Ali məktəblərə imtahan vermək istəyənlərin sayı azalıb
Ali təhsil müəssisələrinə və tam orta təhsil bazasında orta ixtisas
təhsili müəssisələrinə 2017-2018-ci tədris ili üçün ərizə qəbulu başa çatıb. I qrup üzrə 27 490 nəfər, (o cümlədən yaz
imtahanında iştirak edəcək 25 603 nəfər); II qrup üzrə 19 641 nəfər, (o
cümlədən yaz imtahanında iştirak edəcək 18 676 nəfər); III qrup üzrə 17 916
nəfər, (o cümlədən yaz imtahanında iştirak edəcək 16 752 nəfər); IV qrup üzrə 4
922 nəfər, (o cümlədən yaz imtahanında iştirak edəcək 4 621 nəfər)
abituriyentinimtahanda iştirak etmək üçün elektron
ərizəsi təsdiq edilib. V ixtisas qrupu üzrə 34 153 nəfər imtahanda iştirak
etmək üçün elektron ərizəsini təsdiq edib.Tam orta təhsil bazasında orta
ixtisas təhsili müəssisələrində təhsilini davam etdirmək istəyənlərin sayı isə
36 076 nəfərdir.
Bu il əvvəlki illərlə müqayisədə I-IV qruplar üzrə ali məktəblərə qəbul
olmaq istəyənlərin sayında kəskin azalma müxtəlif suallar doğurub. Belə
ki, 2015-ci ildə I-IV qruplar üzrə 82 925 nəfər, 2016-cı ildə I-IV qruplar üzrə
78 545 nəfər abituriyent imtahanda
iştirak etdiyi halda, bu illər arasında kəskin fərq olmayıb. Amma 2017-ci il
üçün 69 969 nəfər elektron ərizəsini
təsdiq edib. Yəni sənəd verənlərin sayında xeyli azalma var.
Bəzi
ekspertlər əhatə dairəsinə görə ölkədə ən böyük imtahan prosesi olan bakalavr
səviyyəsinə qəbul imtahanlarında xidmət haqqının tətbiqini azalmanın əsas
faktoru hesab edirlər. Hərçənd bu amilin tədrisin keyfiyyətinə təsir
etməyəcəyini deyənlər də var.
Ali
məktəblərə qəbul plan yerinin I-IV ixtisas qrupları üzrə 40 minə yaxın olduğunu
qeyd edən təhsil eksperti Kamran Əsədov
bu il həmən qruplar üzrə imtahanda iştirak edəcək 69 969 nəfərin heç də
hamısının keçid balını toplaya bilməyəcəyini deyir. Belə ki, 2015, 2016 və
hətta ondan əvvəlki illərdə imtahanlarda iştirak edənlərin 60 faizə yaxını
keçid balını toplaya bilməyib: " Bu ildə eyni göstəricinin təkrarlanacağı
danılmazdır. Belə halda böyük sayda plan yeri boş qalacaq. Bu da
universitetlərin maliyyələşməsinə ciddi təsir göstərəcək”.
Təhsil Şurasının sədri
Əjdər Ağayev isə ali
məktəblərə qəbul olmaq istəyənlərin sayında kəskin azalmanı qanunauyğun
hal hesab edir. "Azalmanın ilk səbəbi ödənişdən istifadə olunmasıdır. Abituriyentdən
40 manat tələb olunsa da, digər sənədlərin hazırlanması üçün də pul xərclənir.
Bu, abituriyentə haradasa 50-60 manata başa gəlir. Çoxlu insanlar tanıyıram ki,
həmin ödənişi ödəyə bilmirlər». Ekspertin fikrincə, müraciətlərin azalmasının
digər bir səbəbi peşə təhsilinin inkişafı ilə bağlıdır: «Orta ümumtəhsil məktəbini
bitirənlər abituriyentlərin bəzisi özlərini müxtəlif peşə sahələrində tapmaq
istəyirlər. Yəni onlar öz qarşılarına ali məktəbə daxil olmağı məqsəd
qoymayıblar. Bu baxımdan, bu gün peşə sahələrinə getmək aktuallığı yaranıb.
Hazırda regionlarda peşə məktəbləri yaranır. Kənd təsərrüfatı, turizm və s.
sahələrdə təhsil alan insanlar lazımdır. Abituriyentlərin müəyyən bir qismi də bu
istiqamətlərə yönəlir”. «Təhsil haqqında” qanunun hər bir insana təhsil alması
hüququnu verdiyini deyən ekspert bildirir ki, həmçinin dövlət insanların təhsil
almasını öz boynuna götürür: "Bu baxımdan, ali təhsil almağa maneə yaratmaq,
ödəniş tətbiq etmək təhsil sistemində ikinci pilləyə maneə deməkdir. Bir təhsil
pilləsindən digər pilləyə keçəndə, buna ödənişlərlə maneə yaratmaq düzgün
deyil. Orta məktəbi bitirən və ali təhsil almaq istəməyən gənclər öz yollarını
başqa istiqamətdə qururlar. Bir qismi isə böyük bir arzu ilə ali təhsil almaq
istəyir. Mən heç ödənişin miqdarını, yəni az və ya çoxluğunu təhlil etmirəm.
Ümumiyyətlə, hesab edirəm ki, qəbul ödənişsiz olmalıdır».
Professor Şahlar Əsgərov isə sənəd
qəbulunun azalması ilə bağlı sosioloji tədqiqatın aparılmasına ehtiyac olduğunu
qeyd edir. Ekspert hesab edir ki, bu məsələdə azalma təhsilin hörmətdən
düşməsi, yəni insanların ali məktəb bitirəndən sonra işə düzələ bilməməsi və s.
faktorlarla əlaqəli ola bilər: "Əgər bu, əsas faktdırsa onda insanlar «Ali
məktəbə getməyin nə mənası var?» - deyə düşünürlər”. Ödənişin olmasını da əsas
səbəblərdən biri hesab edən ekspertin fikrincə, bu cür baryerlər aradan
qaldırılmalıdır. Professor hesab edir ki, hər bir dövlət öz əhalisinin təhsilli
olmasında maraqlı olmalıdır: "Bu maraq olmayınca bu cür hadisələr baş verir.
Təyinatlarda qüsurlar olur. Maaşın azalması da təhsili hörmətdən salır. Bu
faktorlar hamısı toplanır və "Ali savadlı müəllim olub 150 manat almaqdansa,
gedib fiziki işlə məşğul olub daha çox qazanaram» fikirləri yaranır.
Qeyd edək ki,
2017-2018-ci tədris ilindən etibarən ali məktəblərin I-IV qrupları üzrə
abituriyentlər seçdikləri ixtisas qrupları üzrə istəklərinə uyğun olaraq imtahanda
iki dəfə iştirak edəcəklər.Yəni, sənəd qəbulu – iştirakçıların sayı ilə
bağlı rəqəmlərdə irəliyə doğru hansı dəyişikliyin ola biləcəyini söyləmək
çətindir. Amma fakt odur ki, imtahana girmək istəyənlərin sayında 8600-ə yaxın
azalma qeydə alınıb...
Təranə
Məhərrəmova