Çimərliklərə daimi nəzarət olmalıdır
Ekologiya və
Təbii Sərvətlər Nazirliyinin (ETSN) Xəzər Kompleks Ekoloji Monitorinq
İdarəsinin əməkdaşları tərəfindən 28 iyun - 04 iyul tarixlərində çimərlik
ərazilərində növbəti monitorinqlər keçirilib, dəniz suyundan nümunələr
götürülüb, mikrobioloji təhlillər aparılıb. Trend-in məlumatına görə, idarənin
əməkdaşı Nərmin Babaşova jurnalistlərə bildirib ki, analizlərin nəticələrinə
görə Bilgəh, Nardaran, Buzovna, Mərdəkan, Şüvəlan, Zaqulba, Pirşağı çimərlik
ərazilərində dəniz suyu çimərlik məqsədilə istifadəyə uyğundur.
Novxanı,
Türkan, Hövsan, Şıx, Sahil və Sumqayıt çimərliklərinin dəniz suyu isə
mikrobioloji baxımdan çirkli olduğundan çimərlik üçün qənaətbəxş deyil. Qeyd
edək ki, bu dəfəki analizlərin nəticələrinə görə Novxanı çimərliyi də çirkli
hesab olunur. ETSN-nin rəsmisi Xəzərin şimal və cənub bölgələrində də
monitorinqlərin aparıldığını qeyd edib. O bildirib ki, əvvəlki nəticələrdən
fərqli olaraq bu dəfə yalnız Nabran deyil, Xaçmazın Yalama, Seyidlər, İstisu
(Müqtədir), Lənkəran və Astara rayonları ərazisindəki çimərliklərin dəniz suyu
da mikrobioloji baxımdan çirklidir, ona görə də çimərlik üçün qənaətbəxş deyil.
N.Babaşovanın sözlərinə görə, Novxanı, Yalama, Seyidlər, İstisu (Müqtədir),
Lənkəran və Astara rayonları ərazisindəki çimərliklərin bu dəfə çirkli
çıxmasına səbəb sözügedən çimərlik ərazilərində fəaliyyət göstərən xidmət
sahələrinin tam işə başlaması, orada formalaşan tullantı sularının düzgün idarə
edilməməsi və dənizə axıdılmasıdır: "Dəniz kənarında iaşə xidməti göstərən
sahibkarlara, fərdi evlərindən dənizə çirkab su axıdan vətəndaşlarımıza
müraciət edirik ki, obyektlərində, evlərində formalaşan tullantı sularının
təmizlənməsini düzgün təşkil etsinlər və çirkab suları dənizə axıtmasınlar.
Onlar bununla həm Xəzəri çirkləndirir, həm də vətəndaşların sağlamlığı üçün
təhlükə yaradırlar. Biz həm də bələdiyyələrə, yerli icra orqanlarına çağırış
edirik, səslənirik ki, onlar da bu işdə fəal olsunlar, ətraf mühitə münasibətdə
sağlam mövqe tutmağa yönələn fəaliyyətə dəstək versinlər”.
Bu cür açıqlamalara
baxmayaraq, təəssüf ki, hələ də belə çimərliklərdən istifadə edilir. Əslində
səbəb məlumdur. Çünki ölkəmizdə əksər çimərliklərə giriş ödənişlidir. Buna görə
də insanlar nəzarətsiz çimərliklərə üz tutur. Amma istənilən halda öz
sağlamlığımızı təhlükəyə atırıq. Bəs görəsən belə halların qarşısının alınması
üçün daha hansı işlər görülməlidir?
Turizm üzrə ekspert Ceyhun Aşurovdeyir ki, çimərliklərlə bağlı inzibati qadağalardan daha çox maarifləndirmə
işinə ehtiyac var: "Aidiyyatı orqanlar bu məsələ ilə ciddi məşğul olmalıdır.
Yaxşı olardı, çirklənmiş çimərliklərdə qeyd nişanlarından əlavə, suyun tərkibi
ilə bağlı göstəricilər də olsun. Bir neçə il bundan əvvəl sözügedən məsələ ilə
bağlı "mavi bayraq” hərəkatı başladı. Bu, Avropada və Türkiyədə də var. Suyun
tərkibinin təmiz olduğu çimərliklərdə mavi bayraq nişanından istifadə edilir və
həmin ərazidə dəniz suyunun tərkibinin standartlara cavab verməsindən xəbər
verir. Yaxşı olardı ki, bizdə də belə qeydlərdən istifadə olunsun. Ekologiya və
Təbii Sərvətlər Nazirliyi, turizmlə bağlı qurumlar bu məsələyə diqqət
etməlidirlər. Hesab edirəm ki, maarifləndirmə işinin rolu da çox böyükdür.
Burada mətbuatın da üzərinə böyük vəzifə düşür. Bizdə çimərliklərin
əksəriyyətinə giriş pulludur. Ona görə də insanlar pulsuz olan açıq
çimərliklərdən istifadəyə üstünlük verir. Belə yerlərdə dəniz suyunun tərkibi
heç də təmiz deyil. Suyun tərkibinin təmiz olmadığı çimərliklərin insan
orqanizminə müxtəlif fəsadları ola bilər. Bu mənada inzibati qadağalar
sözügedən sahədə ciddi təsir etmir. Ona görə də maarifləndirmə işlərini daha da
gücləndirmək lazımdır. Belə məsələlər daimi olaraq gündəmdə saxlanılmalıdır. Həmçinin
təmiz olmayan çimərliklərlə bağlı nəzarət daim güclü olmalıdır”.
Sosial məsələlər üzrə ekspert İlqar Hüseynli deyir ki, inzibati qadağa
və maarifləndirmə işləri yanaşı aparılmalıdır: "İlk növbədə qeyd etmək lazımdır
ki, çimərliklərimizin çirklənmə səviyyəsinin müəyyən edilməsi ilə bağlı ciddi
əsaslandırma və ciddi təhlillər aparılmalıdır. Hər şeydən əvvəl əhali arasında
maarifləndirmə işi gücləndirilməlidir ki, belə halların qarşısı alınsın.
Təəssüflər olsun ki, Azərbaycanda maarifləndirmə işi çox zəif səviyyədədir.
İnsan sağlamlığına zərər vura biləcək səviyyədə çirklənmə varsa, aidiyyəti
dövlət qurumları bu məsələyə biganə qalmamalıdır. Belə çimərliklər qapadılmalı
və ya digər inzibati mexanizmlər işə salınmalıdır. Həmçinin dəniz ərazisində
xidmət göstərən sahibkarlara bu barədə xəbərdarlıq edilməlidir. Çirklənmənin
səbəbləri ilə bağlı araşdırmalar aparılmalı və o səbəblər aradan
qaldırılmalıdır. Elə çimərliklər var ki, oraya birbaşa kanalizasiya suları
axır. Bütün bunlar kompleks yanaşma tələb edir. Çünki sırf bu səbəbdən turizm
sahəsinə istənilən səviyyədə turist cəlb edə bilmirik. Əslində Xəzərin turizm
potensialı çox böyükdür. Amma biz bu potensialdan yararlana bilmirik. Bunun
əsas səbəbi də çimərliklərin istənilən səviyyədə olmamasıdır. Bizdə dəniz
sahilləri kortəbii şəkildə istifadə olunur. Ona görə də çirklənmənin səviyyəsi
günü-gündən artır. Sahibkarlara bununla bağlı müvafiq tapşırıqlar və müddət
verilərsə, müəyyən irəliləyişlər əldə etmək olar. Maarifləndirmə və inzibati
tədbirlər yanaşı şəkildə aparılmalıdır ki, ümumi nəticə əldə olunsun. Dənizi
həm çirkləndirməməli, həm də çirklənmiş çimərliklərdən imtina etməliyik”.
Tibb üzrə ekspert, professor Adil Qeybulla qeyd edir ki, dəniz suyunun tərkibi bir kubmetr üçün tərkibində olan
bağırsaq çöplərinin miqdarı ilə ölçülür: "Suyun çirklənmə səviyyəsi adətən bu
üsulla müəyyən edilir. Bir çox hallarda insanlar özləri müxtəlif qida və qida
qalıqları, plastik qablarla dəniz suyunu çirkləndirirlər. Ona görə də daimi olaraq
çimərliklər nəzarətdə saxlanılmalıdır. Çünki təmiz olmayan çimərlik xəstəlik
mənbəyidir. Düzdür, dəniz suyunun tərkibi duzludur və öz-özünü təmizləyə bilir.
Amma çirklənmə həddən artıq olduqda, bu məsələ nəzarət altına alınmalıdır.
Çirklənmiş dəniz suyu uşaqlar və yaşlılar üçün xüsusilə təhlükəlidir. Çünki
onların immun sistemi daha zəifdir. Uşaqların belə çimərliklərdən istifadə
etməsi onlarda müxtəlif xəstəliklərin yaranmasına səbəb ola bilər. Çirkli su dəri
qıcıqlanması, müxtəlif mədə-bağırsaq xəstəliklərinə gətirib çıxarır. Ona görə
də müvafiq qurumlar bu məsələ ilə ciddi məşğul olmalıdır. Hal-hazırda
çimərliklərin böyük əksəriyyəti şirkətlərə və müxtəlif şəxslərə aiddir. Buna
baxmayaraq, ümumi nəzarət vacibdir. Aidiyyatı qurumlar bu məsələni daim nəzarət
altında saxlamalıdırlar”.
Şəbnəm