ATƏT missiyasının qərəzi
Azərbaycan
müasir, dünyəvi bir dövlət olaraq 100 il bundan öncə müsəlman Şərqində
yaradılan ilk Demokratik Respublikanın varisidir. Hazırda Cənubi Qafqazın lider
dövləti statusunu, beynəlxalq ictimaiyyətin diqqət və hörmətini qazanan,
dünyada etibarlı tərəfdaş kimi tanınan, Şərqlə Qərib arasında mühüm körpü
rolunu oynayan Azərbaycanda demokratik prinsiplər qorunur. Demokratiyanın əsas
göstəricilərindən sayılan seçkilər də ölkəmizdə tam azad, demokratik və şəffaf
şəkildə keçirilir. Təbii ki, hər bir seçki ölkənin daxili işidir və həmin ölkə
ərazisindəki xalqın iradəsini nümayiş etdirir, dünya dövlətləri də hər bir
xalqın seçiminə hörmətlə yanaşır. Lakin bir çox demokratik dövlətlər kimi
Azərbaycan da ölkə daxilində keçirilən seçkilərin ədalətliliyini,
obyektivliyini, şəffaflığını dünyaya göstərmək üçün beynəlxalq təşkilatlarla
əməkdaşlıq edir. Hər dəfə ölkəmizdə seçkilər keçiriləndə seçki prosesində
müşahidə missiyası həyata keçirən beynəlxalq təşkilatlara dəvətlər göndərilir,
yerli müşahidəçilərlə yanaşı, onların da seçki prosesini yaxından izləməsinə
şərait yaradılır. ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Haqları Bürosu
(DTİHB) da bu şəraitdən yararlanan beynəlxalq təşkilatlardandır.
Xatırladaq ki, ATƏT DTİHB-nin qiymətləndirmə missiyası bu ilin fevral
ayında Azərbaycanda səfərdə olub. Qurum Büroya prezident seçkilərinə müşahidəçi
missiya göndərməyi tövsiyə edib. Onların hazırladığı hesabatda Azərbaycana
səsvermə günü seçki prosesini izləmək üçün 280 nəfər qısamüddətli, eləcə də 30
uzunmüddətli müşahidəçi göndərmək tövsiyə edilib. Bundan bir müddət sonra isə müşahidə
missiyası Bakıya gəlib. Əvvəlcə ölkəmizə prezident seçkilərini izləyəcək
müşahidə missiyasının rəhbəri, hollandiyalı Koryen Yonker gəlib. Martın 7-də paytaxt şəhərimizə təşrif buyuran missiya
rəhbərinin jurnalistlər üçün mətbuat konfransı keçirəcəyi, media mənsublarının
suallarını cavablandıracağı da bəyan edilib. Eyni zamanda qeyd olunub ki, missiyanın
digər üzvləri iki gün ərzində Bakıya gələcəklər. Elə
həmin ayın sonunda Prezident İlham Əliyev ATƏT DTİHB-in prezident
seçkilərini izləyəcək müşahidə missiyasının rəhbəri, xanım Korin Yonkeri qəbul
edib. Görüşdə Azərbaycanda qarşıdan
gələn prezident seçkilərinin keçirilməsi ilə bağlı məsələlər ətrafında fikir
mübadiləsi aparılıb. Prezident İlham Əliyev
seçkilərin demokratik, seçki qanunvericiliyinə uyğun şəkildə keçiriləcəyinə,
ədalətli və şəffaf olacağına və Azərbaycan xalqının iradəsini əks etdirəcəyinə
əminliyini ifadə edib.
Onu da qeyd etmək yerinə
düşər ki, Azərbaycanda keçirilən növbəti prezident seçkilərini ATƏT DTİHB-in
müşahidə missiyası ilə bərabər, bir çox beynəlxalq təşkilatlar, müxtəlif
dövlətlərin təmsilçiləri də izləyiblər. Amma maraqlı burasıdır ki, bütün
beynəlxalq təşkilatlar, xarici ölkə nümayəndələri Azərbaycanda keçirilən 11
aprel prezident seçkiləri haqqında müsbət rəy vermələrinə rəğmən, ATƏT DTİHB
tamamilə obyektivlikdən uzaq, daha çox qərəzlə müşayiət olunan hesabat
açıqlayıb. ATƏT DTİHB-in seçki ilə bağlı açıqladığı hesabatda "müşahidələrin”
yalnız mənfi tona kökləndiyi dərhal sezilir. Ən
diqqətçəkən məqam burasıdır ki, ATƏT DTİHB tərəfdən
açıqlanan rəy təşkilatın aralıq hesabatından daha sərtdir. Halbuki, qeyd edilən
qüsurlar daha çox aralıq hesabat dövrünə aid edilə bilər. Burada maraqlı sual
ortaya çıxır. Necə olur ki, aralıq dövrdə açıqlanan hesabatda bu tənqidi
məqamlar əksini tapmır, amma seçkidən sonrakı rəydə müşahidəçilərin "aşkar
etdikləri çatışmazlıqlar” xüsusi vurğulanır.
Digər tərəfdən,
ATƏT
DTİHB-in müşahidə missiyasının aralıq hesabatı bir
müddət bundan öncə AXCP və Real hərəkatı tərəfindən ciddi tənqid olunub.
Radikal müxalifət təmsilçiləri hətta ATƏT DTİHB-in
satın alınması barədə absurd iddialar da səsləndiriblər. Prezident
seçkilərindən sonra adıçəkilən qurumun mətbuat konfransı keçirərək hesabat
açıqlaması və bu zaman jurnalist Xədicə İsmayılın qeyd edilən iddia ilə
əlaqədar sual verməsini də bu aspketdən xatırlamağa dəyər. Bütün bunları
ümumiləşdirsək, belə nəticə hasil olur ki, ATƏT DTİHB-in müşahidə missiyası Azərbaycandakı radikal müxalifətin, "5-ci
kolon” rolunu oynayan şəxslərin xoşuna gəlmək, özlərini "obyektiv” göstərmək
üçün belə sərt, qeyri-obyektiv, qərəzli hesabat açıqlayıb. Əlbəttə ki, bu, ilk
növbədə ATƏT DTİHB-in öz fəaliyyətini şübhə altına salır, ona bəslənən
etimad yox olur. Belə davranış ATƏT DTİHB-in müşahidə
missiyası üzvləri arasında da haqlı narazılıq yaradır. Hətta yayılan
məlumatlara görə, missiyanın iki üzvü məhz yekun hesabatla razılaşmayaraq,
mətbuat konfransından əvvəl Azərbaycanı tərk ediblər. Bu faktın özü də sübut
edir ki, ATƏT DTİHB qərəzdən, qeyri
obyektivlikdən uzaqlaşa bilmir. Elə buna görədir ki, hətta missiya üzvləri
arasında da hesabatla bağlı yekdil fikir formalaşdırmaq mümkün olmayıb.
Alpər TURAN