2017-dən gözləntilər
Dünyaca məşhur beyin mərkəzləri, analitik qruplar 2017-ci ilin
gözləntiləri ilə bağlı ən müxtəlif proqnoz və hesabatlarla çıxış edirlər. Bu
hesabatların bir qismi optimist əhval-ruhiyyəyə, digərləri isə pessimizmə
söykənir. Onların böyük bir qismi təlatümlərin, böhranlı vəziyyətin davam
edəcəyini, az bir qisim isə sabit vəziyyətin davam edəcəyini irəli sürürlər. Maraqlısı
odur ki, onların bir çoxu yaxın qonşumuz Rusiyada sabit iqtisadi vəziyyətin
yaşanacağı qənaətindədir. Məsələn, Karnegi Moskva Mərkəzinin 2017-ci ildə Rusiya
iqtisadiyyatı ilə bağlı açıqladığı hesabata görə, bu il əhəmiyyətli sürprizlər
- nə neqativ, nə də pozitiv gözlənilmir. Qeyd edilib ki, bu il katastrofik
iqtisadi və radikal sosial proseslər nəzərdən keçirilmir. "Yaxın illər ərzində
ən zəif həlqə Rusiyanın bank sferası ola bilər. Rusiya hökuməti iqtisadi
çağırışları iqtisadiyyatda islahatlar aparmaq yolu ilə deyil, büdcə kəsirini
müəyyən həddə saxlamaq kursunu götürməklə həll etmək qərarına gəlib. Əsas
tədbirlər vergi yığımlarının artırılması və büdcə öhdəliklərinin ixtisarına
yönəlib. Bu strategiya bu il və gələn il qüvvədə olacaq”, - deyə hesabatda
vurğulanır.
Problemlərə gəldikdə, Rusiyanın dünyanın rəqabət qabiliyyətli
ölkələrindən kəskin şəkildə geri qaldığı vurğulanır. Söhbət enerji və loqistik
sahənin effektivliyindən gedir. İstehsal olunan malların rəqabətqabiliyyətinin
aşağı düşməsi də güclənib. Bu isə istehsalın artması və bazarlar tapmaq yolunda
əsas maneədir. Rusiyada istehsal sahəsində ən ciddi problem həm də əmək
resurslarının çatışmazlığıdır. Bu da demoqrafik səbəblər üzündən ilbəil azalır.
Eləcə də iqtisadiyyata təsir edən əsas faktorlardan biri və ən başlıcası sanksiyalar
və onlara qarşı atılan addımlardır. Lakin Mərkəzin açıqladığı hesabata görə,
ABŞ və Avropa İttifaqının tətbiq etdiyi sanksiyalar Rusiya iqtisadiyyatına
ciddi təsir etməyib. "Röyters” də yazır ki, bu il Rusiya rublu üçün əhəmiyyətli
silkələnmələr vəd etmir. Əksinə, gələn il keçiriləcək prezident seçkilərinə
yaxın müddətdə rubl öz mövqeyini daha da möhkəmləndirəcək. OPEK-in noyabr
ayında neft hasilatını azaltmaq haqda qərarından sonra neftin qiymətində baş
verən sıçrayış rus rubluna da təsirsiz ötüşməyib. Proqnozlara görə, rublun
kursu 1 dollar 59-62 rubl səviyyəsində qalacaq. Ciddi problem valyuta axınıdır.
2016-2017-ci illərdə Rusiyadan kapital axını 30 mlrd. dollar təşkil edəcək.
2014-2015-ci illərdə isə ölkədən 190 mlrd. dollar çıxarılıb.
O ki qaldı Avropaya, bu il qitədə həm siyasi, həm
də iqtisadi sahədə ciddi təlatümlər gözləyir. Düzdür, qeyd edilir ki, Avropa
2016-cı ili fəlakət ili kimi yadda saxlayacaq. Belə ki il ərzində Avropa Brüsseldə,
Nitsa və Berlində terror aktları, Kaledə yaşanan biabırçı olay və Britaniyada
yaşanan "breksit” zəlzələsi ilə silkələndi. Və bu il də analoji halların yaşana
biləcəyi istisna edilmir. Bu ilin ən mühüm hadisələrindən biri Fransada
keçiriləcək seçkilər və onun nəticələri ola bilər. Aprelin 23-də keçiriləcək
parlament seçkilərində sağların - Marin Le Penin və Fransua Fiyyonun qalib
gələcəyi proqnoz edilir. Miqrantların ölkəyə buraxılmasına qarşı çıxan sağlar
keçirilən rəy sorğularının nəticələrinə görə, seçkilərdə mühüm qələbə qazana bilərlər.
Miqrant böhranı ötən il Avropanın ən ciddi problemi kimi üzə çıxdı və problem
bu il də bütün kəskinliyi ilə davam edəcək. Donald Trampın qələbəsindən sonra da
Avropada silkələnmə baş verməkdədir. Niderlandda sağların nümayəndəsi Vilders də
bəyan edib ki, seçkilərdə qalib gələcəyi təqdirdə Avropa İttifaqından çıxmaq
barədə referendum keçirəcək. O cümlədən İtaliyada da lirəyə qayıdılması barədə
referendumun keçirilməsinə çağırışlar səslənir. Yekun rəy belədir ki, Avropa
İttifaqını dağılma təhlükəsi yoxdur. Lakin radikal islahatlar aparılması
mütləqdir. Avropa İttifaqının baş ağrısına çevrilmiş Yunanıstanda da vəziyyət kritikdir.
Aİ artıq ölkəyə yardım ayırmaq niyyətində deyil. Bu isə Yunanıstanda Aİ-dən
çıxmaq barədə təşəbbüsləri gücləndirib.
Postsovet məkanında da vəziyyət kritik ola bilər. Bu xüsusda Ukrayna
və Moldovada vəziyyətin nəzarətdən çıxa biləcəyi proqnoz edilir. Ukraynada növbəti
Maydan, prezidentin istefası və Yuliya Timoşenkonun baş nazir postuna gətirilə
biləcəyi proqnoz edilir. Hətta Ukraynada Liviya ssenarisinin yaşana biləcəyi də
irəli sürülür. Ukraynanın Gələcəyi İnstitutunun ekspertlərinin qənaətincə, bu
il ölkə üçün üç ssenari baş verə bilər.
O ki qaldı, Moldovaya, bu ölkə ilə bağlı da vəziyyət qənaətbəxş
deyil. Rusiyayönümlü namizədin prezident seçilməsi ilə bağlı vəziyyət dəyişib.
Onun antiqərb və Rusiyayönümlü bəyanatları, eləcədə separatçı Dnestraynı bölgə
ilə danışıqlara getmək çağırışları təsirsiz olsa da, müəyyən mənada vəziyyəti
gərginləşdirə bilər.
Azər