Ankara ilə Vaşinqton arasında viza böhranı
Türkiyə ilə ABŞ arasında münasibətlər
gərgin mərhələyə qədəm qoyub. Bir müddət əvvəl Türkiyə prezidenti Rəcəb
Tayyib Ərdoğanı Vaşinqtonda qəbul edib onu "dostum” adlandıran ABŞ prezidenti
Donald Tramp indi qardaş ölkənin vətəndaşlarına viza rejiminin dayandırılmasına
göstəriş verir. ABŞ-ın bu ölkədəki səfirliyi yaydığı açıqlamada bəyan edib ki, Türkiyədən
gələn viza müraciətlərini qəbul etməyi qeyri-müəyyən bir müddətə dayandırıblar.
"Son vaxtlar baş verən olaylar ABŞ hökumətini ölkədəki türk rəsmilərin taleyi
haqda fikirləşməyə məcbur edib. Buna görə də Türkiyədən gələn viza
müraciətlərini qəbul etməyi müvəqqəti olaraq dayandırırıq”, - açıqlamada
deyilir. Rəsmi Ankara da bu qadağanı cavabsız qoymayıb. Türkiyə hökuməti ABŞ-ın
bu ölkədəki bütün diplomatik missiyalarında qeyri-immiqrant viza məsələsini
dayandırmaq qərarına cavab olaraq, öz ərazisindəki bütün diplomatik missiyalarda
vizaların verilməsini dayandırıb. Bildirilir ki, səfirlik və konsulluqlar
vizaların verilməsi üzrə işi dayandırıb. Türkiyənin Vaşinqtondakı səfirliyi
verdiyi bəyanatda bildirib: "Son hadisələr Türkiyə hökumətini ABŞ hökumətinin türk
missiya qurumlarının və personalının təhlükəsizliyi ilə bağlı öhdəliyini
yenidən qiymətləndirməyə məcbur etdi”. "Bu qiymətləndirmə davam edərkən,
ABŞ-dakı diplomatik və konsulluq missiyasına gələnlərin sayını minimuma
endirmək üçün ABŞ-da diplomatik və konsulluq missiyalarında ABŞ vətəndaşları
ilə əlaqədar bütün viza xidmətlərini dərhal dayandırdıq”, - deyə bəyanatda
bildirilir. Bu tədbirin stiker vizaları, eləcə də e-viza və sərhəd vizalarına
tətbiq olunacağı da deyilir. Türkiyənin bəyanatı ABŞ-ın bəyanatı ilə eynidir,
yalnız ölkənin adı dəyişdirilib.
Qeyd edək ki, viza verilməsinin dayandırılmasına səbəb ABŞ-ın
İstanbuldakı Baş konsulluğunun əməkdaşının FETÖ ittihamı ilə həbs edilməsidir. Qərarın
qeyri-müəyyən müddətə qədər qüvvədə qalacağı deyilir. Xatırladaq ki, FETÖ ilə
bağlı aparılan istintaq çərçivəsində barələrində cinayət işi başladılan
keçmiş polis əməkdaşları Yakup Sayğılı, Nazmi Ardıç, Mahir Çakallı, Mehmet Akif
Üner və keçmiş prokuror, Türkiyədən qaçdığı üçün hazırda axtarışda olan
Zəkəriyyə Özlə işbirliyində olduğu güman edilən ABŞ Baş konsulluğunun əməkdaşı
Metin Topuz barəsində həbs qərarı verilib. O, Konstitusiya qaydalarını
pozmaqda, dövlətin təhlükəsizliyi, xarici və daxili siyasi mənfəət baxımından
gizli qalması vacib olan məlumatları ötürməklə casusluq etməkdə və Türkiyə
hökumətini devirmək təşəbbüsündə təqsirli bilinir. "Yeni Şafak”qəzetinin
xəbərinə görə isə Topuzun FETÖ-çü polis şefləri ilə birlikdə ABŞ-a səfər etdiyi
ortaya çıxıb.Topuzun başqasının adına qeydiyyatda olan telefon xətti ilə
saxta dəlil və səs qeydlərinin ölkə xaricinə çıxarılması işində FETÖ-çülərlə
əlaqəli olduğu müəyyən edilib. Ardınca da ABŞ-ın Ankaradakı səfirliyinin
müvəqqəti işlər vəkili Filip Kosnett Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyinə
çağırılıb. Bu barədə Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyindən bildirilib. Görüşdə
Türkiyə ilə ABŞ arasındakı viza sanksiyası məsələsi müzakirə olunub. Müvəqqəti işlər
vəkilindən ABŞ-ın Türkiyə vətəndaşlarına tətbiq etdiyi viza məhdudiyyətini
aradan qaldırması istənilib.
Öz növbəsində, xarici işlər naziri Mövlud Çavuşoğlu mövzunu
dəyərləndirərək deyib ki, Birləşmiş Ştatların İstanbuldakı konsulluğunun
əməkdaşı Mətin Topuz barəsində hökm verəcək siyasi xadimlər mən, yaxud da ABŞ
Dövlət Departamenti deyil, müstəqil məhkəmədir. Ciddi ittihamlar və dəlillər
var. Diplomatik vəzifədə olduğundan məlumatlandırıldım, mənim özüm də
İstanbuldakı məhkəmə səlahiyyətlilərinə sordum. Onlar da ciddi məlumatlar və
sübutlar olduğunu söylədilər”. Prezident Ərdoğanın lideri olduğu AKPdə Vaşinqtonla
yaşanan viza gərginliyinə rəsmi reaksiya verib. Partiya sözçüsü Mahir Ünal
Xarici İşlər Nazirliyi tərəfindən məsələyə aydınlıq gətiriləcəyini deyib: "Cənab
prezident Ərdoğan gərəkli açıqlama verəcək. Bəli, ABŞ səfirliyi açıqlama yaydı,
bizim də ABŞ-dakı səfirliyimiz eyni addımı atdı. Prosesi yaxından
izləyirik. Son dərəcə diqqətli və beynəlxalq hüquqda haqlı olduğumuzun
arxasında duraraq, bərabər şəkildə varlığımızı göstəririk. Türkiyəyə qarşı hər
hansı bir sanksiyaya səssiz qalmayacağıq”. Mahir Ünal ABŞ-la müttəfiq
olduqlarını da xatırladıb:"Hər şeydən əvvəl
NATO-damüttəfiqik. O üzdən münasibətlərimizə son dərəcə diqqət
edirik”.
Son məlumatlara görə, dünən Türkiyə məhkəməsi ABŞ-ın İstanbuldakı baş
konsulluğunun daha bir əməkdaşının həbs olunması barədə qərar qəbul edib.
Türkiyə KİV xəbər verir ki, kimliyi açıqlanmayan həmin şəxs Türkiyə
vətəndaşıdır və konsulluqda təhlükəsizlik məsələləri ilə məşğul olur. Məlumata
görə, şübhəli şəxs konsulluğun binasından çıxmadığı üçün hələlik onu saxlamaq
mümkün olmayıb. İnformasiyaya əsasən, Fətullahçı Terror Təşkilatına (FETÖ)
maliyyə dəstəyinin verilməsi ilə bağlı təşkilat rəhbərliyinin çağırışından sonra
onun həyat yoldaşı "Bank Asya”ya pul yatırıb. "Bank Asiya” isə FETÖ-nün
nəzarətində olub və bağlanıb. O da bəlli olub ki, rəsmi Ankara başqa sərt cavab
tədbirlərinə hazırlaşır. Belə ki, Türkiyə "İncirlik” hərbi-hava qüvvətləri
bazasını ABŞ HHQ üçün bağlaya bilər. Bu məlumatı Türkiyənin "Hürriyet” qəzeti
yayıb. Gərginlik maliyyə bazarlarına da təsir edib. Türkiyədə ABŞ dollarının
məzənnəsi bir gündə 6%-dən çox artaraq 3,85 lirəni ötüb. "Bloomberg” xəbər
verir ki, Amerika valyutasının kəskin bahalaşmasına səbəb kimi ABŞ və Türkiyə
arasında yaranmış siyasi gərginlik göstərilir. Qeyd edək ki, Türkiyədə dolların
məzənnəsi bu səviyyəyə sonuncu dəfə bu il yanvarın 30-da, yəni təxminən 8 ay
bundan əvvəl çatıb.
Azər