Almaniyadakı seçkilərin Avropaya təsiri olacaqmı?
Almaniyada keçirilən parlament seçkilərində kansler Angela Merkelin
başçılıq etdiyi alyans qalib gəlib. Bülletenlərin 100 faizinin hesablanmasından
sonra hakim Xristian Demokrat İttifaqı/Xristian Sosialist İttifaqı 33 faiz səs
toplayıb. İkinci yerdə Sosial Demokrat (20,5%), üçüncü isə Almaniya üçün
Alternativ Partiyasıdır – 12,6 faiz.
Beş faizlik seçki baryerini keçən Azad Demokratik Partiya (10,7%) ,
Sol Partiya (9,2%) və Yaşıllar Partiyası (8,9%) da Bundestaqda təmsil
olunacaqlar.
Maraqlıdır ki, Xristian Demokrat İttifaqı/Xristian Sosialist İttifaqı
ilə seçkidə 4-cü dəfədir qələbə qazanan Merkel və tərəfdarları ötən seçkilərdən
fərqli olaraq səslərin müəyyən faizini itiriblər. Amma əvəzində uzun illərdir
parlamentə düşə bilməyən və nasistlərə yaxınlığı ilə seçilən Almaniya üçün
Alternativ Partiyası Bundestaqa düşən partiyalar sırasındadır. Bəs görəsən
Almaniyadakı bu seçkilərin Avropa məkanına, xüsusilə Türkiyəyə təsiri necə
olacaq?
Mövzu ilə bağlı "Kaspi” qəzetinə açıqlamasında Milli Məclisin deputatı, politoloq Elman Nəsirov bildirdi ki, ötən
seçkilərdən fərqli olaraq bu dəfəki seçkidə Merkelə olan etimad təxminən 9 faiz
azalıb: "Xüsusilə ən böyük məğlubiyyətə ölkənin ikinci partiyası olan Almaniya
Sosial Demokratlar Partiyası məruz qalıb və təxminən 21 faiz səs toplayıb.
İndidən onu söyləmək olar ki, Angela Merkelin seçkiöncəsi verdiyi bəyanatlarla
seçildikdən sonra verəcəyi bəyanatlar və siyasəti arasında müəyyən fərqlər
olacaq. Bu proqnozlaşdırılan məsələdir. Xüsusilə, Almaniyada təəccüblü olan
məsələlərdən biri neofaşist sağ radikal qüvvənin - Almaniya üçün Alternativ
Partiyasının 12 faizdən çox səs toplaması çox həyəcanlı bir siqnal olub. Bu
partiyanın gənclər arasında populyar olması, bundan başqa, Almaniyanın NATO və
Avropa Birliyindən çıxmasını gündəmə gətirməsi, Rusiyaya loyal münasibətdə
olması təbii ki, Almaniyada birmənalı qarşılanmayıb. Buna baxmayaraq, onların
şüarları kifayət qədər populyar idi. Bu səbəbdən də Angela Merkel və onun
tərəfdarları Almaniya üçün Alternativ Partiyasının şüarlarının məşhur olduğunu
görüb, bir çox hallarda onların seçicilərini öz tərəflərinə cəlb etmək üçün sərt
bəyanatlarla çıxış edirdilər və onlardan bir qismi məhz Türkiyəyə
ünvanlanmışdı. Hesab edirəm ki, Almaniya Sosial Demokratlar Partiyasının
rəhbəri Martin Şults və partiyası seçkilərdə qalib gəlsəydi, bu, Türkiyə ilə
bağlı məsələlərə çox mənfi təsir göstərəcəkdi. Ümumiyyətlə, bunun Avropa
İttifaqı-Türkiyə münasibətlərinə də təsir göstərəcəyi istisna edilmir”.
E.Nəsirov qeyd etdi ki, Angela Merkel kifayət qədər təcrübəli
siyasətçidir və artıq 4-cü dəfədir Almaniyanın idarə edilməsi ona tapşırılır: "Belə
olan təqdirdə, o, Türkiyənin bütövlükdə regionun və Avropanın, xüsusilə
Almaniyanın təhlükəsizliyi üçün oynadığı rolun fərqindədir. Merkel çox gözəl
dərk edir ki, Türkiyənin Suriyadan gələn qaçqınların Avropaya axınının
qarşısının alınmasında müstəsna xidmətləri olub. Söhbət 3 milyon qaçqının
qarşısında durmaqdan gedir və bunun əvəzində maliyyə ödənişlərini isə hələ də
almayıb. Bütün bu reallıqlar fonunda Merkelin seçkilərdən sonra atacağı
addımların fərqli olacağını indidən söyləmək mümkündür. Amma hər halda
seçkilərdə qələbə qazanan partiyaların iştirakı ilə hökumət formalaşdırılacaq.
Buna baxmayaraq, söz sahibi Xristian Demokrat İttifaqı/Xristian Sosialist
İttifaqı olacaq. Bu nöqteyi-nəzərdən hesab edirəm ki, növbəti 4 il ərzində
Almaniya-Türkiyə və eyni zamanda Avropa İttifaqı-Türkiyə münasibətlərində bir
qədər yumşalma tendensiyasına şahid olacağıq”.
"Atlas” Araşdırmalar
Mərkəzinin rəhbəri, politoloq Elxan Şahinoğlu bildirdi ki, Merkelin
kansler olduğu müddətdə Almaniya-Türkiyə münasibətlərində gərginləşmə mövcud
idi: "Merkel yenidən kansler seçildi və buna baxmayaraq, ona hökuməti
formalaşdırmaq o qədər də asan olmayacaq. Çünki 50 ildən sonra parlamentə
millətçi, bir az da nasistlərə yaxın olan, 3-cü yerdə dayanan partiya da daxil
olub. Merkel hökuməti formalaşdırmaq üçün koalisiya yaradacaq və bu da onun
vaxtını alacaq. Düşünmürəm ki, Merkelin Türkiyə ilə bağlı siyasəti dəyişəcək”.
E.Şahioğlu vurğuladı ki, Avropa İttifaqının 2 əsas aparıcı dövləti
var - Almaniya və Fransa: "Avropanın yükü bu iki əsas dövlətin üzərindədir. Almaniya
daha çox iqtisadi yükün altına girib. Hər iki dövlətin o biri ölkələrə təsir
imkanları var. Amma buna baxmayaraq, Almaniya və Fransa arasında qeyri-rəsmi
rəqabət gedir. Merkelin gücü daha çox görünür, çünki o, kanslerdir və partiyası
da parlamentdə daha çox səs toplayıb. Hökumətin formalaşdırılmasında Merkel
problemlərlə qarşılaşa bilər.
Türkiyəyə münasibətdə isə Almaniya və Fransa arasında fərqlilik
görünür. Fransa heç də Almaniyanın dediyini təkrar etmir. Məsələn, Fransa
prezidenti və rəsmiləri demirlər ki, Avropanın qapıları tamamilə Türkiyənin
üzünə bağlıdır. Düşünürəm ki, bu rəqabət Almaniyadakı seçkilərdən sonra da
davam edəcək. Çünki beynəlxalq aləmdə çox ciddi proseslər baş verir. Düzdür,
Avropa İttifaqının əsas başağrısı Ukrayna hadisələridir. Amma Ukrayna ilə bağlı
da yekdil siyasət yeritmək mümkün deyil, çünki Rusiya müqavimət göstərir. Bu
istiqamətdə də ortaq məxrəcə gəlmək Avropa İttifaqı ölkələri üçün çətindir.
Bəzi dövlətlər hətta Rusiyaya qarşı sanksiyaların aradan qaldırılması ilə çıxış
edir. Halbuki, Almaniya və Fransa istəyir ki, bütün Avropa dövlətləri Ukrayna
mövzusunda əsas siyasi xətdən kənara çıxmasınlar. Merkelin bunu bacaracağını
söyləmək çətindir.
Almaniyanın Rusiya ilə münasibətləri də hamar deyil. Bu istiqamətdə
də Merkeli çətinliklər gözləyir. Digər bir məqam Almaniya ilə Amerika
arasındakı münasibətlərlə bağlıdır. Çünki Avropanın liderləri görürlər ki,
Trampın siyasəti nə Amerikaya, nə də Avropa İttifaqına uğur gətirir. Tramp
prezident seçildikdən sonra təhlükəsizliyə daha çox pul ayrılmasını tələb etdi
ki, Avropanın təhlükəsizliyi məsələsində yük Amerikanın üzərində çox olmasın. Bu
məsələdə hələ ki konsensus yoxdur. Hiss
olunur ki, Merkel Trampın siyasətini bəyənmir, amma buna baxmayaraq Amerika
dünyanın super gücüdür. Vaxtilə ABŞ Avropanı, Almaniyanı nasizmdən xilas edib,
Marşal planını həyata keçirib ki, bu dövlətlər ayaq üstə dayana bilsin. İndi
görürük ki, Almaniyada nasistlərə yaxın partiya səs qazanıb parlamentə düşə
bilirsə, burada artıq əhval-ruhiyyə dəyişib”.
Bəxtiyar MƏMMƏDLİ