AHI QEYRƏTDƏN, GÜNAHI NİFRƏTDƏN , YAZDIQLARI MƏHƏBBƏTDƏN
Bilmirəm, nədən yazıma bu sərlövhə ilə
başladım. Əslində, bilməmiş də deyiləm, çünki sevdiyim, özüm qədər inandığım, həmişə
haqqında düşündüyüm və heyrətləndiyim söz ustadı, şair Nurəngiz Gün mənin üçün
qeyri-adiliyin, düzlüyün və dürüstlüyün simvolu olub. Şeir var oxuyarsan düşünərsən,
şeir var könlünün xanimanına od vurar, şeir də var hayqırtısına qoşulub düşmən
üstünə şığımaqdan çəkinmərsən. Yəni hər bir şairin oxucu ürəyində öz yozumu
var. Nurəngiz Günün misraları var ki, elə bil öz ürəyimdə doğulub. İçin-için məni
danışdırıb:
Ahım- qeyrətdəndi,
Günahım-nifrətdən.
Nə deyib, nə söyləmişəmsə
Elimə, obama
məhəbbətimdəndi…
Kaş ki Nurəngiz
Gün yalnız mənəviyyatımızda, yaddaşımızda deyil, elə bu ziddiyyətli dünyanın
özündə-həmişəki tərzində olaydı, mən də ona açıq məktub yazıb etiraf , yaxud da
şikayət edərdim. Öz misraları ilə ürəyimin səsini göz yaşlarıma bükərdim:
Bilməz idim ay necə
dolanarmış,
Bilməz idim ay gecə
dolanarmış,
Bilməz idim sinəm belə
yanarmış,
Sən öyrətdin, qaytar
apar, istəməm!
Bütün incikliyimin, küskünlüyümün, pərişanlığımın
ifadəsi olan bu misralar illərdir mənimlə yol gəlir. "Bilməz idim”in ahəngində
o qədər həyəcanlı məqamlar var. İnamın
darmadağınlığıdır, üzləşdiyin haqsızlığa, yalana həzin gileyindir. Hərdən elə
müşküllərin mümkünlüyünü istəyirəm ki, Allahım, telefonum zəng çalardı, ”Floş!..”
deyən o doğma səsi eşidərdim. Uzun illərin yaxını olduq, amma tez-tez görüşməzdik.
Ayda –ildə bir dəfə. Hərdən iş yerimə - çalışdığım qəzetin redaksiyasına gələrdi.
Bayramlarda verdiyi qələmləri indiyə qədər saxlayıram. Gül almağı, gül
bağışlamağı heç sevməzdi. "Onlar da canlıdır yaşamaq istəyirlər, amma təəssüf
ki, insanlar onları üzürlər” deyərdi. Təbiət vurğunu, gül-çiçək aşiqi idi, di gəl
onları öz yerində, öz bitdiyi məkanda görmək və oxşamağa daha çox önəm verərdi.
Bu il anadan olmasının 80 illiyi
tamamlanan xanım şairimiz haqqında müəyyən yazılar, xatirələr qələmə alınıb.
İndi də yazılır. Hətta müxtəlif filmlər, verilişlər də çəkilib. Elə mən də
"Yadigarlar” verilişinin bir sayını bu unudulmaz insana həsr etdim. Onun şeir
dünyası bir doyulmaz bulaq suyudur… Bu səbəbdən də mən onun ruhuna bu məktubu
ünvanladım.
Unudulmaz Nurəngizim! Xəyalım analı günlərimə
qanadlandı. Həmişə avqustun 23-də harada olsaydım tez anamın yanına tələsərdim.
Dünyaya gəldiyim günü elə onunla qeyd etməyi daha çox sevərdim. 1989-cu ildə
anamı faciəli şəkildə itirdikdən sonra bu günü heç sevmədim. Bütün ad günlərim
təmtəraqsız keçdi. Doğrudur, övladlarım, əzizlərim, dostlarım heç bununla
razılaşmadılar. 50, 60, nəhayət 65-in astanasında dayandım… Dünyam səssizləşdi.
Bax onda sənin "Qaçıram” şerinindəki misralar təsəllimə çevrildi:
Yersiz gülüşlərdə,
saxta, yaltaq öpüşlərdən,
qazanc güdən,
söz üyüdən
görüşlərdən qaçıram!
Yenə sənin misraların məni titrədir: "Günəşim
də, tanrım da, eşqim, odum da səndin, sənə borcluyam, ana!” Yaxşı ki, çox duyğulu, vəfalı övladın, nəvə-nəticələrin
var. Heç vaxt sənin haqqında keçmiş zamanda danışmazlar. Sevimli balaların mənə,
eləcə də digər dostlarına zəng edəndə belə, adama elə gəlir ki, özün də onların
yanındasan. "Nurəngiz xanım deyir ki…” Gəl indi dəli olma! Vaxtı ilə anan Böyükxanım üçün yazdığın
nisgil dolu misraları indi qızın Jalə xanım ürəyinin həsrətinə qataraq dilə gətirir:
Əhf elə, əhf elə,
bağışla məni,
Torpağı, daşları oymaq
istərəm,
Başımı dizinə qoymaq
istərəm…
Darıxmışam ana,
darıxmışam mən.
Tapşır tanrıma ki,
götürsün məni,
O gəlməz yoluna yetirsin
məni.
Yadımdadır, necə qəribə şeir söyləməyin vardı. Əlbəttə,
sənin şerlərin tribunalar üçün deyil. Əsil ürək şairisən! Ömrünü söz uğrunda
girov qoydun və əritdin. Sən gözəl yazıçı da ola bilərdin. Şeir dünyan sahilsiz
ümman oldu və öz qoynundan buraxmadı. Halbuki oxucularla ilk görüşə məhz
"Tanrı” adlı povestlə gəlmişdin. Xalq yazıçısı Mirzə İbrahimov 1987-ci ildə
yazırdı:"Nurəngiz xanımın əsərində yazıçı üçün vacib olan keyfiyyətlərdən birinə
- səmimiyyətə söz ola bilməz. Bu gözəl və zərurət keyfiyyətin sayəsindədir ki,
povesti oxuyanda çox zaman adama elə gəlir ki, müəlliflə üz-üzə oturub söhbət
edirsən. Sanki o, həyatda, insanlar arasında gördüklərini, eşitdiklərini, şəxsən
yaşadıqlarını sənə nəql edir, hətta ürəyini boşaldır…” Əslində unudulmaz Mirzə
İbrahimovun dediyi məziyyətlər bütün yaradıcılığa məxsus olanda uğur mütləqdir. Ədib əminliklə Nurəngiz xanımın gələcəkdə
böyük yazıçı olacağını yazırdı, amma sən
məşhur şair oldun. Mirzə müəllimin söylədiyi
səmimiyyət, cəsarət bütün yaradıcılığının və həyatının mayası idi. Elə ona görə
də özün də, sözün də seçildi. Bu fərq, bu orijinallıq da səni sevdirdi. "Qəlbim
kədər mülküdür…” etirafındakı mənalı xitablar məni həmişə düşündürüb. Bəzən də
suallarımın nidalarını tapmayanda dadıma yetən yenə də sənin poetik cavabların
olub:
Mənim eşqim rüzgarlardır -
Dağ tanımaz, dərə bilməz.
Mənim eşqim ilk bahardır-
Sevincləri saya gəlməz.
Mənim eşqim azad quşlar-
Nə bənd bilər, nə də çəpər.
Mənim eşqim qaranquşlar-
Ruhuma müjdələr səpər.
Sənin
daxili azadlığın, dəyişməzliyin, özünə məxsusluğun, dürüstlüyün, həqiqətsevərliyin,
ən başlıcası etibarlığın həmişə məni məftun edib. İstər sovet, istərsə də dövlət
müstəqilliyimizin bərpasından sonra yazdığın şeirlər… Xüsusilə də Vətənlə bağlı
poeziyan bir başqa və olduqca geniş mövzudur. Hələ 1986-cı il təvəllüdlü "Qəfəs
Respublikası”, "Vətən, məslək, düşüncələr”
adlı şeirlərini oxuyanda heyrətlənmişdim. Nəsli-nəcabəti repressiyaların hər
cür dəhşətini görmüş, ağı-acılar yaşamış bir ailənin qızının bu dərəcədə cəsarətli
və heç nədən çəkinməz olması müəllifin mənəvi qüdrətindən, əsil istedadından xəbər
verirdi. Əbədiyyət qazanmaq bax budur! Cənubla bağlı şeirlərindəki vətən həsrəti
illər boyu keçirdiyimiz hiss və duyğularımızın əks-sədasıdır. "Yuvam uçmuş, tayfam
köçmüş”. Əlimiz uzalı qalmış, səsimiz
batırılmışdı, amma sən bayatını çağırırdın:
Bu cığır hayanadı,
Arazdan o tayadı,
Tanrım! Bir cüt qanad ver,
Bu quş məni yandırdı.
Yadıma sənin dəyərləndirdiyin şair Şahmar Əkbərzadənin
şeri düşdü:
Sərhəd kənarında cavan yaşımda,
Həsədim utanıb yerə girirdi.
İki quş dimdiyi ağac başında
Vətəni Vətənlə birləşdirirdi.
Nəhayət, ötən
əsrin sonlarında bədxah qonşularımızın başımıza gətirdiyi müsibətlər, Xocalı
faciəsi. Sən yenə də qələminlə çarpışdın. "Xocalı simfoniyası”nı yazdın. Ürək
ağrısı ilə o soyqırımında qətlə yetirilən insanlarımız haqqında özün demişkən
ölülərin himnini yaratdın.
Sən həm də
müdrik düşüncə sahibi idin. Buna görə də qurdla qurdluluğu dəyişik salmayaq xəbərdarlığını
da bizə yetirməyi unutmadın! Qürur və dəyanətli,
bəlkə də daha çox ayıq olmaq üçün bir poetık tövsiyən də yaddaşıma iz salıb:
"Dad, amandı! Üç cür kişi yamandı: yaltaq, satqın, ağciyər”. Elə bu yerdə sənin
bir təbrikin yadıma düşdü. "Mədhiyyə tərif deyil, xəyanətdir” adlı yazımı
oxuyub mənə xoş sözlər demişdin. "Həmişə belə ol”, tapşırdın. Sənin yolunla gəlmək
çətindir, amma şərəflidir… Özünün də
sevdiyin, xüsusi bir ahənglə ruhumuza yetirdiyin məşhur "Yol gedirəm” şerinin çağırışına bürünüb
"saplağımdan qırılanadək” səyahətə başladım. Ruhumla misraların qovuşdu:
Önümdə silsilə
dağlar,
Sərt qayalar, soyuq dəniz,
Qərib canla, bu tək
cana, qürub çağı
Yol gedirəm, öləziyib
saralanadək…
Sözüm
burda bitdi, deyəsən, yollarımız görüşənədək, əziz Nurəngiz Gün! Yenə sənin səsin,
yenə sənin nisgilin dərdlərimə güzgü oldu:
Yol gedirəm, at istədim,
Bir bəyaz həyat istədim,
Yollarımı kəsdilər
Məni mənə vermədilər.
Flora XƏLİLZADƏ,
Əməkdar jurnalist