5-10 dəqiqəyə uşaqların qəlbini ələ alan stomatoloq - Peşəkar
Uşaqlarla
işləməyi sevir. Deyir ki, hələ lap əvvəldən ixtisas seçərkən özünün iki
variantı olub: uşaq stomatoloqu və pediatr. Arzusu yerinə yetib, bu gün uşaq
stomatoloqu kimi çalışır. İşini sevməklə yanaşı, uşaqlarla yaxşı dil də tapa
bilir. Ən çətin uşaqları belə kresloya oturtmağı bacarır. Müsahibimiz pasientlərinin
həkim yox, "xala”, "bacı” deyə müraciət etdikləri uşaq stomatoloqu Nuranə Mahmudludur.
- Uşaq stomatologiyası tibbin həm çətin, həm də
maraqlı sahələrindəndir. Əvvəlcə çətinliyindən, yoxsa maraqlı tərəflərindən
danışaq?
-
Birinci çətin tərəfini deyim, sonra maraqlı yönlərindən danışaram (Gülür). Çətin
tərəfi odur ki, uşaqlarla işləmək üçün çox səbirli olmalısan. Həm də bu iş diqqət
və psixoloqluq tələb edir. Bunlardan öncə isə, uşaqları sevmək lazımdır.
Maraqlı tərəfi isə odur ki, uşaqlarla işləmək əyləncəlidir. Hər dəfə müxtəlif
xarakterli, fərqli kaprizli pasientlər olur. O kaprizlər bəzən məni güldürür və
hətta işimi asanlaşdırdığı da olub. Uşaqlar içəri girəndə məni qucaqlayıb öpürlər.
- Uşaqların sizi qucaqlayıb-öpdüyünüz deyirsiniz,
amma bizdə çox uşaqda həkim - xüsusilə, stomatoloq qorxusu var. Sizin yanınıza
gələndə uşaqlarda bu qorxu olmur?
- Belə
hallar az olur. Elə uşaqlar var ki, mən onların 8-9-cu həkimiyəm. Valideynləri
deyirlər ki, 8 həkimə getmişik, uşaq qaçıb, indi sizdə rahat oturdu. Bu
qorxunun olmaması üçün bir az fərqli işləmə üslubu tətbiq edirik. Uşaqlar içəri
girəndə həkim kimi münasibət göstərmirəm. Görüşürük və işə zarafatla
başlayıram. Əvvəl otağın digər tərəfində onlarla söhbət edirəm, alətlərlə tanış
olurlar. Uşaqların çoxu mənə "bacı”,
"xala” deyir. Çox nadir pasientim mənə "həkim” deyə müraciət edir. Bizim
geyimimiz də həkim forması deyil. Otaqda oyuncaqlar var, hər uşağa onlardan hədiyyə
edirəm. Ona görə 90 faiz uşaq bizim otaqda qorxmur, rahat olur. Hətta bəzən
valideynlər deyirlər ki, uşağım rahat oturmayacaq, sedasiya ilə edək. Bu, uşağı
yatırıb işi görmək üsuludur. Hətta bu məqsədlə gətirilən uşaqları belə,
valideyn deməklə birbaşa sedasiya etmirəm. Deyirəm ki, uşağı özüm də yoxlayım,
bəlkə oturacaq. Sedasiya məqsədilə gətirilən uşaqları yatırtmadan müalicə
etdiyim də çox olub. Uşaqlarla bu cür ünsiyyətin qurulmasının bir hissəsi məndən
asılıdır, yarı hissəsi də köməkçimdən. Çünki mənimlə yanaşı, o da gələn
uşaqlarla zarafat edir, pozitiv ünsiyyət qurmağa çalışır.
- Uşaqların qəlbini ələ alıb kresloya oturtmaq nə qədər
vaxtınızı alır?
- Maksimum
10 dəqiqə vaxt aparır. Otağa girəndə danışa-danışa onları kresloya tərəfə
aparıram. Bir az keçir, deyirəm ki, ayaq üstdə çox qaldın, kresloda otur, elə
danışaq. Kresloya bitişik monitor var, orda həmişə cizgi filmi gedir, deyirəm
ki, cizgi filminə bax, mən də sənə filan şeyi göstərim. Əlinə güzgü verib deyirəm
ki, gəl dişlərinə baxaq və s. Belə-belə 5-10 dəqiqəyə kresloya istiqamətləndirirəm.
- Nuranə xanım, stomatologiyaya əvvəldən marağınız
olub?
- Elə
lap əvvəldən belə istəyim var idi. Ya uşaq stomatoloqu olmalıydım, ya da
pediatr. Stomatologiyanı seçəndə isə artıq uşaq stomatoloqu olacağımı
planlamışdım. Uşaqları sevirəm, onlarla vaxt keçirmək mənim özüm üçün
maraqlıdır.
- Uşaqlarla yanaşı, həm də valideynlərlə ünsiyyətdə
olursunuz. Hansı valideynlərlə işləmək çətindir?
- Hansı
valideyn evdə uşaqlarını "səni həkimə aparacam” deməklə qorxudursa, onlarla
işim bir az çətin olur. Ümumiyyətlə, uşaqların stomatoloq qorxusunun olmaması
üçün valideynlərə məsləhət görərdim ki, özləri stomatoloqa gedəndə övladlarını
da yanlarında aparsınlar. Və özləri həkim iş görərkən sakit dursunlar,
kapriz göstərməsinlər. Uşaqlar onların
ağrı hiss etdiyini görməsinlər ki, qorxmasınlar. Yaxud valideynlərə məsləhət
görürəm ki, gəlmədən öncə instaqram səhifəmdə uşaqlarla olan şəkillərimi
övladlarına göstərsinlər. "Bax, o uşaq gedib, heç nə olmayıb, sən də get” tipli
söhbətlər etsinlər. Valideynlər öncədən belə söhbətlər edəndə, uşaqlarla ünsiyyət
qurmaq bizim üçün asan olur. Düzdür, həkimlə qorxudulub gətirilən uşaqları da
yola gətirib işləyirik. Ümumiyyətlə, nadir hallarda uşaqları yola gətirə bilməmişəm.
O da çox azyaşlı olub, mənim dediyimi anlamayıb. Dilimi anlayan, 4 yaşdan
yuxarı uşaqları yola gətirmək adətən, problem olmur.
-
Maraqlıdır, işə ilk başladığınız vaxtlarda da hər şey indiki qədər asan
idi?
- Mən işə
başlamışdan öncə Almaniyada oldum. Orda sırf uşaqlarla davranmaq, onlarla işləmək
üçün tətbiq olunan yanaşmalarla bağlı təlimlərdə, praktiki kurslarda iştirak
etdim. Almaniyadan qayıdandan sonra Türkiyədə sedasiya vaxtı uşaqlara yanaşma
ilə bağlı praktiki təlimlərə qatıldım. Yəni, o bacarıqlar işlədikcə
formalaşmayıb, əvvəl praktiki kurslarda olmuşam, sonra özüm sərbəst pasient qəbul
etmişəm. İlk pasientimdə belə çətinlik çəkməmişəm, uşaqlarla ünsiyyəti rahat qura
bilirdim.
- Ali təhsilinizi Azərbaycanda almısınız?
- Bəli.
- Almaniyada da çalışmısınız, deyəsən.
- Bəli,
bir il yarım Almaniyada da fəaliyyətim olub.
- Adətən, xaricdə bir müddət işləyən adamlar sonra
elə orda qalmağa üstünlük verirlər. Sizi geri qaytaran səbəb nə oldu?
- Vətənə,
ailəyə bağlı insanam. Məndən başqa, ailə üzvlərimdən orda kimsə yox idi.
Almaniya Avropa ölkəsidir, mədəniyyətlərimiz tamam fərqlidir. Yəni orda bir az
darıxdım deyə, qayıtdım. Amma Almaniya mənə çox şey qazandırdı.
- Bəs, bu gün özünüzü inkişaf etdirmək cəhətdən nələri
edirsiniz?
- Tibb
elə sahədir ki, hər gün nə isə öyrənməlisən. Yenə də xaricdə tibbi kurslara
qatılıram, araşdırıram, oxuyuram. Həkim dostlarımızla əlaqə yaratmaqla da nələrisə
öyrənməyə çalışıram. Hər zaman öz üzərimdə işləyirəm.
- Böyüklərlə işləyən stomatoloqlardan sizin işin əsas
fərqi nədir?
- Sadə
bir misal deyim. Uşağa "ağzını aç” deyəndə o bunu rahatlıqla etmir. İşin
ortasında ağzını bağlaya da bilər. Ona görə çox diqqətli olmalıyıq. İş
prosesində özümü bir yox, beş əlli hiss edirəm. Çünki bir əlimlə işləyirəmsə, o
biri əlimlə ağzını bağlamaması üçün çalışıram. İş prosesində davamlı olaraq
danışıram. Uşağın ağzında gedən hər bir prosesi, istifadə etdiyim dərmanı ona
göstərirəm, haqqında məlumat verirəm. Böyük bilir ki, ağzını açıb oturmalıdır,
amma uşaqda hər iş bizim üstümüzə düşür.
- Yorğunluğu da çox olar, yəqin...
- Əlbəttə,
uşaqlarla işləyəndən sonra psixoloji cəhətdən çox yorulursan. Amma bu, fərdidir.
Elə uşaq var ki, onunla işləyəndən sonra heç yorğunluq hiss etmirsən. Mən
instaqramda paylaşımlarımda "uşaq gəldi, yorğunluğumu apardı” yazıram. Bu, o
demək deyil ki, uşaq çox rahat oturduğu üçün yorğunluğum gedib. Yorğunluğumu
aparan uğurlu nəticədir. Məsələn, müalicəyə tabe olmayan bir uşaq üçün çox əziyyət
çəkirəm, yoruluram, amma sonra işimi uğurlu şəkildə görəndə, "bacardım” hissi
adamın yorğunluğu aradan qaldırır. Məncə, bu, bütün həkimlərdə belədir, nəticə
uğurlu alınanda yorğunluq yoxa çıxır.
- Paylaşımlarınızda uşaqlara sertifikat verdiyinizi
gördüm. Bu nə üçündür?
- O, "cəsarət”
sertifikatıdır. Bu təcrübəni xaricdə görmüşdüm. Effektiv olduğu üçün mən də tətbiq
edirəm. Bütün uşaqlara cəsarət sertifikatı hazırlanır. Dizaynı da uşaqlara
uyğun edilib. İşə başlamamış uşağa "yaxşı otursan, sözümə qulaq assan, sonda sənə
cəsarətli olduğun üçün sertifikat verəcəm” deyirəm. Bağçada, məktəbdə uşaqlar
bunu dostlarına fəxrlə göstərirlər. Bəzi uşaqlara onun ad, soyadını, bəzilərinə
"afərin”, "sən fərqlisən” yazacağımı deyirəm. Uşaqlar da həvəslənir. Müalicə qurtaran
kimi "sertifikatımı verəcəksiz?” deyirlər. Fikir sertifikatın yanında qalır,
biz də işimizi görürük. "Nə isə qazanacam” düşüncəsi ilə rahat otura bilirlər.
Aygün
Asimqızı