3 yaralı 14 saat mühasirədə qalıblar
Qazi Kənan Babayev: "Bu gün "mənim toyuma gələrsən”
deyən döyüş yoldaşının səhəri gün ayaqlarından tutub nəşini çıxarmağı unutmaqmı
olar?”
1996-cı il
doğumludur, Sumqayıtda dünyaya gəlib, amma əslən Qubadlıdan olduğu üçün hər
zaman işğal altında olan doğma torpağını görmək istəyirmiş və bu arzusunu belə
dilə gətirirmiş: "Dostlarla, qohumlarla
söhbət edəndə, deyirdim ki, nəsildən Qubadlıya birinci özüm gedəcəyəm. Bir az
zarafatyana, bir az da ciddi arzu idi. İçimdə həmişə bir istək, inam da var
idi. Hiss edirdim ki, bu istəyim reallaşacaq. Zamanı gəldi və Qarabağ uğrunda
döyüşlərə qatıldım. Biz Zəngilanda olanda, xəbər verdilər ki, Qubadlıdakı
döyüşə yardım lazımdır və ora getdik. Döyüşlərdə iştirak etdik və Qubadlının
azad olunmasında mənim də payım oldu və həmin istəyim reallaşdı”.
Söhbət
İkinci Qarabağ Döyüşlərinin iştirakçısı, qazi Kənan Babayevdən gedir. Bildirək
ki, Kənan Sumqayıt Texnologiyalar Parkında elektrik işləyir. Oktyabrın 5-də
Kənana çağırış gəlir və elə həmin gün də evdəkilərlə sağollaşıb Səfərbərlik və
Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidmətinin Sumqayıtdakı şöbəsinə üz tutur:
"Səhər işə gedirdim, səfərbərlik xidmətindən zəng etdilər ki, yarım saata burda
ol. Gəlib evdəkilərlə görüşdüm, hərbi bileti götürüb getdim. Birbaşa döyüşə
aparmadılar. Biz Ağcabədidəki toplanma məntəqəsinə getdik, iki həftə təlim
keçdikdən sonra oktyabrın 19-da cəbhə bölgəsində döyüşlərə yollandıq”.
"Bizim üçün ölüm, əsir düşməkdən üstündür”
20 günə
yaxın müddətdə Zəngilan, Qubadlı, Xocavənd, Şuşada döyüşlərdə iştirak edir.
Noyabrın 6-da Daşaltı istiqamətində gedən döyüşlərdə yaralanır və 14 saat
mühasirədə qalır: "Daşaltı istiqamətindəki döyüş çox ağır idi. İtkimiz də çox
oldu, yaralananlar da. Noyabrın 6-da səhər tezdən yaralandım. Snayperlə
ayağımdan vurmuşdular. Həmin gün səhər 8-də mühasirəyə düşdük. 3 yaralı 14 saat
mühasirədə qaldıq. Qanaxmam çox idi, döyüş yoldaşlarım ayağımı sarıyıb
qanaxmanı dayandırdılar. Axşam saat 10-da gəlib bizi çıxardılar. Əslində elə
bir yer idi ki, bizi tez çıxarmaqları mümkün də deyildi. Düşmən hər tərəfdən
minomyotla, avtomatla atırdı. Ona görə, ancaq axşam çıxara bildilər”.
Mühasirə
vaxtı erməni əsgərləri onları əsir götürməyə gəlir, ancaq yoldaşları öz
həyatlarını riskə ataraq düşməni qabaqlayırlar: "Mühasirə vaxtı hava qaralandan
sonra ermənilər başımızın üstünü almışdı. Yaralı olduğumuzu bilirdilər, bizi
əsir götürmək istəyirdilər. Hər tərəfdən atırdılar deyə, bizimkilər əvvəl yaxın
dura bilmirdilər. Ancaq sonra görəndə ki, düşmən bizi əsir götürə bilər, artıq
təhlükəyə baxmadılar, tabor komandirimiz Surxay Noçuyev, bölük komandiri Elvin
Məmmədzadə, çavuş Qaraxanov, tağım komandirim Fədai Abdullayev öz həyatlarını
riskə ataraq bizi xilas etməyə gəldilər. Hətta o niyyətdə olublar ki, əgər
xilas etmək mümkün olmasa, bizi öldürsünlər, amma əsir verməsinlər. Çünki
bilirdilər ki, bizim üçün ölüm, əsir düşməkdən üstündür. Həmin vaxt Elvin
Məmmədzadəyə dedim ki, bəs siz getməmişdiniz? Dedi ki, sizi burda qoyub necə
gedə bilərdik? Həqiqətən də, elə bir yoldaşlıq, komandanlıq var idi. Nə olur
olsun, bizi qoyub getməzdilər. Bizi hospitala gətirdilər, sonra eşitdim ki,
Surxay Noçuyev və Elvin Məmmədzadə Şuşa uğurundakı döyüşlərdə şəhid olublar”.
"Ayağımı sarımaq üçün güllənin altına gəldi”
Şuşanın
işğaldan azad olunması sevincini hospitalda yaşayan Kənan deyir ki, həmin vaxt
ən çox istədiyi şey döyüş yoldaşlarının yanında olmaq olur: "Döyüş
yoldaşlarımın yanında olmaq, bu qələbəni onlarla bir yerdə qeyd etmək
istəyirdim. Çünki Şuşanın azadlığı bizim üçün çox önəmli idi”.
Kənanın
yarası orta ağır qiymətləndirilir və noyabrın 7-dən dekabrın 14-ə kimi
hospitalda qalır: "Açıq yara olduğu, damar filan parçalandığı üçün evə
buraxmadılar. Sonra dəriköçürmə əməliyyatı etdilər. Çünki oldu silah dərini
yandırıb. Hələ də yerimə qabiliyyətim düzəlməyib”.
Kənan
deyir ki, bütün döyüşçülərimiz nəinki yaralıları xilas etmək, hətta şəhidlərin
nəşini götürmək üçün də öz həyatlarını riskə atmaqdan çəkinmirdilər: "Döyüş
yoldaşımızın xırda bir yara aldığını görsək, tez yanına qaçırdıq. Bəzən
baxırdıq ki, yaralıdır, amma ölümcül deyil, yanına getməsək də olar. Çünki
yolda vurulma ehtimalı çox böyük idi. Amma bunu da gözə alıb yanında olmağa
çalışırdıq. Hələ mən yaralanmamışdan öncə bir axşam eşitdik ki, 6-7 şəhidimiz
var, amma çox təhlükəli yerdədir, mühasirəyə düşmə ehtimalı böyük olsa da,
gedib çıxardırdıq. Bacardığımız qədər
şəhid, yaralı olanda, öz həyatımızı riskə atmalı olsaq belə, onları götürməyə
çalışırdıq. Demirdik ki, şəhid oldu, ölüb, ondan ötrü həyatımızı riskə atmayaq
və s. Meyitlərin düşmən əlində keçməməsi üçün həyatımızı riskə atırdıq. Bütün
döyüşçülər belə idi. Mən yaralananda, çavuş Qaraxanov ayağımı sarımaq üçün
güllənin altına gəldi. Çıxara bilməsə də, ayağımı sarımaq istəyirdi. Çünki
qanaxmadan ölə bilərdim”.
Musiqisiz oynamağa başladıq
İnternetdə
əsgərlərin döyüş bölgəsində mahnı oxuduqları, yemək hazırladıqları,
əyləndikləri əks olunan videolara da tez-tez rast gəlirdik. Kənan bildirdi ki,
əsgərlər bu üsullarla əhval-ruhiyyələrini yüksək tutmağa çalışırdılar: "Bizə
verilən döyüş tapşırığını uğurla yerinə yetirəndən sonra çalışırdıq ki, onu
qeyd edək. Qubadlıdan ermənilər getsələr də, fermalarında heyvanları qalmışdı.
Aramızda kənd uşaqları var idi, bu işləri bacarırdılar. Kəsirdilər, sonra bişirirdik.
Uzun müddət konserv yeyəndən sonra adam fərqli qida qəbul etmək istəyir. Həmin
vaxt özümüz bişirdiyimiz yeməklər çox dadlı gəlirdi. Kompotlar tapırdıq. Döyüş
gedən ərazilərdə şəbəkə də yox idi, ailəmizlə əlaqə saxlaya bilmirdik. Ona görə,
deyirdik, gülürdük, nələrsə edirdik, əylənməyə çalışırdıq. Hətta Qubadlının
azad olunması xəbəri veriləndə, döyüş yoldaşımız Pərviz Gülmalıyevlə musiqisiz
oynamağa başladıq. "Biz burdayıq, Qubadlı alınıb” deyib sevinirdik. Bizim
bölükdə Qubadlıdan olan təkcə mən idim, məni xüsusilə təbrik edirdilər. Bunlar
hamısı döyüş ruhunu yüksək saxlamaq üçün idi”.
Müharibə
dövründə insanlarımız əsgərlərimiz üçün dua etməyə, onlar üçün əllərindən
gələni əsirgəməməyə çalırdılar. Kənanın sözlərinə görə, bu, döyüşdə iştirak
edənlərə əvəzsiz ruh yüksəkliyi bəxş edirdi: "Gündəlik qazancı bəlkə də 5 manat
olan adamların belə, evindən, uşağının boğazından kəsib ordu üçün nəsə etməyə
çalışmasını gördüm. Düşünürdü ki, mənim uşağım evdə ac qalsın, amma ordudakı
əsgərin corabı, papağı olsun. Qələbənin dadı şirin olur. İnsanlar ordumuzun,
torpaqları işğaldan azad etdiyin, döyüşdə irəli getdiyini görürdülər. Ona görə
çalışırdılar ki, orduya dəstək olsunlar. Baxırdın ki, yaşlı nəsildir, onu
orduya aparmaq mümkün deyil, amma soruşurdu ki, mən nə edə bilərəm? Bunlar
ürəkdən deyilən sözlər idi, insanlar nəsə etmək istəyirdilər. Bir də görürdük
ki, bir kisə papaq, corab gəldi, şirə, su göndərirdilər. Dövlətin təminatı
baxımından problem çəkmədik, ancaq insanlarımızın qayğısını da görmək bizə bir başqa
ruh verirdi. Xalq əsgərini düşünürdü, əyninin qalın, yatdığı yerin rahat
olmasını istəyirdi. Yardımların bəzisinin üstündə mesaj olurdu. "Sizə inanırıq,
güvənirik” yazırdılar. Adam hiss edirdi ki, səni tanımasalar belə, sənin üçün
dua edən minlərlə, milyonlarla adam var. Ailənin dua etməsi öz yerində, amma
tanımadığın insanların səni düşünməsi, dua etməsi böyük hissdir. Bu, daxildən
gəlirdi, onlar onu etməyə məcbur deyildilər. Bu dəstəyi hiss edəndə, daha
ürəkli olurduq. Çünki dəstək olmadan insan özünü bir yerdə qədər motivasiya edə
bilir”.
Üzümüzdə təbəssüm yaradan səbəb qalibiyyətimizdir
Döyüşdə ən
çox düşündüyü isə anası olub: "Anam onkoloji xəstə idi, qışda əməliyyat
olunmuşdu. Ən çox ondan nigaran idim. İşğaldan azad olunan yerlərdə şəbəkə
olmurdu. Şəbəkə olan kimi tez anamı yığırdım, halını soruşurdum. Bilirdim ki,
narahatdır. Ancaq çox vaxt əlaqə saxlaya bilmirdim, çünki şəbəkə heç də həmişə
olmurdu. Mən yaralı olanda, xəstəxanada idim, həmin vaxt dünyasını dəyişdi”.
Müharibə
ilə bağlı heç vaxt unutmayacağı anlar da çoxdur: "Bu gün oturub yemək yeyəndə,
"mənim toyuma gələrsən” deyən döyüş yoldaşının (Pərviz Gülmalıyev) səhəri gün
ayaqlarından tutub nəşini çıxarmağı unutmaqmı olar? Həmin vaxt telefonu zəng
çaldı, evdən zəng gəlirdi. O an adam nə edəcəyini, bilmir. İçəridən mənəvi
sınmaq gəlir. Müharibənin ağır qanunları var. Amma işığı sifətinə salıb, qoruyucu
jileti çıxarıb güllənin hardan dəydiyinə baxmaq, donuzlar ağız atmasın deyə
nəşini zirzəmiyə qoymaq ağır şeylərdir. Əlində qol olur, bilmirsən kimindir,
deyirsən ki, qoy tapım, nəşi əskik getməsin. Belə şeyləri unuda bilməyəcəyik”.
Kənan
deyir ki, müharibə "Qarabağ Azərbaycandır” sözünü deyən oğulların onu boşuna
dilə gətirmədiklərini sübut etdi: "Mənfur düşmən tərəf bizdən qat-qat böyük
itki verdi, amma məğlub oldu. Bizim də itkilərimiz oldu, amma qalib gəldik.
Bizim üzümüzdə təbəssüm yaradan səbəb də qalibiyyətimizdir. Biz həmişə deyirdik
ki, Qarabağ Azərbaycandır. Ermənilər deyirdilər ki, necə Azərbaycandır ki,
hazırda biz yaşayırıq. Bəlkə də ifadəm qeyri-etik çıxacaq, amma o sözü onlara
yedizdirdik. Dedik və bizim olan torpaqları geri aldıq”.
Aygün
Asimqızı