ATƏT strukturlarından Qarabağ münaqişəsinə fərqli baxış
Avrasiya ölkələri parlament sədrlərinin 3-cü görüşündə növbəti dəfə
Dağlıq Qarabağ münaqişənin həlli ilə bağlı məsələyə toxunulub. Belə ki, ATƏT
Parlament Assambleyasının sədri Georgi Sereteli çıxışı zamanı qeyd edib ki, Dağlıq
Qarabağ münaqişəsinin həlli məsələsində ATƏT və beynəlxalq hüquq prinsiplərinin
riayət olunmasına sadiqlik kənara qoyulub.
Bəxtiyar MƏMMƏDLİ
G.Sereteli davam edən gərginliyin Avrasiya regionunda ölkələr
arasında böyük fikir ayrılıqlarına doğru aparmağından təəssüfləndiyini
bildirib: "Münaqişələr Avrasiyanın bütün nöqtələrində baş verir, lakin ATƏT və
beynəlxalq hüquq prinsiplərinə riayət olunmur. Bu, əvvəlki kimi, potensialımızı
tam reallaşdırmağa imkan vermir”.
Qeyd edək ki, ATƏT PA-nın sədri bir neçə dəfə Dağlıq Qarabağ
münaqişəsinin Avropa, o cümlədən Cənubi Qafqaz regionunun siyasi və iqtisadi
inteqrasiyasına mənfi təsir göstərdiyini diqqətə çatdırıb. O, münaqişənin
tezliklə həll olunmasının vacibliyi barədə fikirlərini də bəyan edib. Bəs
görəsən ATƏT PA sədrinin fikirləri Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli
istiqamətində aparılan danışıqlar prosesinə təsir göstərəcəkmi?
Mövzu ilə bağlı "Kaspi” qəzetinə açıqlamasında Milli Məclisin deputatı, politoloq Rasim Musabəyov bildirdi ki, Dağlıq
Qarabağ münaqişəsinin həlli ilə bağlı əsas məsələni ATƏT-in Minsk qrupunun
həmsədrləri həll edirlər: "Münaqişənin həlli ilə bağlı Parlament Assambleyasının
sədrinin bu fikirlərinin heç bir təsir imkanı yoxdur. Təbii ki, Azərbaycanın da
nümayəndə heyəti ATƏT PA-da iştirak edir və elə məsələlər var ki, onu
dəstəkləyirik, ya da korreksiya edirik. Əslində məsələnin həlli ilə
bağlı təsir imkanları çox məhduddur. Yəni, ATƏT çərçivəsində konsensus
mövcuddur və ermənilərin "yox” deməyi kifayətdir ki, bütün məsələlər dayansın.
Elə ermənilər də bundan istifadə edirlər. BMT Təhlükəsizlik Şurasının 4
qətnaməsi bir kənarda qalıb, icra olunmur. İndi ATƏT PA sərdrinin sözünə
kimsənin ciddi reaksiya verəcəyi inandırıcı görünmür”.
Dövlət İdarəçilik
Akademiyasının müəllimi, politoloq Zaur Məmmədov bildirdi ki, ATƏT PA sədri
Georgi Seretelinin bir neçə dəfə Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı
bəyanatları olub: "O, bu bəyanatlarla göstərmək istəyir ki, münaqişənin həll
edilməsində maraqlıdır. Lakin təəssüflər olsun ki, danışıqlar illərdir gedir və
ötən dövr ərzində bir dəfə də olsun belə praktikada münaqişənin həll edilməsi
ilə bağlı beynəlxalq hüquqa, qanunlara söykənən real təkliflər olmayıb. Yəni,
Ermənistan beynəlxalq hüququ pozan ölkədir və işğal etdiyi Dağlıq Qarabağdan və
eyni zamanda yeddi ətraf rayondan çıxmalıdır. Bunun bariz nümunəsi BMT
Təhlikəsizlik Şurasının qəbul etdiyi 4 qətnamədir ki, həmin sənədlərdə çox açıq
şəkildə erməni hərbi birləşmələrinin işğal olunmuş ərazilərdən çıxması ilə
bağlı məsələ qeyd olunub. BMT ən ali qurumdur və bu təşkilatın qəbul etdiyi qərarlar
və bəyannamələrə əməldə riayət olunmaması beynəlxalq hüququn iflasının
göstəcisidir. Çox təəssüflər olsun ki, ATƏT PA rəhbərinin beynəlxalq hüquqa
söykənən bu çıxışının əksinə olaraq, bu gün beynəlxalq münasibətlərdə bu hüquqa
riayət etmirlər. Hətta Ermənistan kimi kiçik və zəif dövlət belə, beynəlxalq
hüququ pozmaqda davam edir. Cənubi Qafqazda bu münaqişə ocağının olması təbii
ki, bura yaxın olan region ölkələri, o cümlədən Rusiya üçün də çox böyük
risklər yaradır. Rusiyanın düşüncəsinə görə, münaqişənin regionda olması onun
həm Ermənistana, həm də Azərbaycana ikitərəfli təsir imkanını artırır və bunu
əldən vermək istəmir. Lakin birinci Qarabağ müharibəsi necə ki, SSRİ-ni
çökdürmüşdü, indi də Cənubi Qafqazda münaqişə alovlanarsa, bu da Rusiyanın milli
təhlükəsizliyinə zərbə endirəcək. Çünki nəzərə almalıyıq ki, Ermənistanda
hakimiyyətə qərb yönümlü siyasətçilər gələcək və heç də istisna deyil ki, onlar
okeanının o tayından hansısa təlimatları alaraq Cənubi Qafqazda qeyri-sabitliyin
bərqərar olmasında maraqlı olacaqlar. Eyni zamanda bu, Avropa üçün də problem
ola bilər. Çünki Azərbaycan ilə Avropanı birləşdirən enerji və nəqliyyat
layihələri var və onlar risk altına düşə bilər. Yəni, Ermənistan-Azərbaycan,
Dağlıq Qarabağ münaqişəsində danışıqların müharibə mərhələsinə keçməməsi üçün
ATƏT-in Minsk
qrupu praktikada tərəflərə real təkliflər irəli sürməli və işğalçıya təzyiq
göstərməlidir. Azərbaycanın səbri bir yerə qədərdir və torpaqlarımızın geri
qaytarılmasını tələb edirik”.
Z.Məmmədov əlavə etdi ki, bu günlərdə münaqişə ilə bağlı beynəlxalq
hüquqa riayət olunması haqqında çıxışlar, o cümlədən Almaniya parlamenti
tərəfindən işğalçının öz adı ilə adlandırılması, Dağlıq Qarabağ və ətraf
rayonların qaytarılması ilə bağlı bəyanatlar Azərbaycanın xeyrinədir:
"Xüsusilə, son illər bütün beynəlxalq platformalarda Dağlıq Qarabağın
Azərbaycan aid olması ilə bağlı siyasi bəyannamələr, hüquqi qərarlar verilir.
Təbii ki, bunlar Azərbaycanın xeyrinə olan məsələlərdir. Lakin bu da faktdır
ki, bizim xeyrimizə olan sənədlər və çıxışlar torpağımızı qaytarmır. Bunun da
səbəbkarı həmin təşkilatların arxasında olan dövlətlərdir”.
Bəxtiyar MƏMMƏDLİ