Bakı 18°C
Regional Rəqəmsal Mərkəzə çevrilmək
Son illər Azərbaycanda iqtisadiyyatın ən müxtəlif
sahələrinin inkişafı üçün mühüm işlər görülüb. Ölkə başçısı Cənab İlham Əliyevin
təşəbbüsü ilə qəbul edilmiş müxtəlif Dövlət Proqramları, aparılan kompleks
islahatlar nəticəsində iqtisadiyyat inkişaf edib, Azərbaycan nüfuzlu reytinqlərdə
irəliləyib.
Son 25 il ərzində görülmüş işlər Azərbaycanı
regionun enerji və nəqliyyat mərkəzinə çevirib. Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri,
Baki-Tbilisi Ərzurum qaz kəməri, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xəttinin açılışı,
Avropanın enerji ehtiyaclarının təmin edilməsinə mühüm töhfə olan Cənubi Qafqaz
Qaz Boru Kəməri, onun davamı olan Trans-Anadolu Qaz Boru Kəməri (TANAP) və Cənub
Qaz Dəhlizinin üçüncü hissəsi olan və tikintisi davam edən Trans-Adriatik Boru
Kəməri (TAP) və digər layihələr nəticəsində Azərbaycan artıq Şimal-Cənub, Şərq-Qərb
istiqamətlərində həm enerji, həm də nəqliyyat mərkəzinə çevrilib.
Həmçinin, hazırda dünyada ən aparıcı sahələrdən
biri hesab olunan informasiya və kommunikasiya texnologiyaları sahəsində də ölkəmizdə
inkişaf baş verib, İKT sahəsinin inkişafına hədəflənən müxtəlif proqramlar, sərəncamlar
qəbul olunub. Bunların arasında "Azərbaycan Respublikasında informasiya cəmiyyətinin
inkişafına dair 2014-2020-ci illər üçün Milli Strategiya”nı, "Telekommunikasiya və informasiya texnologiyalarının
inkişafına dair Strateji Yol Xəritəsi”ni, özündə İKT sektorunun da inkişafını əks
etdirən "Azərbaycan 2020: Gələcəyə baxış" İnkişaf Konsepsiyasını,
eləcə də cari ilin 10 yanvar tarixində imzalanmış Azərbaycan Respublikasında
innovativ inkişaf sahəsində koordinasiyanın təmin edilməsi haqqında Azərbaycan
Respublikası Prezidentinin Sərəncamını və digərlərini
göstərmək olar.
Sənaye 4.0 şəraitində İKT sektorunun inkişafı
Hazırda Azərbaycan İKT sahəsinin inkişafına görə
dünya üzrə 65-ci yerdə qərarlaşıb və Cənubi Qafqaz ölkələri arasında liderdir.
Beynəlxalq Telekommunikasiya İttifaqının (İTU) "State of Broadband Report 2018” sənədinə əsasən, Azərbaycan
MDB məkanında internetin əhatə olunması, yayımına görə ilk yerdədir (79%).
Dünya Bankının "Doing Business 2019”
hesabatında isə ölkəmiz ümumilikdə Avropa və Mərkəzi Asiyada ən çox islahat
aparan 10 ölkə sırasına düşüb və dünya üzrə 190 ölkə arasında 25-ci yerdə qərarlaşıb.
Bütün bu göstəricilər - ölkədə İKT sektorunda istər
dövlət, istərsə də özəl qurumlar tərəfindən görülmüş işlər son nəticədə ümumi
inkişafa təkan verib. Təqdirəlayiq haldır ki, İKT sektorunun inkişafı üçün
artıq təkcə dövlət deyil, həmçinin özəl qurumlar, iri şirkətlər də müvafiq işlər
görürlər, layihələr icra edirlər.
Hazırda, Azərbaycanın ilk mobil operatoru Bakcell şirkətinin
törəmə şirkəti olan və Azərbaycanı beynəlxalq
internet şəbəkəsinə bağlayan magistral internet provayderi AzerTelecom şirkəti
tərəfindən mühüm bir proqram icra edilir.
Şirkət ölkənin telekommunikasiya sektorunda mühüm və
innovativ bir layihə olan "Azerbaijan
Digital Hub” proqramına start verib. Bu proqram özündə ölkənin hazırda
malik olduğu enerji və nəqliyyat mərkəzi statusu ilə bərabər gələcəkdə Regionun
Rəqəmsal Mərkəzinə çevrilməsini ehtiva edir.
Layihə ümumilikdə Sənaye 4.0 şəraitində ölkəmizdə
innovasiyaların tətbiqini, yeni infrastruktur layihələrinin icra edilməsini,
telekommunikasiya sahəsinin yeni bir səviyyəyə çıxarılmasını nəzərdə tutur.
"Azerbaijan Digital Hub” layihəsi Sənaye 4.0 şəraitində
mühüm inkişafa yol aça bilər. Bu layihə Azərbaycanı Regionun Rəqəmsal Mərkəzinə
çevirməklə dünyanın nəhəng İT korporasiyalarının (Apple, Amazon, Facebook,
Netflix, Alibaba və s.) Azərbaycana gəlməsinə, burada qərarlaşmasına şərait
yarada bilər.
Layihənin əsas məqsədlərindən biri Azərbaycanın
internet alışında xarici dövlətlərdən (Avropa ölkələrindən) asılılığının
azaldılması və internetin buradan digər regionlara ixrac edilməsidir. Bunun üçün isə Bakı dünyanın internet xəritəsində
olan Frankfurt, Sofiya, London, Moskva, Dubay və İstanbul kimi internet mərkəzi
olacaqdır. Başqa sözlə desək, bu, Bakının İnternet Mübadilə Mərkəzinə (Internet
Exchange Point) çevrilməsi deməkdir. Bakının belə mərkəz olması o deməkdir ki,
artıq regionda digər ölkələr öz internet ehtiyacları üçün Frankfurt, Sofiya,
Londona deyil, məhz Bakıya birləşəcəklər və interneti buradan əldə edəcəklər.
Bu isə imkan verəcək ki, həmin dövlətlərin Bakıdan aldığı internet daha ucuz,
eləcə də daha sürətli olsun. Həmçinin, proqram ölkəmizin hazırda müxtəlif rəqəmsal
xidmətlərin idxalçısından bu xidmətləri ixrac edən tərəfə çevrilməsini də nəzərdə
tutur. Bu isə hazırda "Made in Azerbaijan” brendi altında istehsal olunan müxtəlif
məhsullarla yanaşı həm də Azərbaycanda istehsal olunmuş rəqəmsal məhsulların və
xidmətlərin də bu brend altında ətraf regionların dövlətlərinə ixrac edilməsinə
imkan verəcək.
"Azerbaijan Digital Hub” proqramına əsasən, Azərbaycan
gələcəkdə Qafqaz, Yaxın Şərq, Orta və Cənubi Asiya, eləcə də digər ətraf
regionlarda yaşayan 1.8 milyard əhalinin internet və müxtəlif rəqəmsal xidmətlərlə
daha yaxşı təmin edilməsinə töhfə verəcək.
Avropadan Çinə qədər dayanıqlı infrastruktur
AzerTelecom şirkətinin "Azerbaijan Digital Hub”
proqramının reallaşması ilə Şimal-Cənub, Şərq-Qərb istiqamətlərində olan böyük
magistral fiber-optik şəbəkələr Azərbaycanda birləşəcək. Bu qlobal magistral xətlərin
ölkəmizdə kəsişməsi isə Avropadan Çinə qədər olan regionda vahid və dayanıqlı
bir magistral infrastrukturun formalaşmasına töhfə verəcək. AzerTelecom şirkətinin Baş icraçı direktoru Fuad Allahverdiyevin bildirdiyinə əsasən, artıq şirkət
ölkə boyu dayanıqlı fiber-optik magistral şəbəkənin yaradılması üçün Azərbaycan
Dəmir Yolları QSC ilə əməkdaşlığa başlayıb. Magistral kabel xətləri dəmir
yolunun mühafizə zolağı boyu çəkilir.
"Azerbaijan Digital Hub” proqramı nəticəsində Azərbaycanın
Regionun Rəqəmsal Mərkəzinə çevrilməsi həm də hazırda Çin hökumətinin təşəbbüskarı
olduğu "Belt and Road Initiative” layihəsində Azərbaycanın iştirakına öz töfhəsini
verər. "Belt and Road Initiative” layihəsi Avropa, Asiya və Afrika ölkələrində
infrastruktur inkişafı, investisiya yatırımlarını özündə ehtiva edir ki, Azərbaycan
da "Rəqəmsal Mərkəz” kimi "Belt and Road Initative” qlobal layihəsinin bir hissəsinə
çevrilə bilər.
Özəl sektordan mühüm investisiya yatırımı, dövlət vəsaitlərinə
qənaət
Magistral provayder AzerTelecom şirkətinin hazırda
icra etdiyi "Azerbaijan Digital Hub” proqramının ölkəmiz üçün ən mühüm
üstünlüklərindən biri də odur ki, belə
bir böyük layihə tam olaraq özəl sektor tərəfindən icra olunur. Bu isə dövlət
investisiyalarına əhəmiyyətli şəkildə qənaət edilməsi deməkdir. "Azerbaijan
Digital Hub” proqramının icrası ilə ölkədə yeni iş yerlərinin yaranması,
xüsusilə də bu iş yerlərinin rəqəmsal sahədə olması qeyri-neft sektorunun və rəqəmsal
iqtisadiyyatın inkişafına da töhfə verəcək. Bir qayda olaraq rəqəmsal sahədə 1
yeni iş yerinin açılması digər əlaqəli sahələrdə də bir neçə iş yerinin
açılmasına imkan verdiyi üçün layihə ümumilikdə ölkə iqtisadiyyatının, məşğulluğun
inkişafına mühüm töhfə verə bilər.
F.Qəhrəmanlı
