin xidmətindən hücumçu və vinger kimi istifadə etməyə
başlayır. Təcrübəli mütəxəssis Yunesdə olan texnikanın bu mövqelərdə oynamağa
imkan verdiyini bilrir, onu Fransa millisinin sabiq ulduzlarından Rober Pireslə
müqayisə edirdi.
"Ölsəm də, Belhandanı
türklərə satmaram”
Belhanda "Monpelye”nin əsas komandasında Liqa 1-də ilk oyununu Fransa
nəhəngi PSJ-yə qarşı keçirir. Yunes həmin anları belə xatırlayır:
"Mən uşaqlığımdan pərəstiş etdiyim Makeleləyə qarşı oynayırdım. Böyük
təzyiq altında idim. Əvvəllər yalnız 200-300 azarkeş qarşısında oynamışdım”.
Ancaq Belhandanın debütü heç də pis alınmır. Oyun 1:1 hesablı
heç-heçə ilə nəticələnir, Yunes isə yaxşı mənada diqqət çəkməyi bacarır.
Peşəkar karyerasındakı ilk mövsüm uğurlu alınır. 33 oyunda şans qazanan Yunes,
1 qola da imza atır. Belhanda "Monpelye”də çıxış etdiyi 4 mövsümün hamısında
əsas heyətin dəyişməz üzvünə çevrilir. 2011/12 mövsümündə tarixi ərzində ilk
dəfə çempion olan "Monpelye”nin bu uğuru qazanmasında mərakeşlinin də xüsusi
rolu olur. Həmin mövsümdə Belhanda 12 qola imza atır. Yunes sərgilədiyi oyunla
Liqa 1-də demək olar, bütün fərdi mükafatlara yiyələnir. O, mövsümün ən yaxşı
futbolçusu, ən yaxşı gənc futbolçusu və ən yaxşı qolunun ("Marsel”ə vurduğu
top) müəllifi seçilir.
"Monpelye”də parladıqdan sonra onu xidmətində maraqlı olan klubların
sayı artır. Bu komandalardan biri də Türkiyə "Fənərbaxça”sı idi. 2013-cü ildə
klubla futbolçu arasında bütün razılıq əldə olunmuşdu. Qalırdı, "Monpelye”nin
bu keçidə "hə” deməsi. Lakin həmin vaxt Fransa təmsilçisinin prezidenti olan
Luis Nikolin maraqlı açıqlama ilə məsələyə nöqtə qoymuşdu. O, yerli mətbuata
açıqlamasında "Ölsəm də, Belhandanı türklərə satmaram” demişdi.
"Qalatasaray”ın yeni "10”
nömrəsi
Gənc mərakeşlinin uğurları onun Avropanın daha böyük klublarına
transferindən xəbər verirdi. Lakin maraqlıdır ki, onun yolu "böyük beşlik”
ölkələrinin nəhənglərinə yox, Şərqi Avropaya düşür. Ukraynanın köklü
klublarından Kiyev "Dinamo”su 10 milyon avro qarşılığında Yunesi heyətinə cəlb
edir. Belhandanın Ukrayna karyerası da yaxşı alınır. Mərakeşli paytaxt
təmsilçisinin heyətində 2 dəfə ölkə çempionu, 2 dəfə isə ölkə kubokunun sahibi
olur. Ancaq 2015/16 mövsümü Belhanda üçün heç də uğurlu alınmır. "Dinamo”da
ondan gözləniləni verə bilməyən Yunes, qışda Almaniyanın "Şalke” klubuna
icarəyə verilir. Mövsümün sonunda isə Belhanda Fransaya qayıdır. O, icarə
əsasında "Nitsa”nın uğurları üçün tər tökür. Burda da əsas heyətin üzvlərindən
birinə çevrilən Yunes, artıq Ukraynaya qayıtmaq istəmir. Beləliklə,
ukraynalılar komandada oynamağa həvəsli olmayan futbolçunu transfer müddəti
bitməmiş satmağa qərar verir. Onun xidmətində bir neçə klub maraqlı olsa da,
Uesli Sneyderin gedişindən sonra yeni pleymeyker axtarışında olan "Qalatasaray”
daha istəkli çıxır. "Cim-bom” 8 milyon avro qarşılığında Belhandanın transfer hüququna
yiyələnir. Maraqlıdır ki, Yunes müqavilə üçün Türkiyəyə gəldiyi gün vaxtilə
"ölsəm də, Belhandanı türklərə satmaram” deyən Nikolin dünyasını dəyişir.
İstanbul təmsilçisində Sneyderin 10 nömrəli futbolkasına yiyələnən
mərakeşli əsas heyət üzvünə çevrilməyi bacarır. Bu gedişlə, Belhanda Fransa
və Ukraynada sonra Türkiyə çempionatının
da qızıl medalını boynundan asacaq. Belə ki, Yunesli "Qalatasaray” hazırda
Super Liqada liderdir.
Fransanı yox, Mərakeşi
seçdi
Belhanda Fransada doğulub, bu ölkənin futbol məktəbinin yetirməsidir.
Futbolçu "üçrənglilər”in U-18 və U-20 millilərinin də şərəfini qoruyub. Lakin
Yunes Fransa millisinin növbəti ərəb əsilli futbolçusuna çevrilmir. O, 2010-cu
ildə yığma komanda ilə bağlı son qərarını verir. Futbolçu və insan kimi
yetişdiyi Fransanı yox, dədə-baba yurdu Mərakeşin millisini seçir. Artıq
Belhanda Mərakeş seçməsində 44 oyun keçirib, 3 qola imza atıb. Millinin 20
illik fasilədən sonra dünya çempionatının final mərhələsinə vəsiqə qazanmasında
onun da rolu oldu. Heç şübhəsiz, yığmanın baş məşqçisi Erve Renarın Rusiyada
Portuqaliya, İspaniya və İrana qarşı əsas "silah”larından biri məhz 28 yaşlı
yarımmüdafiəçi olacaq.
Oyun tərzi, ailə və...
Hazırda Yunes yarımmüdafiənin hər iki cinahı ilə yanaşı, hücumçuların
arxasında da oynaya bilir. İşlək ayağı sağ olan mərakeşlinin boyu 1.75 m-dir.
O, əsasən, texnikalı oyuna üstünlük verir. Belhanda mənsub olduğu dinə - İslama
bağlıdır. O, müsahibələrində örnək aldığı şəxsin Məhəmməd peyğəmbər olduğunu
dəfələrlə vurğulayıb.
Lakin Avropada çıxış etdiyi zaman dinə həddən artıq bağlı olduğuna
görə, atmacalara da məruz qalıb. "Nitsa”da çıxış etdiyi zaman yerli radiolardan
birində aparıcı Daniel Riolo onun transferinin yanlış addım olduğunu
bildirərək, Belhandanın həddən artıq ibadətlə məşğul olduğunu qabardır. Onun bu
sözləri Fransada geniş müzakirə olunur. Təbii ki, Yunesin də bu fikrə
münasibəti mənfi olur. O, "Mənim müsəlman olmağımın məsələyə nə dəxli var? Mən
terrorist deyiləm, müsəlmanam” cavabını verir. Bundan sonra açıqlamanın verildiyi
radio Belhandadan və "Nitsa” klubundan üzr istəyir.
Yunes Türkiyəyə gəldikdən sonra Avropadakı bu cür atmacalardan xilas
olub. Yerli mətbuata açıqlamalarında artıq dini ibadətlə məşğul olmaq
baxımından daha rahat olduğunu dəfələrlə vurğulayıb.
Belhanda ailəsini diqqət mərkəzində saxlamağı xoşlamır. Uşaqlıq
sevgisi olan Amal adlı xanımla evli olan Yunesin Məhəmməd adında bir oğlu və
Nur adında bir qızı var.
Portret
"Ulduz olmaq üçün yox, ən yaxşı olmaq üçün çalışıram”. Bu sözlər
Belhandaya məxsusdur. Yunes heç vaxt şan-şöhrət düşkünü olmayıb. Başqaları kimi
getdiyi klublarda öz kaprizləri ilə insanları bezdirməyib. Elə yəqin ki məhz bu
səbəbdən, onun hansısa kluba uyğunlaşması heç vaxt çətin olmayıb. Rəqabəti,
qalib gəlməyi sevən Yunes, indi millinin son 20 ildəki ən böyük sınağında,
İspaniya, Portuqaliya və İrana qarşı matçlarda yığmanı öz arxasınca aparmalı,
Mərakeş futbolunun tarixinə düşməlidir.
Elnur
